Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ç. İslam dininə xidmət etmək arzusu və ya xalqi yaxşi işlərə sövq etmək istəyi
[413]
mənsub adamlar ərəblərə qarşı öz qövmi ənənələrini, tarixi şərəflərini, dillərini açıqca müdafiyəyə qalxdılar və münaqişələr iki tərəfin bir-birini təhqir və zəiflətmələrini ortaya çıxardı. Hər iki tərəf də iddialarını isbat etmək üçün, bir çox hədislər uydurdular.” 1480
Məlumdur ki, hədislər içərisində milli təəssübkeşliyə aid kifayət qədər uydurulmuş hədislər vardır. Bu hədislərin tədqiqi onu göstərir ki, bunların çoxu məhz Əməvilər dövründə uydurulmuş və ərəb şovnizmin əsasını təşkil edir. Hədis alimləri buna aid aşağıdakı bəzi hədisləri uydurma hesab edir və bu qəbildən olan hədislərin bir qismini zəif bilirlər. Məsələn: “Ərəblər insanların ən xeyirlisidir”, və yaxud da, “Allah dillər içərisində ən çox fars dilinə nifrət edən, şeytanlar xuzistanlıların diliylə, cəhənnəmliklər buxaralıların diliylə, cənnətliklər də ərəblərin dili ilə danışırlar.” Təbiidir ki, ərəblərin bu mövqeyinə digər millətin nümayəndələri göz yuma bilməzdi və bu kimi “hədislərin” müqabilində onları batil edən “hədislər” deməliydilər və dedilər də! Belə ki, fars təəssübkeşlərinin dilindən bu hədis uyduruldu: “Ərşin ətrafındakı mələklər farsca danışarlar. Allah içində yumşaqlıq olan bir şey vəhy edəcəyi vaxt, onu farsca olaraq vəhy edər, içində şiddət olunan bir şey vəhy edəcəyi zaman da onu ərəbcə olaraq vəhy edər.” 1481
xüsusiyyətlərdən də biri, bəzi şəhərlər haqqında mədh, digərləri haqqında isə təhqiramiz səpgidə deyilən hədislərdir. Hədis tədqiqatçıları da şəhərlər və bölgələr haqqında deyilmiş bəzi hədisləri uydurma adlandırmışlar.Əlbəttə ki, şəhərlər haqqında varid olan hədislərin hamısı zəif deyil və bunu heç bir hədis alimi iddia etməmişdir.Burada yalnız bəzi uydurma hədislər tədqiq edilir və onlar haqqında Peyğəmbərin (s) və ya məsum imamın (ə) mədh və ya məzəmmət dediyi araşdırılır. Hətta bəzi “hədislər” vardır ki, onlar heç Peyğəmbərin (s) dövründə olmamışdır, lakin biz hədis kitablarında o şəhərlər haqqında hədislər görürük. Ümumiyyətlə şəhərlər haqqında uydurulmuş bəzi hədislərdən aşağıdakıları qeyd etmək olar: “Dörd şəhər, cənət şəhərlərindədir: bunlar Məkkə, Mədinə, Qüds və Dəməşqdir. Dörd şəhər də, Cəhənnəm şəhərlərindəndir: Konstantinopol, Tuvanə, Antakiya və Səna.” 1482
Bundan başqa Xorasan, Mərv və bu kimi digər şəhərlər haqqında bəzi hədislər vardır ki, onların da bir qrupu zəif hədis kimi dəyərləndirilir. Buna misal aşağıdakı hədisi göstərmək olar: “Allahın Xorasan diyarında Mərv deyilən bir şəhər vardır ki, oranı qardaşım Zülqərneyn (ə) qurmuş və Üzeyr (ə) də orada namaz qılmışdır. Oranın gurul-gurul axan nəhrləri və çox geniş əraziləri vardır. Qapılarının hər birində qılıncını çəkmiş bir mələk vardır ki, Qiyamətə qədər Mərv əhalisini bəlalardan muhafizə edərlər.” 1483
1480 həmin mənbə, səh. 100 1481 Süyuti, əl-Ləalül-məsnua, c. I, səh. 11, Yaşar Kandemir, Mövzu hədislər, səh. 49 1482 İbn Arrak, Tənzihüş-şəriət, c. II, səh. 48, Zəhəbi, Mizanül-etidal, c. III, səh. 75, Y. Kandemir, Mövzu hədislər, səh. 50 1483
Süyuti, əl-Ləalül-məsnua, c. I, səh. 466, İbn Arrak, Tənzihüş-şəriət, c. II, səh. 47, Yaşar Kandemir, Mövzu hədislər, səh. 50
[414]
Bu və ya digər uydurma hədislər onu göstərir ki, İslam ərazilərinin genişlənməsi, müxtəlif millətlərin və dinlərin İslam dininin təsiri altına düşməsi, heç də həmişə müsbət nəticə verməmiş, əksinə bəzən həmin millətlərin və dinlərin İslam ideologiyasına təsir və nüfuzu özünü göstərmişdir. Əlbəttə ki, bunun başlıca səbəblərindən biri dövrü xəlifələrin, xüsusilə də Əməvi və Abbasi xəlifələrinin yürütdükləri anti-İslam siyasəti olmuşdur. Onların guya İslam ərazilərini genişləndirmək adı altında apardıqları müharibələr yalnız işğalçı müharibələri olmuş və işğal etdikləri ərazilərdəİslamı öz bildikləri kimi yaymışlar.
