Qumli joylarda yo'llarni loyihalash tayyorladi: Sayimov Komiljon tekshirdi
Yüklə 2 Mb. Pdf görüntüsü
|
| TOG' YONBAG'IRLARIDAGI
YO'L POYINING USTVORLIGI Tog’larga tushadigan yog’in-sochin miqdori dengiz sathidan ko’tarilgani sari har 100 m balandlikka taxminan 40...60 mm ga ko’payadi, bulutlar jadal hosil bo’ladigan zonada maksimumga yetadi. Yozda tog’larda jalalar jadal yog’adi, bunda yillik yog’in-sochinning 15...20 % miqdori tushadi. Barcha tog’ tizmalaridagi, ularning geologik tuzilishlari keltirib chiqaradigan farqlarni, yo’llarni o’tkazish prinsiplari nuqtai nazaridan, tog’ relefining to’rt turini ajratib ko’rsatish mumkin: tog’ oldi, to g’ vodiylari, tog’ yonbag’irlari, suv ayirgich tog’ beli yoki plato. Rejada vodiy bo’ylab yurishda yo’l o’qining yo’nalishi daryo vodiysi qiyaliklarining egri-bugriligi, unga kelib quyiladigan suv oqimlari, yonbag’irlarning noturg’un joylari, aylanib o’tishga to’g’ri keladigan qoyaning turtib chiqqan joyi borligi bilan belgilanadi, bularni aylanib o’tishga, chuqur o’ymalar qilib, qisqa tunnellar qurib kesib o’tishga yoki yo’lni daryoning boshqa qir g’og’iga ko’chirishga to’g’ri keladi. Ishlarning texnologiyasi va tashkillashtirilishining o’zaro bog’liqligi noan’anaviy, ijodiy yondoshuvni talab etadi: turli ishlar bo’yicha keyingi yilga bitkaziladiganlarini aniqlash; ishlar texnologiyasini tanlashda mavjud texnika, mexanizatorlar va butun quruvchilar jamoasining tajribasini hisobga olish; ishlarni tashkillashtirish usullarini ratsionalizatorlashtirish ehtimoli, mahalliy materiallardan foydalanish va hokazolarni nazarda tutgan holda ko’p sonli texnologiya variantlarini ko’rib chiqish. Yo’l qurilishining o’ziga xos murakkabligi shundan iboratki, oddiy atmosfera sharoitida vaqti-vaqti bilan o’zgaradigan harorat hamda namlikda yo’l inshootlarining talab qilinadigan xossalari, birinchi navbatda, mustahkamligi ta’minlanishi shart. Ma’lum qurilish sharoitida ish texnologiyasining eng maqbul varianti to’g’risida qaror qabul qilish kerak. Inshootning sifati va qiymati bunday variantni tanlash mezoni hisoblanadi. Avtomobil yo’lining sifati transport-foydalanish, texnologik, ergonomik, estetik, ekologik va boshqa xususiyatlarni, shuningdek xizmat muddati va boshqa asosiy parametrlarni o’z ichiga oladi. Avtomobil yo’lining samaradorligi, ya’ni foydalanishdan olinadigan foydali samaraning yo’l qurilishi va foydalanishiga ketgan umumiy xarajatlarga nisbati uning sifat darajasi mezoni hisoblanadi. Yo’lning uzunligi bo’yicha va vaqt mobaynida o’zgarib turadigan tuproqlar, materiallarning xususiyatlari va holatlari, ayrim konstruktiv qatlamlarning parametrlari, harorati hamda namligi bilan ifodalanadigan yo’llarni qurish va foydalanish sharoitida ishlarni amalga oshirishning eng maqbul usuli doimo bo’ladi, bu usul yo’lning talab qilinadigan foydalanish xossalarini ta’minlab, uni qurish va foydalanishda keltirilgan eng kam xarajatlarga mos keladi. Tog‘ yonbag‘rida yo‘l poyini qurishda ish olib borish texnologiyasini uning konstruktiv xususiyatlari va joyning gruntidrologik sharoiti belgilaydi . Qurilish uchun o‘yma yoki yarim o‘ymalar eng yaroqliysi hisoblanadi. Tikk a va baland qiyaliklarda qiyalikdan va tog‘ yonbag‘ri yuzasidan tushayotg an gruntni ushlash uchun yuqori berma yoki tayanch devorli berma quriladi . Qiyalikning yuqori qismi yoki yonbag‘ri kerakli darajada turg‘un bo‘lmasa, yuqorigi tirgak yoki qoplovchi devor qurish kerak. Yuqori shuningdek, pa stki tirgak devorlar ayrim seksiya holida yilning eng quruq davrida, ya'ni gruntlar turg‘unligi buzilishining oldini oluvchi tadbirlar qo‘llab quriladi. Konstruktiv yechimlarning teztez o‘zgarishi, shuningdek, to‘xtovsiz gruntg eologiya sharoitining o‘zgarishi, gruntlarni zichlash qiyinli qurilish texnolo giyasini qiyinlashtiradi, yuqori kvalifikatsiyali ishchi, eng zamonaviy texni ka va bajariladigan ishlarning eng sifatli nazoratini talab qiladi. |