Söz köNLÜMÜ QƏLƏm etdi (publiSİSTİk düŞÜNCƏLƏR)

272
Adama  deyərlər,  ay  özünü  yazar  sayan  bu  tip  bədbəxtlər,  Füzuli, 
Nəsimi,  Xətai  harda,  siz  harda?  Füzuli  çoxdan  sizin  kimiləri  həm  öz 
dövründə, həm də sonrakı dövrlərdə öz nəhəng söz kəhkəşanı ilə özünün 
də dediyi kimi (“Mən qoparıb atmışam min dağı bir dırnaq ilə”) bir dırnağı 
ilə qoparıb atıb. Siz onun-bunun qeybətini qırmaqdansa başınızı salın aşağı 
ağıl qazanınızda nə isə varsa bişirin, sonra ortaya qoyun. Xarici yazarların 
yazdıqlarının orasını-burasını düzəldib, özününküləşdirib, surətini çıxar-
mayın. Siz xarici yazarlar kimi yazmaqla nə alman, nə ingilis, nə də di-
gər millət olacaqsız. İnanın ki, bu çox gülünc görünür. Xarici oxuculara 
da  hər  millətin  adət-ənənəsi,  mədəniyyəti,  yaşam  tərzi,  həyata  baxışı 
maraqlıdır. Saqqal-bığınızın görkəmini dəyişib, xarici yazarlar sayağı cəh-
cəh vurmağınız gülünc görünür, bu həm də sizin kimi cikkildəyən qadın 
yazarlara da aiddir. Necə deyərlər, bağa qınından çıxıb qınını bəyənmir. 
Mən  başa  düşə  bilmirəm,  siz  hansı  ailələrdən  çıxdız,  sizin  çıxdığınız 
ailələrdə  hansı  qeyri-adiliyi  yaşadız  ki, Azərbaycanın  həm  çörəyi,  həm 
suyu, insanlarının yaratdıqları sizə zəhər dadı verir. Siz körpə ikən beşiyiniz 
başında analarınız layla demədimi? İçinizi kök-soy sevgisilə doldurmadımı? 
Hardan, nədən qaynaqlanır sizdə kökə, soya nifrət? Axı siz keçmişdə və bu 
gün bədii yaradıcılıqla məşğul olmuş insanlarımızdan nə istəyirsiz? Bununla 
nəyə nail olmaq istəyirsiz? Fikrimcə, fitri istedadı olan kəs heç kəsin bostanına 
daş  atmaz,  öz  ürək  çırpıntılarının  səsini  dinləyər,  özünün  bacardığı  qədər 
yaradıcılığa nail olar. Nifrət heç zaman heç kəsi xoşbəxtliyə çatdırmayıb, xoş 
günlər nəsib etməyib. Nifrət insanı uçuruma aparır. Bədbəxtliyə düçar edir. 
Siz sovet dövrünün yazarlarını daşlamaqla nəyi qazanırsız? Onlar heç olmasa, 
işğal dövründə dilimizi qorumağa nail olublar, siz o zamanlar doğulsaydız 
necə və hansı dildə cəh-cəh vurardınız, Allah bilir… 
Yaradıcı  insanın  kimliyi  onun  aldığı  ödüllərin,  hansı  birliyin  üzvü 
olmağıyla ölçülmür. Sizin həsrətində olduğunuz “Nobel” mükafatı da çox 
vaxt siyasi meyarlara xidmət edir. Siz hansı etnik kökə sahib olmağınıza 
baxmayaraq, bu torpağın suyunu, çörəyini daddınız, bu ölkədə boya-başa 
çatdınız, Avropanın hansı küncündəsə yuva qurmaq üçün öz kimliyinə xi-
laf çıxmaq satqınlıqdan başqa bir şey deyildir. İnanın ki, satqını heç kəs 
sevmir, nə daxil, nə xaric!
Füzuli  bəşəri  sevgini  ilahiləşdirdi,  eşqi  heçliyə  endirənlərin  düşün-
cələrinə qarşı çıxdı, özü eşqin zirvəsini fəth etdi, axı sizlər bunu necə dərk 
edib, qavrayasız, özünüz uçurumun dibindəsinizsə…

