T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ antropoloji (SOSYAL antropoloji) anabiLİm dali

70 
 
H.  İ.-  “Paris’te  görüştüğüm  büyük  Türk  folklorcusu  Prof.  Pertev  Naili 
Boratav,  Fuat  Köprülü’nün  öğrencisidir.  Fuad  Bey’in  halk  edebiyatı,  folklor 
üzerindeki tetkiklerini genişletmiş, derinleştirmiş bir otoritedir. Boratav’ın arşivi 
Tarih Vakfı’na intikal etti. Boratav, Türk folklorunun babasıdır, şimdi bu alanı 
öğrencisi, değerli dostum Prof. İlhan Başgöz temsil etmekte… 
E.Ç.- Pertev Naili Boratav’ı siz üniversiteden tanıyordunuz zaten… 
H.İ.-  Tabii.  DTCF’ndeki  tutucular,  yabancı  hocaları  kaçırttığı  gibi 
Boratav’ı  da  kaçırttılar,  o  Paris’e  gitti.  Marksist’ti  kendisi.  Marksist  sosyoloji, 
bugün tarihi bilimlerde takip edilen bir disiplindir.
55
 
Halil  İnalcık  röportajda  görüldüğü  gibi  Boratav’ın  Marksist  olduğunu  ifade 
etmiştir.  Öğretim  üyelerinin  siyasal  görüşlerinin  olamayacağı  kanısında  olan 
dönemin  yönetimi  Boratav  ve  iki  arkadaşını  mesleklerinden  uzaklaştırmışlardır: 
Üniversitede  çalıştırılamaz  olunca  1948-52  yılları  arasında  ABD  Stanford 
Üniversitesinde,  Hoover  kütüphanesinin  Türkiye  bölümünün  kuruluşunu, 
Türkiye’den  yönetti.  1952’de  Fransa’ya  gitti.  1952’den  1972  sonuna  kadar 
Centre  National  Da  Recherche  Scientefique’de  araştırma  uzmanı  olarak 
çalışmalarını,  1976’ya  kadar  da  Ecole  Pratique  Des  Hautes  Etudes’de  Türk 
folkloru  seminerlerini,  daha  sonra  da  Centre  National  De  La  Recherce 
Scientefique  fahri  araştırma  uzmanı  olarak  çalıştı.  Uzun  süre  Ecole  Des 
Hautes  Etudes  En  Sociales’de  Osmanlı  arşiv  belgeleri  üzerine  seminerler 
yönetti. Türk halk kültürünü uluslararası bilim çevrelerine o tanıttı. Kendisine 
                                                             
55
 Emine Çaykara (Söyleşi), Tarihçilerin Kutbu ‘Halil İnalcık Kitabı’,İstanbul, Ekim 2005, s. 274. 

---

71 
 
1993’te kültür bakanlığı tarafından “Türk folkloruna üstün hizmet onur ödülü” 
verildi. 16 Mart 1998’de aramızdan ayrıldı. Mezarı Paris’tedir.
56
 
