SeçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 4 Mb. Pdf görüntüsü
|
altından çıxıb bir dəstə dilənçi onu dövrəyə aldılar. Imamqulunun söz-ləri yalan deyilmiş. Qəribədir, çoxusu eyni cütlük şəklində idilər - on-on iki yaşlı, cındırından cin ürkən qızlar və qucaqlarında dörd-beş yaşlı, güman ki, qardaşları. Hamısı da eyni ədayla balacanın ağzını göstərirdilər, yəni ki, acdır. Məlik yenə əlini cibinə atdı, iki beş dollarlıq, bir on dollarhq çıxart-dı, pulları havada qapdılar və ələ keçirə bilməyənlər bir-birini didməyə başladı. Daha xırda pulu yoxdu, amma indi azı üç-beş dəfə çoxalmış dilənçi dəstəsi onu heç cür aradan çıxmağa qoymurdu. Nəhayət milis fıti eşidildi və milis onlara tərəf gəldikdə hamısı elə bil kül kimi sovru-lub yox oldular. Yalmz bir ayağı şikəst olan qızcığaz axsaya-axsaya ge-ri qaldığından milis onu yaxaladı, əlini paltarının yaxasından içəri salıb on dolları çıxartdı, cibinə qoydu və qıza bir təpik vurub qovdu. Məlik Komissarlıq binasının üstündə Maratm iri şəkli olan qapı-smdan içəri girdi. Qapıda da milislər dayanmışdı. Məlik: Mənə Beyrək Məmmədli lazımdır - dedi - Burada işləyir. Milis yandakı pəncərəni göstərdi: Tuda. Üstündə Maratm boz kitelli şəkli olan pəncərənin ardında boz ki-telli, döşü dairəvi qırmızı nişanlı, qara eynəkli kişi oturmuşdu. Məlik: - Beyrək Məmmədlini görmək istəyirəm - dedi və əlavə etdi - atasıyam. Kişi: - Burda takoy adam yox - dedi. Məlik: - Ola bilməz - dedi - Məmmədli Beyrək. Nəqliyyat mü- həndisidir. İnjener-elektrik. Kişi telefonu götürüb harasa zəng elədi, Məlik eşitməsin deyə xı-sın- xısın danışdı, sonra Məliyə anket uzatdı: - Zapolnyayte - dedi - Azərbaycan və rus dillərində. Məlik anketi doldurub kişiyə uzatdı. - Dokument! Məlik sənədlərini də verdi. Kişi uzun zaman sənədlərə və anket-dəki cavablara baxdı, onları tutuşdurdu, sonra anketi Məliyə qaytardı: Nepravilna - dedi. Nə düz deyil? Data nepravilna Məlik anketin altmda qoyduğu tarixə bir də nəzər saldı: 22 mart. - Məgər bu gün mart ayının 22-si deyil? Kişi: - Net - dedi - Mart ayınm yox, Marat ayının. Marat ayının? Uje iki ildir bu ay belə adlanır, xəbər yoxdur? Yox. Məlik anketi yenidən doldurdu və altmda 22 marat tarixini qoyub qaytardı. - İkinci etaj. 5-ci otaq. Yoldaş Telman Qaraxanovun yanma. Məlik pilləkənlərlə qalxmağa başladı. Pilləkən boyu Maratm müxtəlif şəkilləri vurulmuşdu: Marat at belində, Marat piano arxasmda. Beşinci otağa çatdı, qara meşin qapını açıb içəri girdi. Boz kitelli, döşü qırmızı nişanlı qız: Kto vı, kim lazımdır? - dedi Yoldaş Qaraxanov - Məlik sənədlərini və anketi qıza uzatdı. Qız diqqətlə yoxladıqdan sonra: - Minutu - deyə sənədləri, anke-ti götürüb qarşıdakı meşin qapılardan