---

273
Sizlər kompüterin düymələrini basmaqla, bir-iki proqramları əz bər lə-
məklə özünüzü dahi sayırsınızsa, onda yazıqlar olsun bizim gələcəyimizə…
Dəqiq  deyə  bilmirəm,  sizlər  daxildən,  ya  xaricdən  maliyyə  dəstəyi 
alıb  ortaya  çıxmısınız,  amma  həqiqət  budur  ki,  sizlər  ədəbiyyat  adamı 
yox, ədəbiyyata baş ağrısısız… Sizlər hansı ocaq, hansı qurum yaradırsız 
yaradın,  bu  əqidəylə  heç  bir  uğur  qazana  bilməyəcəksiz.  Halal  uğur 
qazanmağın  yolları  istedaddan,  ağır  zəhmətdən,  özünün  üstündə  çalış-
maqdan,  yaradıcılıqdan  savayı  digər  peşəyə  yiyələnməkdən  keçir.  Yəni 
sənin başqa peşədən gəlir mənbəyin olsun və heç kəsdən asılı olmayasan, 
özün öz sözünün sahibi olasan. Bütün bunlara sahiblik isə orta məktəbdə 
qazandığın biliklərdən boy göstərir.
Yoxsa səhərdən axşama qədər gününü çayxanalarda keçirib, özündən 
çox-çox ucalarda dayananların haqqında ağına-bozuna baxmadan ağzına 
gələni  üyüdüb-tökmək  savadsız,  məqsədsiz,  amalsız  adamların  işidir. 
Sizlər  hələ  gəncsiniz,  oxuyub  hansısa  sənətə  yiyələnmək,  sizlər  üçün 
hələ gec deyil, əgər buna daxili gücünüz və savadınız çatırsa... Ədəbiyyat 
qeybətlə, kimlərinsə ünvanına şər-böhtan söyləməklə yaranmır, ədəbiyyat 
istedadlı adamları sevir, onlara ana təki isti qucağını açır. Adam ədəbiyyatda 
yaratdığı  ocaqla,  qurumla,  aldığı  ödüllərlə,  tutduğu  kürsüylə  yox,  nəyi 
yaradıbsa  onunla  qalır.  Füzulilər,  Nəsimilər,  Xətailər,  Seyid  Əzimlər  və 
digərləri  öz  yaratdıqlarıyla  ədəbiyyatda  öz  dövrlərinin  özəlliklərini  əks 
etdirdilər.  Sizlər  də  öz  dövrünüzün  əyər-əskikliklərini  yazıya  almağa 
qadirsinizsə, buyurub öz sözünüzü deyə bilərsiz. Bir şərtlə ki, dünənimizi 
və bu günümüzü təhqir etməməklə. 
Sizlərin tutduğu yol bugünkü gününüzü gündəmdə saxlamaq üçündür, 
sabah  isə  sizlər  yaddaşlarda  qalmayacaqsız.  Ədəbiyyat  lağlağı  deyil, 
yaşadığımız həyatın aynasıdır, bu aynadan kim özünü necə görürsə, qələmi 
də gördüyünü yazır… Gənc yaşınızdan Tanrı xatirinə düşüncənizdə dərin 
şırımlar açmış bu mənfilikləri silin, milli düşüncənin, kökün-soyun əksinə 
getməyin.  Əks  halda  bu  da  manqurtluğun  bir  növüdür.  Manqurt  isə  nə 
doğulduğu ölkəyə, nə də bəşəriyyətə heç bir bəşəri dəyər verməyib.
Dağlar başını duman, sis alan təki ədəbiyyat aləmi də dumansız, sis-
siz, yağmursuz olmur, bu yağmurun çamurları sizi batırmamaq üçün bir az 
dərrakənizi işə salın, nəyə qadir olduğunuzu ortaya qoyun. Bəsdirin, eninə-
boyuna  özünüzdən  qat-qat yuxarıda olanları  aşağıdan yuxarı  daşladınız. 