Pertev Naili Boratav’ın eserleri 
Boratav’ın yaptığı çalışmaların bazıları yukarıdaki bölümde açıklanmıştı. Bu 
bölümde Boratav’ın eserleri ve bu eserlerin içerikleri kısaca tanıtılacaktır. 
P.  N.  Boratav,  akademik  yaşamının  bütün  dönemlerinde,  Türk 
halkbiliminin  yorulmaz  bir  çalışanı  olmuş,  dağınık  ve  henüz  metotsuz  bir 
bilme  yön  vermiş,  bir  ekol  oluşturmuştur.  İlk çalışması  olan  Köroğlu  Destanı 
(1931)  üzerine  yazdıklarıyla,  aramızdan  ayrıldığı  gün  basımevinden  kitapçı 
raflarına taşınan Savunma’sına değin bütün yazılarında bilimsel bakış açısını 
özenle koruduğunu görürüz.  
Bilim  çevrelerinde  haklı  bir  yankı  bulan  ve  gerek  içeriğiyle  gerekse 
yöntemiyle  önemini  bugün  de  koruyan  Köroğlu,  Hoca’nın  ilk  çalışmasıdır. 
Boratav’ın  sadece  ülkemiz  açısından  değil,  önemi  tüm  dünyadaki  halkbilim 
otoriteleri  tarafından  tartışmasız  kabul  edilen  bir  başka  çalışması  doçentlik 
tezi  olan  Halk  Hikâyeleri  ve  Halk  Hikâyeciliği’dir  (1945).  Pertev  Hoca’nın  bu 
çalışması,  İlhan  Başgöz’ün  de  altını  çizdiği  gibi,  ‘halk  edebiyatı  örneklerinin 
doğal  çevre  içinde,  bir  dinleyici  kitlesi  önünde  toplanmasının  ve  anlatıcının 
kişiliğini  yansıtan  ifadelerin  de  yazıya  geçirilmesi  bakımından’  önemlidir. 
Çünkü  Amerika’da  ancak  1970’lerden  sonra  tartışılmaya  başlanan  bu 
olgunun ayrımına, Pertev Hoca, daha 1940’lı yıllarda varmış ve çalışmasında 
bu  esasları  dikkate  almıştır.  O’nun  bu  bilim  adamı  titizliğinin  yanı  sıra, 
                                                             
56
 Metin Turan, “Pertev Naili Boratav’a Armağan”, Ankara, 1998. s. 3–4 

---

72 
 
üretkenlik  içindeki  çalışkanlığı  da  gözden  ırak  tutulmamalıdır.  1942’de 
yayımladığı Halk Edebiyatı Dersleri’ni, 1943’de İzahlı Halk Şiiri Antolojisi (H. 
Vedat  Fıratlı ile)  ve  yine  aynı  yıl  yayımlanan  Pir  Sultan  Abdal (A.  Gölpınarlı 
ile)  izler.  İlk  cildini  1939’da  yayımladığı  folklor  ve  edebiyat  adlı  çalışmasının 
ikinci  cildini  1945  yılında  yayımlar.  Bu  çalışmaları  1982  yılında  yeniden 
yayımlanırken,  ilk  yayımlandıkları  tarihten  sonraki  kimi  makalelerini  de  bu 
çalışmalarına  eklemiştir.  Boratav’ın  Türk  halkbilimi  için  bir  diğer  kaynak 
çalışması Wolfram Eberhard’la birlikte gerçekleştirdikleri Türk Halk Masalları 
Tipleri  (1953)  dir.  Almanca  olarak  yayımlanan  bu  çalışmada,  3000’e  yakın 
masal  incelenmiş,  378  masal  tipine  indirgenmiş;  her  tip,  kısaca  özetlenerek 
hemen altında o tipin çeşitlenmeleri de verilmiştir. Kitabın sonuna uluslararası 
standartlara  göre  hazırlanmış  bir  motifler  indeksi  eklenmiş  ve  böylece  Türk 
masal motifleri, dünya motif katalogları arasında yerini almıştır. 
1955  yılında,  22  masal  ve  Türk  masalları  üzerine  yapmış  olduğu  bir 
incelemenin  yer  aldığı  Contes  Turcs  (Türk  masalları)  Fransa’da 
yayımlandığında büyük ilgiyle karşılandı. Boratav’ın Fransızca yayımlanan bu 
çalışmasını,  1963’te  ise  yine  Fransa’da  Le  Tekerleme,  Almanya’da 
yayımlanan  Türkische  Volkmarchen  adlı  çalışması  izledi.  1967  yılında 
yayımlanan  bu  kitap,  1974  yılına  değin  dört  baskı  yapar.  Pertev  Hoca’nın 
uluslararası  bilim  çevrelerindeki  saygın  ismi  ve  kültürümüze  kazandırdığı 
ürünler,  1965’te  UNESCO  tarafından  yayımlanan  Philologicae  Turcicae 
Fundamente II. Weisbaden’ e yazdığı Literature Populaire Turc adlı bir kitap 
hacmindeki  Türk  folkloru  ve  halk  edebiyatı  üzerine  kapsamlı  araştırması  ile 
1977 yılında Fransa’da yayımlanan Contes De Turquie ile devem etti. Başka 

---