Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hicrətin 146-cı il (miladi 763) baş verən hadisələr
249
Məhəmməd ibn Abdullah ibn Həsən, əməvi xəlifəsi II Mərvan ibn Məhəm- mədin xilafətinin sonlarında Hicaz xalqının bəzisindən öz adına beyət almışdı. Ona beyət edənlər arasında Əbu Cəfər Mənsur Dəvaniqi də var idi. Bu hadisə, Əməvi hakimiyyətinin Abbasilərə keçməsindən əvvəl olmuşdu. Xəlifəlik Əbu Cəfər əl-Mənsura keçincə o, Məhəmməd ibn Abdullah ibn Həsən ilə qardaşı İbrahimdən qorxmağa başladı. Çünki Mənsur, onların II Mər- v ana qarşı qiyam qaldırdıqları kimi özünə qarşı da qiyam edəcəklərindən ehti- yat edirdi. Bu məqsədlə onları ələ keçirmək istəyən Mənsur çox çalışsa da on- la rı tuta bilmədi. Bu zaman xəlifənin ətrafında olan adamlar Mənsura, Həsənin oğlanlarının hamısını həbs etməsini məsləhət gördülər. Onların hamısını həbs edən xəlifə Məhəmmədlə İbrahimi ciddi şəkildə axtarmağa başladı. Qohumlarının həbs edildiyini öyrənən Məhəmməd ibn Abdullah anasının ya nına gələrək belə dedi: “Anacan, ailəmin, atam və əmimin başına pis bir iş gələcəyindən qorxuram. Gedib xəlifəyə təslim olmaq istəyirəm ki, ailə üzvləri- mi rahat buraxsın. Bu barədə sənin fikrin nədir?” Anası zindana gedib onun söz lərini atası və əmisinə dedikdə onlar bu cavabı verdilər: “Xeyr, qətiliklə ol- maz. Təslim olmasın. Biz onun üçün səbr edəcəyik. Bəlkə Cənab Allah, onun əli ilə xeyr qapılarını açacaq. Biz çəkdiyimiz hər bir əzaba dözəcəyik. Allah is- təsə bizi genişliyə qovuşdurar, istəsə bizi darda buraxar.” 378
Bu il xəlifə Mənsur növbəti həcc səfərindən qayıdarkən, Rəbəzə adlı çöl- lük də düşərgə qurub, Mədinədəki məhbusları hüzuruna gətirməyi əmr etdi. Xə- li fənin gözləri qarşısında ağır işgəncələr verildikdən sonra, imam nəslindən olan lar Kufəyə aparıldılar. Kufə həbsxanasında İmam Həsən (ə) övladlarına ağır işgəncələr verilirdi. İşgəncələrə tab gətirməyən məhbuslar bir-bir Allahın rəhmətinə qovuşurdular. Məhbuslar içində hamıdan əvvəl İbrahim Ğəmər ibn Həsən ibn İmam Hə- sən (ə) vəfat etdi (hicri 145, rəbiül-əvvəl; miladi 762, iyun). Bunun ardınca di- gər məhbuslar da ağır işgəncələrə dözməyərək, canlarını tapşırdılar. Ən axırda Ab dullah ibn Həsən bir neçə nəfərlə sağ qalmışdı. Oğulları Məhəmməd Nəf- süz- zəkiyyə və İbrahimin qətlə yetirilməsi xəbərini eşidəndən sonra o da Alla- hın rəhmətinə qovuşmuşdur. Hicrətin 145-ci ili kiçik bir dəstə ilə qiyama başlayan Məhəmməd ibn Ab- dul lah qısa müddət ərzində Mədinəni ələ keçirərək həbsdə olanları sərbəst bu- rax dı. Həmin vaxt Mədinə valisi olan Riyah ibn Osmanı isə Mərvanın evindəki zindana a tdı. Mədinənin ardınca Məkkə və Yəməndə də hakimiyyət onun əlinə keç di. Mədinə xalqı Maliki məzhəbinin banisi Malik ibn Ənəsdən Məhəmmədə be yət etməyin caiz olub-olmadığını soruşdular. O da fətva verdi ki, Məhəm- mədə beyət edə bilərsiniz. Çünki Mənsura zorla beyət etdiyinizdən ona sadiq qalmağa borclu deyilsiniz. Bu fətvadan sonra bütün Mədinə əhli Məhəmmədə beyət etdi. 378
İbn Kəsir, əl-Bidayətu vən-Nihayə.
