Yuxarıda zikr edilən ayə, xəzinələrdə hərəkətsiz
sərvətlərin toplanmasını qadağan etdi. Hərəkətsiz kapital
yığımı, dünyadakı iqtisadi tarazlığı pozur, kasıb təbəqənin
vəziyyətini daha da ağırlaşdırır. Demək kənz, insanların
iqtisadi durumunu pisləşdirən ölü kapitaldır. Belə bir sual
ortaya çıxır ki, hansı miqdarda ölü kapital kənz hesab
edilir?
«Məcməül-bəyan»da nəql olunur ki, həzrət Əli (ə)
buyurmuşdur: «
Dörd min dirhəmdən çox xəzinə
kənzdir. İstər zəkatı verilə istər verilməyə. Bundan az
miqdarda sərvət yaşayış xərcliyi hesab olunur. Buna
görə
də,
sərvət
toplayanlar
dərdli
əzbla
müjdələnmişdir
».
Sual 54:
Peyğəmbərin (s) sevimli səhabəsi Əbuzər nə
üçün sürgün edildi?
Cavab:
Üçüncü xəlifə Osmana tutulan mühim
iradlardan biri, həzrət Peyğəmbərin (s) sevimli səhabəsi
Əbuzərin kimsəsiz səhra məntəqəsinə sürgün olunmasıdır.
Əbuzər həmin şəxsdir ki, həzrət Peyğəmbər (s) onun
haqqında belə buyurmuşdur: «
Əbuzərdən düzgün bir
kəsə səma kölgə salmadı, yer onu öz üstündə
gəzdirmədi
».
Osmanla müxalifətçilikdə heç bir şəxs təmənnası
olmayan Əbuzər, xəlifənin dövlət xəzinəsini öz yaxın
adamlarına israfçılıqla paylaşdırmasından narazı idi.
Beytül-maldan
ibarət
olan
dövlət
xəzinəsinin
xərclənməsində həzrət Peyğəmbərin (s) üsullarını müdafiə
edən Əbuzər, kimsəyə güzəştə getmək fikirində deyildi.
Əbuzərin etirazlarından qeyzlənən xəlifə, əvvəlcə onu Şama
sürgün etdi. Şamda Müaviyənin özbaşınalıqlarına qarşı
47
çıxan Əbuzər haqqında xəlifə məktub aldı. Müaviyə yazırdı:
«Əgər Şama ehtiyacın varsa, Əbuzəri geri qaytar. O burada
qalsa, Şam əlindən çıxacaq».
Osmanın göstərişi ilə qəddar məmurların nəzarəti
altında nəfəs dərmədən, gecə-gündüz yol gələn Əbuzər,
Mədinəyə çatanda artıq xəstələnmişdi. Xəlifənin son qərarı
bu oldu ki, Əbuzər Rəbəzə çölünə sürgün edilsin.
Peyğəmbərin (s) susuz səhraya sürgün edilən sevimli
səhabəsi, oradaca dünyasını dəyişdi.
Sual 55:
Fəqirlə miskin arasında fərq varmı?
Cavab:
Təfsirçilərin fikirincə fəqir o şəxsdir ki,
dolanışıq çətinliyi olsa da, işsiz deyil və kimsəyə ağız açmır.
Miskin isə, böyük ehtiyac içində olan işsiz bir insandır və bu
səbəbdən də, ağız açmağa məcburdur. Miskin sözünün
lüğəti mənası, fəqirliyin təsirindən dayanmış kəsdir. Bu
məna Qurani-kərimdə də təsdiq olunur. «Bələd» surəsinin
16-cı ayəsində «torpağa sərilmiş miskin» ifadəsi ilə
rastlaşırıq. Müxtəlif ayələrdə miskinin doyurulması
haqqında verilən göstərişlər bir daha sübut edir ki,
miskinlər hətta bir qarın çörəyə möhtac olan aclardır.
Hansı ki, fəqir dedikdə, maddi çətinliyə düşmüş, lakin
heç zaman kimsəyə əl açmayan insanlar nəzərdə
tutulmalıdır. Belə şəxslər haqqında «Bəqərə» surəsinin 273-
cü ayəsində buyurulur: «
Belə şəxslər həyalı olub,
dilənçilikdən çəkindiklərinə görə, nadanlar onları
dövlətli hesab edirlər
».
İmam Sadiqdən (ə) fəqir və miskin haqqında
soruşulanda, Həzrət (ə) belə buyurdu: «Fəqir əl açmayan
48
şəxsdir. Miskinin isə, halı ondan da ağır olduğu üçün
xalqa əl açır
»
1
.
1
«Vəsailuş-şiə», 6-cı cild, səh.144.
49
Sual 56:
Zəkat nədir?
Cavab:
İslam təkcə etiqad və əxlaq məsələləri ilə
məşğul olan məktəb deyildir. Bu din öz ardıcıllarının
mənəvi sağlamlığını təmin etməklə yanaşı, onların iqtisadi
problemlərini də həll edir. İlkin İslam dövründən
başlayaraq, bu günə qədər ehtiyaclı təbəqənin mənafeləri
müdafiə olunmuşdur. həmin təbəqənin ehtiyaclarının
ödənilməsi üçün nəzərdə tutulan ən mühüm tədbirlərdən
biri, zəkatdır.
Şəksiz ki, bütün cəmiyyətlərdə iş qabiliyyətini itirmiş
şəxslər, xəstələr, yetimlər, əlillər mövcuddur. Bu insanların
himayəyə ehtiyacı vardır. Əgər cəmiyyətdə zəkat ödəməyə
vəzifəli olan imkanlılar uyğun vergini ödəyərlərsə,
ehtiyaclıların ətrafdakılara əl açmasına lüzum qalmaz.
İmam Sadiq (ə) buyurur: «
Bütün xalq malının zəkatını
ödəyərsə, bir dənə də olsun fəqir müsəlman qalmaz.
İnsanlar yalnız varlıların günahından ac, çılpaq, evsiz-
eşiksiz qalır
»
1
. Elə bu səbəbdən də, İslamda zəkat vacib
buyurulmuşdur: «
Onların mallarından zəkat al
»
2
.
Lakin zəkat hamı üçün vacib deyildir. Zəkatı vacib
edən, zəkat veriləcək şeyin miqdarının «nisab» deyilən
həddə çatmasıdır. On şey nisab həddinə çatdıqda, zəkat
verilməlidir: dəvə, inək, qoyun, buğda, xurma, arpa, kişmiş,
qızıl, gümüş, fitrə (bədənin zəkatı).
Məsələn, beş dəvəyə bir qoyun, otuz inəyə bir baş iki
yaşa girmiş dana, qırx qoyuna bir qoyun zəkat
ödənilməlidir. Say artıqca, zəkatın miqdarı dəyişə bilər.
Məsələn, qoyunun sayı üç yüz biri aşarsa, hər yüz
qoyundan biri zəkat verilir.
1
«Vəsailuş-şiə», 6-cı cild səh. 4.
2
«Tövbə» surəsi, ayə 103.
50
Dostları ilə paylaş: |