---

274
Bir həqiqəti dərk edin ki, daş yuxarıdan aşağıya atılanda yaxşı əks-səda 
verir, aşağıdan yuxarı atılan daşsa qayıdıb adamın öz başına dəyə bilər. 
Sizə deyəcəklərim bu qədər, istəyirsiz qəbul edin, istəyirsiz etməyin, 
bu sizin öz işinizdi. Bunu da unutmayın ki, boşa keçən ömrün dəyərini 
heç nə ilə ödəmək mümkün deyil. Özünüzü qələm əhli sayırsınızsa, ona-
buna çamur atmaqla yox, ciddi yaradıcılıqla məşğul olun. Deyəcəklərim 
bu qədər, vəssalam, şüttamam. 
21.12.2015
MANATA İKİNCİ GİZLİ MƏKTUB
Əzizim manat, salam. Əgər yadındadırsa, mən sənə 14 mart 2015-ci ildə 
gizli məktub yazmışdım və həmin məktubda sənin bizim başımıza gətirdiyin 
bu müsibətə görə öz etirazımı bildirmişdim, yəqin ki, unutqan deyilsən, 
yaddaşını  işə  salsan  yazdığım  məktubumun  sətirlərini  xatırlayarsan.  O 
vaxt sənə demişdim axı durub-durub özünü və bizi quyunun dibinə salma. 
İnsafın, mürüvvətin olsun, sən bir halal zəhmətlə yaşayan kasıb zümrəni 
düşün. Əvvəlki dəyərində qala bilmirsənsə, bunu qəpik-qəpik et, camaatın 
belini  qırma,  boğazına  çatı  salma.  Sən  dolların  qarşısında  duruş  gətirə 
bilməzsən, süni vəziyyətdə dondurmasınlar səni, reallığı nəzərə al. Dollar 
hara, sən hara? Özünü hegemon dövlətin pulundan üstün tutma. Sən az 
bir zamanda müstəqillik tapmış bir ölkənin parasısan, özünü dağ başına 
qoyma.  Mən  sənə  o  vaxt  yazmışdım  ki,  gözdə-qulaqda  ol,  səni  növbəti 
dəyərdən  düşmə  (devalvasiya)  gözləyir.  Sən  deyəsən  o  zaman  mənim 
yazdığım məktubu qulaqardına vurdun, heç vecinə də almadın. Deyəsən 
sənə  kasıb  camaatın  halı,  vəziyyəti  çatmır.  Sən  onu  bilirsənmi,  millətin 
yarısından  çoxu  banklardan  götürdükləri  kreditlərdən  asılıdırlar?  Onlar 
bu  kreditləri  xəstələri,  ölüləri,  diriləri  üçün  götürüblər. Axı  sənin  düçar 
olduğun ikinci devalvasiya onların düşdüyü durumu daha da dəhşətli edib. 
Əzizim  manat,  xəbərin  varmı  ki,  ölkədə  intiharların,  yəni  öz  canına 
qəsd edənlərin, bir qarın çörək üçün törədilən cinayətlərin sayı artıb, sə-
nin  xəbərin  varmı  ki,  bu  ölkədə  yaşayan  insanlar  bir-birilə  pul  üstündə 
üz-göz  olur,  hətta  doğmalar  arasında  bir-birinə  qarşı  dəhşətli  cinayətlər 
baş alıb gedir? Əzizim manat, hələ üstümüzə cuman xərçəngdən, infarkt-
dan, şəkərdən sənə bəhs etmirəm. Sən bilirsənmi, insanların həyat şəraiti 
aşağı düşəndə xəstəliklər baş alıb gedir? Niyə susursan? Haqlı suallarım 
qarşısında cavab tapmırsanmı? 

---