Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
II. Müslim və “Səhih” əsəri
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II. Müslim və “Səhih” əsəri
[138]
Hicri üçüncü əsrin ən böyük hədisşünaslarından biri heç şübhəsiz ki, Müslim bin Həccac bin Müslim əl-Qüşeyridir. O, hicri 204-cü ildə (miladi 820) Nişapurda doğulmuşdur. Buna görə də ona döğuduğu yerə nisbətlə ən-Nişapuri də deyilməkdədir. Müslim bin Həccacın doğum tarixi müxtəlif illərdə göstərilmişdir. Belə ki, ixtilaflı doğum tarixi hicri 204, 202, 206-cı illər göstərilmişdir. 547 Onun künyəsi Əbül- Hüseyndir. 548
Dövrünün öndə gedən şəxsiyyətlərindən olan Müslim kiçik yaşlarında elm öyrənməyə başlamış, dövrünün Buxari, Əhməd bin Hənbəl, İshaq bin Rahuyə və digər nəhəng hədisşünaslarından dərs almışdır. O, hədis və digər elmləri öyrənmək üçün müxtəlif ölkələrə, o cümlədən Hicaz, Misir, Şam və İraq kimi məşhur elm ocaqları yerləşən bölgələrə səyahətlər etmişdir. 549
elmlərinin müxtəlif sahələrini dərindən öyrənmiş və böyük ustadlarını heyrət içərisində buraxmışdır. İslam dünyasının böyük alimlərindın sayılan Müslimİslam ideyalarının böyük carçılarından olmuş və dövrünün ən məşhur hədisşünaslarından hesab edilmişdir. Şübhəsiz ki, onun hədis elmi sahəsində yüksək nailiyyətlər əldə etməsində ustadlarının böyük rolu olmuşdur. Müslim bin Həccac istər öz dövründə, istərsə də özündən sonra gələn İslam alimlərinə qüvvəli təsir göstərmiş və hər dövrdə yaşayan alimlərin diqqətini çəkmişdir. Belə ki, həm onun dövründə, həm də sonrakı dövrlərdə yaşayan alimlər Müslimin şəxsiyyəti və yaradıcılığını yüksək qiymətləndirmiş və onun haqqında dəyərli fikirlər söyləmişlər. Onun haqqında məşhur şeyxlərdən biri Məhəmməd bin Əbdülvəhhab əl-Fərra demişdr: “Müslim, xalqın alimlərindən və elm dağarcıqlarından biridir. Onun haqqında xeyirdən başqa bir şey bilmirəm.” Kiçik yaşlarından elm öyrənməyə başlayan Müslim sonralar məşhur bir hədisşünas kimi bütün həyatını hədisə sərf etmişdir. Dövrünün böyük şeyxlərindən elm öyrənən Müslim digər hədisşünaslaranisbətən daha ciddi və daha mühüm mövzular üzərində işləmişdir. Mənbələrin verdiyi məlumatlara görə o, səyahət etdiyi müxtəlif bölgələrdən elm əldə etdikdən sonra Nişapura qayıtmış, burada həm ticarətlə məşğul olub gündəlik yaşayışını təmin etmiş, həm də hədislə məşğul olmuşdur. 550
(miladi 874) dünyaya əbədi gözlərini yummuşdu. 551
Mənbələr onun Nişapur şəhərində 55 yaşında vəfat etdiyini qeyd etmişlər. 552
547 bax: İ. Çakan, Hədis, səh. 130 548 əl-Əhadisül-qüdsiyyə, c. I, səh. 11 549 bax: A. Özək, adı çəkilən əsəri, səh. 109 550 bax: İ. Çakan, adı çəkilən əsəri, səh. 60 551 M. Ə. əl-Xəvli, adı çəkilən əsəri, səh. 46 552 S. əs-Saleh, adı çəkilən əsəri, səh. 332 [139]
Yaşadığı dövrün ən böyük hədis alimlərindəın biri olan Müslim bin Həccacın yaradıcılığı çox zəngindir. O, İslam elmlərinin müxtəlif sahələrinə aid dəyərli və mühüm əsərlər meydana gətirmişdir.Onun qələmə aldığı əsərlərdən aşağıdakıları qeyd etmək olar: 1. əl-Camiüs-səhih 2. Kitabül-iləl 3. Kitab əvhamil-mühəddisin 4. Kitab mən leysə ləhu illa ravin vahid 5. Kitabtabaqatüt-tabeun 6. Kitabül-muhadramin 7. Kitabül-müsnədil-kəbir əla əsmair-rical 8.Kitabül-camil-kəbir əlal-əbvab 9. əl-Əsma və kuna 10. əl-Əfrad vəl-vuhdan 11. Kitabu əvlad vəs-səhabə 12. Əfradüş-Şamiyyin 13. ət-Təmyiz 14. Kitabu sualatihi Əhməd bin Hənbəl 15. Kitabu məşayixi-Malik və s. 553
Camiüs-səhih” əsəridir. O, bu əsərini “əl-Müsnədüs-səhih” adlandırmışdır. Müslimin qələmə aldığı bu mötəbər əsər müsəlman alimləri, xüsusilə də sünniməzhəbli üləmalar tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş və hətta ifrata vararaq onun bu əsərini Buxarinin “Səhih” əsəri kimi Qurandan sonra ikinci ən səhih əsər hesab etmişlər. 554
Buxari”dən sonra kütubus-sittənin ikinci pilləsini təşkil etməkdədir. Çünki alimlər bu əsəsrdə yer alan hədislərin səhih olduğunu mütləq şəkildə ifadə etməkdədirlər. Mənbələrin verdiyi məlumatlara görə Müslim bin Həccac bu əsərini üç yüz min (300.000) hədis içərisindın seçərək meydana gətirmişdir. 555
onun bu əsərində olan bab başlıqları isə məşhur alim ən-Nəvəvi (676/1277) tərəfindən qoyulmuşdur. 556 Əsərə yüksək qiymət verən ən-Nişapuri: “Göy qübbəsinin altında Müslimin kitabından daha səhih heç bir kitab yoxdur”demişdir. 557
Müəllif yazdığı bu əsəri haqqında deyir: “Kitabımı Əbu Zuraya ərz etdim, illət var dediyi hər bir rəvayəti tərk etdim.” HədisşünaslarMüslimin “Səhih” əsərində təkrarı ilə birlikdə 7.275, təkrarsız isə 3.033 hədis olduğunu deyirlər. 558
553 bax: A. Özək, Hədis Ricalı, səh -110, S. əs-Saleh, Hədis elmləri və Hədis istilahları, səh. 331, İ. Canan, Hədis üsulu və Hədis tarixi, səh. 198 554
bax: S. əs-Saleh, adı çəkilən əsəri, səh. 331, İ.Canan, adı çəkilən əsəri, səh. 198 555
S. əs-Saleh, adı çəkilən əsəri, səh. 331 556
İ. Çakan, adı çəkilən əsəri, səh. 62 557
M. Ə. əl-Xəvli, Miftahüs-sünnə, səh. 46 558
İ. Canan, Hədis üsulu və Hədis tarixi, səh. 199 Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|