250
Mədinəni ələ keçirən Məhəmməd ibn Abdullah buraya vali olaraq Osman ibn Məhəmməd ibn Xalid ibn Zübeyri, qazi olaraq Əbdüləziz ibn Muttəlib ibn Ab dullah əl-Məhzumini, təhlükəsizlik sərkərdəsi olaraq Osman ibn Abdullah ibn Ömər ibn Xəttabı, maaş divanının müdiri olaraq Abdullah ibn Cəfər ibn Ab dullah ibn Misvər ibn Məhrəməni təyin etdi. Məhəmmədin qiyam etdiyini öyrənən xəlifə Mənsur narahat olaraq böyük sərkərdələri çağıraraq yığıncaq təşkil etdi. Məcburən silaha əl atan xəlifə Mən- sur qardaşı oğlu İsa ibn Musanı böyük bir qoşunla Mədinəyə göndərdi. Xəlifə Səffahın vəsiyyətinə əsasən İsa ibn Musa Mənsur Dəvaniqinin vəliəhdi sayılır- dı. Amma xilafəti özündən sonra oğlu Mehdiyə ötürmək istəyən Mənsur İsa ibn Mu sanı xoşlamırd. Buna əsasən xəlifə üçün İsa ibn Musanın və ya Məhəm- mədin hansı birinin öldürülməsi maraqlı deyildi. Xəlifənin əmrinə əsasən İsa ibn Musa öz ordusu ilə Mədinəni mühasirəyə aldı. Həmin vaxt Məhəmmədin ətrafında 100 min əsgər var idi. Lakin xilafət əsgərlərini görən Mədinə əhli Məhəmmədin ətrafından dağılışdı. Ətrafında cəmi 316 nəfərin qalmasına baxmayaraq Məhəmməd mübarizəni dayandırma- dı. İki tərəf arasında baş verən döyüşdə Məhəmməd ibn Abdullah və tərəfdar- ları hamılıqla qətlə yetirildi. Məhəmməd ibn Abdullahın kəsilmiş başı xəlifə Mənsurun hüzuruna Kufəyə göndərildi. 379
qiyam etdi. Bu ndan xəbər tutan xəlifə Mənsur yenə də İsa ibn Musanı iki min nəfərlik ordu ilə onun üzərinə göndərdi. Hicrətin 145-ci ili (miladi 763) Kufə yaxınlığında Baxümra adlı məntəqədə baş verən döyüşdə İbrahimin öldürülmə- si lə ordusu da məğlub oldu. İbrahim ibn Abdullahın da başı qardaşı Məhəmmə- din başı kimi xəlifə Mənsurun hüzuruna Kufəyə göndərildi. Əhli-beytə qarşı zülmləri bununlada bitməyən xəlifə Mənsur Nəfsüz-zəkiyə Məhəmmədin oğlu Abdullahı Hindistanda şəhid etdirmişdir. Bunun ardınca İbra- him Ğəmərin oğlu Məhəmməd Əsğəri isə iki divarın arasında qoyub hördülər. Əbu Cəfər Mənsurun ən böyük cinayəti İmam Sadiqi (ə) şəhid etməsidir. İmam Sadiq (ə) hicrətin 148-ci ili şəvval ayının 25-də (miladi 765-ci ilin dekabrında) xəlifə Mənsurun əmri ilə Mədinədə zəhərləndirilərək şəhid edil- mişdir. Müqəddəs məzarı Mədinədə Bəqi qəbiristanlığındadır.
Bu il Mədinətus-səlam (Bağdad) şəhərinin inşası tamamlandı. Əvvəlcə xə- li fə Səffahın tikdirdiyi Haşimiyyədə yaşayan Mənsur bu ilin səfər ayında bura- ya yerləşmişdir. Bağdad şəhərinin tikilməsinin səbəbi bu idi: Hicrətin 141-ci ili (miladi 758) baş verən Ravəndilər üsyanından sonra xəlifə Mənsur Haşimiyyədə qal- 379
Tarixi- Təbəri, IV cild, səh-414-421; Tarixi-Məsudi, III cild, səh-306-308; Tarixi-Yəqubi, II cild, səh-376-379; İbn Kəsir, əl-Bidayətu vən-Nihayə, X cild, səh-81-95.
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|