içəri keçdi. Məlik qəbul otağına nəzər saldı. Dörd divarın dördündə də Mara-tın eyni, boz kitelli şəkilləri asılmışdı. Divarlarda: B ü t ü n d ü n y a p r o l e t a r l a r ı b i r l ə ş i n ! Y a ş a s ı n Ş a n l ı B a k ı K o m m u n a s ı n ı n v a r i s i ş a n l ı B a k ı K o m m u n a s ı ! B ü t ü n d i i n y a d a K o m m u n i z m i n t a m q ə l ə b ə s i m ü t l ə q d i r , ç i i n k i l a b ü d d ü r . M a r a t - sözlori yazılmışdı. Kiçik masada bir qalın kitab, bir də cib dəftərçəsi boyda qırmızı cildli kitabça və ‘" 'B a k i n s k a y a İ s k r a ” qəzeti qoyulmşdu. YOLDAŞ MARATIN ŞƏRƏFLİ HƏYAT YOLU adlı kitabın üstündə Maratın şəkli vardı. Şəkli balaca qırmızı kitabın üstündə də gördü. Balaca kitabı götürdü. Maratm ayrı-ayn kəlamları yazılmışdı. Bir-ikisini oxudu: X a l q ı n a r z u s u - P a r t i y a n ı n a r z u s u d u r . B i z i m i ş i m i z h a q d ı r , ç ü n k i b i z h a q l ı y ı q . G ə l ə c ə k a y r ı - a y r ı m i l l ə t l ə r ə d e y i l - p r o l e t a r i a t a m ə x s u s d u r . Məlik kitabçanı qapayıb Bakinskaya İskra qəzetini götürdü. Tarixinə baxdı:22 marat. Bugünküydü. Qəzet iki dildə —Azər- baycanca və ruscaydı. Başında yenə dünya proletarlarınm birləşməsi haqqında şüar və Maratın kommunizmin tam qələbəsi haqqında kəla-mı verilmişdi. Birinci səhifədə Maratın qara gözlüklü, kitelli şəkli dərc olunmuş və altında iki dildə bu sözlər yazılmışdı: B a ş K o m i s s a r M a r a t Q a r a g ö z o v b ə ş ə r i y y ə t i n m i n i l l ə r b o y ü h ə s - r ə t l ə y o l u n u g ö z l ə d i y i m ə t i n v ə m ü d r i k K o m m u n i s t d i r . Qız qapıdan çıxdı. - Keçin - dedi. Molik Qaraxanovun kabinetinə daxil oldu. Qaraxanov çox iri masa-nın arxasmda oturmuşdu. Məliyi görəndə ayağa durdu. Amma qəribə-dir, oturduğu vəziyyətdə durduğu vəziyyətdən daha uca görünürdü. Ma-sanın arxasmdan qalxanda sanki balacalaşdı. Ümumiyətlə çox qısaboy idi. Əynində döşü qırmızı nişanlı boz kitel, gözlərində qara eynək vardı. Əlini uzatdı, əli çiy ət şəntiri kimi süst və soyuq idi. Qarşısına Mə-liyin sənədləri və anketini qoyduğuna baxmayaraq soruşdu: - Kto vı, bura otkuda, kak, nə üçün gəlmisiz? Məlik adını, soyadını, haradan və necə gəldiyini söylədi. Qaraxanov mənalı: - Aa... Turtsiya - dedi - ponyatno. Məlik gəlməyinin məqsədini söylədi: Bakı Kommunası haqqında Türkiyə mətbuatında obyektiv yazüar yazmaq istəyirəm. Telman Qaraxanov: Mən burjua pressasının obyektivliyinə inanmıram - dedi - am-ma mənim ponimaniyamda sizin zadaçamz oğlunuzu görməkdir. Bəli, bunu gizlətmirəm. Eşitdiyimə görə oğlum burada işləyir. Beyrək Məmmədli. Qaraxanov ağızucu gülümsündü: Yəqin siz Boris Mamedovu imeyete v vidu - dedi - Bəli svede- niyamız var ki, o na samom dele sizin oğlunuzdur. Necə Boris, axı onun adı Beyrəkdi... e... Beyrək idi. Çoxdan dəyişib. Kstati Beyrək nə deməkdir? Beyrək Dədə Qorqud dastanmın qəhrəmanlarmdandır. Qaraxanov fıkrə getdi: Dədə Qorqud, Dədə Qorqud - deyə bir neçə dəfə təkrar etdi - a vspomnil, eto zapreşennaya antinarrodnaya panturkistskaya skazka. Mübahisə etməyin mənası yoxdu - nə yer o yerdi, nə zaman o za- mandı. Məlik sadəcə: - Oğlumu görə bilərəm? - deyə soruşdu. - Koneçno - Qaraxanov telefonun dəstəyini qaldırdı. - Borya - dedi - zaydi ko mne, tut tvoy otes prişol - qulaq asıb güldü: - da net, ne s toqo sveta, iz Turtsiyi - sonra əlavə etdi - vpro-çem eto odno i to je... - Məlik otağa göz gəzdirdi. Sənayenin, təhsilin, maarıfın inkişafı haqqında diaqramalar, cədvəllər, yenə artıq tanış olduğu şüarlar və hər divarda boz kitelli, qara eynəkli adamın eyni şəkli. Amma bir divarda başqa şəkillər də vardı: Üçü məlum - Engels, Lenin, Stalin... Dördün-cünü - keçi saqqal kişini tanımadı. Deyəsən elə Nizami muzeyinin fa-sadmdakı heykəllərdən biri də onun idi. Qaraxanovdan: - Bu kimdir? - deyə soruşdu. Qaraxanov təntənəli bir səslə: Yoldaş Stepan Şaumyan - dedi - Birinci şanlı Bakı Kommunasmın rəhbəri. Biz ikinci şanlı Bakı kom-munası o şanlı Kommunanın prodoljateliyik. Məlik: - Axı bu erməni Şaumyan - deyə sözə başlamaq istəyirdi ki, Qaraxanaov kəskin bir tərzdə onun sözünü kəsib: - Yoldaş Şaumyan erməni deyil, kommunistdir - dedi. Məlik özünü nə qədər təhlükəyə atdığım aydm dərk etsə də dözə bilmədi: - Bilirsiz bu kommunist-daşnak 18-ci ildə elə bu mart... bağış-layın... marat ayında nə qədər azərbaycanlı qırıb? Qaraxanov daha da qəzəbli görkəm alaraq: - O Azərbaycanlıları yox, müsavatçdarı nakazat eləyib —dedi —Azərbaycan, rus və erməni proletariatının qəddar düşməni müsavatçıları... Ağzı köpüklənirdi, sonra bir stəkan su içib bir qədər sakitləşdi: - Əlbəttə - dedi - siz Türkiyəlisiniz, soznaniyamz burjua propoqanda-sıyla zəhərlənib. Elə bizim öz millətçilərimiz də vaxtilə Şaumyan yol-daşa, Bakı kommunasına çox böhtanlar atıb. Pozor. İndi biz istoriçeski pravdanı vosstanovit elədik. Biz, baş komissar Marat yoldaşın rəhbər-lik etdiyi Bakı bolşevikləri. Bəli, biz qordimsya ki, Qafqazda Proleta-riat diktaturasanın znamyasım yenə də Bakı proletariatı qaldırdı. Bakı həmişə inqilabın kolıbeli... e... e... Məlik qeyri-ixtiyarı: - Beşiyi - dedi Vemo, beşiyi olub. İndi Rusiyada da kommunistlər vlasta gələn-dən sonra, bütün mir bildi ki, bu düz yola birinci biz... başladıq. Rusiyada kommunistlər demokratik seçkilərlə hakimiyyətə gəl- di, amma gələn kimi Dumanı qovdular. Yüklə 4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|