Zəif hədislər içərisində diqqəti cəlb edən məqamlardan biri də guya dinə xidmət etmək, yaxud da camaatı yaxşı işlərə sövq etmək arzusu olmuşdur. Uydurulmuş hədislərin bu səbəbi daha çox minbər əhlinin, sufilərin və zahidlərin üzərinə düşür. Çünki onlar, guya dinə xidmət göstərmək məqsədiylə məsumların (ə) adlarından danışıb və onların adlarına onların demədiklərini deyiblər. Mövzu hədislərin uydurulmasının bu səbəbinin əsasında dayanan ən mühüm amil bəlkə də nadanlıq və cəhalətdir. Çünki bu qrupa məxsus olan bəzi insanlarcamaatın savab əməllərə təşviq edilməsi, günah işlərdən isə uzaq tutulmaları üçün məsumların (ə) adlarına onların demədiklərini demiş, yaxud da, onların dediklərinə nələrisə əlavə etmişlər. Məhəmməd əl-Qəzali (öl. 1111) yazır: “Bunlar əməllərin fəzilətləri və camaatı pisliklərdən çəkindirməyə görə hədis uydurmağın dini baxımdan heç bir qəbahət olmadığını, üstəlik çox faydalı bir iş olduğu düşüncəsi ilə hərəkət etməkdəydilər.” 1484
biri olan aşağıdakı hədisi misal çəkirlər: “Hər kəs bazar ertəsi günü dörd rəkət namaz qılar və hər rəkətdə “Fatihə”, “Ayətəl-kürsi”, “İxlas”, “Fələq”, “Nas” surələrini oxuyarsa və salam verdikdə də, on dəfə istiğfar deyərsə və on dəfə də salavat deyərsə, bütün günahları əfv olunar və Allah ona cənnətdə ağ incidən hazırlanmış on otaqlı bir köşk verər. Hər otağın uzunluğu və genişliyi min arşındır. Birinci otaq ağ gümüşdən, ikinci qızıldan, üçüncü incidən, dördüncü zümrüddən, beşinci zəbərcəddən, altıncısı iri incilərdən, yeddinci parıldayan bir nurdan hazırlanmışdır. Otaqların qapıları ənbərdən düzəldilib, hər qapının üzərində zəfərandan bir dənə örtük vardır. Hər otaqda kafurdan düzəldilmiş bir taxt və hər taxtın da üzərində min yataq və hər yataqda Allah ən gözəl iylərdən yaratdığı hurilər vardır. Hurilərin ayaqlarında diz qapağına qədər olan hissələri yaş zəfərandan, diz qapaqlarından kökslərinə qədər olan yerləri əla müşkdən, kökslərindən boyunlarına qədər iri ənbərdən, gərdani ağ kafurdan xəlq edilmişdir. Hər bir hurinin də üzərində cənnət paltarlarından yetmiş paltar vardır.” 1485
hədis uyduran ravilərin sanki məsumların (ə) sözlərinə mübaliğə vermək, İslamın az əmələ belə çox mukafat verdiyini göstərmək kimi xüsusiyyətləri ortalığa çıxır. Ümumiyyətlə “dinə xidmət” səbəbilə uydurulan hədislərin böyük əksəriyyəti İslamın
1484 İmam Qəzzali, İhyayi-ülumid-din, c. III 1485 Y. Kandemir, Mövzu hədislər, səh. 57, İbn Arrak, Tənzihüş-şəriət, c. II, səh. 86 Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|