T c ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ Sİyaset biLMİ

 
 
129 
sınırlıdır  ve  belirli  bir  toplumun  örgütü  görüntüsündedir.  Bu  başarısızlıklara  ve 
sıkıntılara  rağmen,  Hurriyat  Partisi’nin  Jammu  ve  Kaşmir’de  son  yıllarda  meydana 
gelen siyasi değişimlere bağlı olarak etkisini arttırdığı gözlemlenmiştir. İnsan hakları 
ihlalleri gibi bir çok soruna dair son yıllarda düzenlenen protesto gösterileri ayrıca bu 
protestolar  sırasında  kitlelere  önderlik  yapan  partinin  rolünü  arttırmıştır.  Ana  akım 
siyasi  partiler  kadar  Hurriyat  Partisi’nin  sağladığı  çeşitli  çözüm  önerilerini 
incelediğimiz  zaman  Kaşmir  ihtilafının  çözümünde  farklı  görüşlerin  olduğu 
görülebilir. Bu sadece ayrılıkçı kamp arasında değil Kaşmir’deki diğer siyasi güçler 
arasında  da  farklıklıların  bulunduğunu  gösterir.  Dahası  herhangi  bir  çözüme 
ulaşmadan önce barışa yönelik bazı önlemler alınmalıdır. Bununla birlikte, herhangi 
bir çözümün daha geniş bir şekilde kabul edilmesi üç tarafın da-Hindistan, Pakistan, 
Kaşmir-  bu  kabulüne  bağlıdır.  Bütün  bu  taraflar  ortak  bir  noktada  buluşmalıdır. 
Sadece bu ihtilafı sonlandırabilir ve Güney Asya’da kalıcı barışı sağlayabilir. Özetle, 
Hurriyat  Partisi  birbirlerine  benzerliklerden  ziyade  ayrımlar  tarafından  tanımlanan 
bir çok partinin bir karışımıdır. Hurriyat Partisi geniş kitlelere cazip gelecek somut 
bir  siyasi  program  üreterek  ideolojik  ve  kişisel  farkları  bir  kenara  bırakmadığı 
takdirde, Kaşmir sorununda etkili bir rol oynaması hayaldir. 
 
 

---

 
 
130 
BiBLİYOGRAFYA 
 
 
Görüşmeler 
Ali Mohammad Dar, Jamaat-i-Islami Eski Üyesi, Amiri Halqa, Bijbehara 
Fazal-ul-Huq Querashi, Hurriyat Partisi Yürütme Komitesi Üyesi 
Ghulam Nabi Sumbji, Müslümanların Birliği Genel Başkanı ve Hurriyat Partisi (G) 
Genel Sekreteri 
Main Abdul Qayoom, Kaşmir Barolar Birliği Başkanı 
Mirwaiz Umar Farooq,  Awami  Eylem  Komitesi  ve  Hurriyat  Partisi  (M)  Genel 
Başkanı 
Mohammad Abass Ansari, Hurriyat Partisi (M) Yürütme Komitesi Üyesi ve Ithad-ul-
Muslimeen Genel Başkanı 
Mohammad Ashraf Sahrai, Jamaat-i-İslami Eski Üyesi 
Prof. Abdul Gani Bhat, Hurriyat Partisi (M) Yürütme Komitesi Üyesi 
Shabir  Shah,  Demokratik  Özgürlük  Partisi  Genel  Başkanı  ve  Hurriyat  Partisi  (M) 
Yürütme Komitesi Üyesi 
Syed Ali Shah Gilani, Jamaat-i-İslami Eski Üyesi ve Hurriyat Partisi (G) ve Tehreek-
i-Hurriyat Genel Başkanı 
Yasin Malik, JKLF Genel Başkanı 
 
 
 
 

---

 
 
131 
İkincil Kaynaklar 
 
Kitaplar 
 
Advani, L. K., (2008), My Country My Life, New Delhi: Rupa & Co. 
Akbar, M. J., (1991), Kashmir behind the Vale, New Delhi: Viking. 
Anand, A. S., (1980), The Development of Constitution of Jammu and Kashmir, 
New Delhi: Light and Life Publications. 
Azad, Abul Kalam, (1989), India Wins Freedom, Delhi: Orient Longman. 
Bazaz, Prem Nath, (1967), Kashmir in Crucible, New Delhi: Pamposh Publications. 
Bazaz, Prem Nath, (1941), Inside Kashmir, Srinagar: Kashmir Publishing Co. 
Behera, Navnita Chadha, (2000), State,  Identity  and  Violence:  Jammu,  Kashmir 
and Ladakh, New Delhi: Manohar Publications. 
Behra,  Navnita  Chadha,  (2007),  Demystifying  Kashmir,  New  Delhi:  Pearson 
Longman. 
Bhattacharjea, Ajit, (1994), Kashmir: The Wounded Valley, New Delhi: UBSPD. 
Bhat, Sonaullah, (1981), Kashmir in Flames, Srinagar: Ali Mohammad & Sons. 
Birdwood, Lord, (2005), Two Nations and Kashmir, Srinagar: Gulshan Publication 
Books. 
Bose,  Sumantra,  (2003),  Kashmir-Roots  of  Conflict,  Paths  to  Peace,  New  Delhi: 
Vistaar Publications. 
Devdas,  David,  (2007),  In  Search  of  Future-The  Story  of  Kashmir,  New  Delhi: 
Viking, Penguin. 

---

 
 
132 
Ganguly,  Sumit,  (2003),  The  Kashmir  Question;  Retrospect  and  Prospect, 
Lindon: Frank Cass and Company. 
Ganguly, Sumit, (1997), The Crisis in Kashmir- Portents of War, Hopes of Peace, 
New Delhi: Foundation Books. 
Giyasu-ud-din,  Peer,  (1992),  Understanding  the  Kashmir  Insurgency,  Jammu 
Tawi: Jay Kay Book House. 
Gupta,  Sisir,  (1966),  Kashmir:  A  Study  in  India  Pakistan  Relations,  Bombay:  
Asia Publishing House. 
Habibullah,  Wajahat,  (2008),  My  Kashmir:  Conflict  and  the  Prospects  of 
Enduring Peace, Washington D.C: United States Institute of Peace Press.  
Hassnain,  F.M.,  (2002),  Freedom  Struggle  in  Kashmir,  New  Delhi:  Rima 
Publishing House. 
Hussain,  Sheikh  Showket,  (2008),  Facets  of  Resurgent  Kashmir,  Srinagar: 
Kashmir Institute. 
Jan, Asifa, (2005), Protest Movement in Kashmir, Srinagar: Zeba Publications. 
Jan,  Tarikh;  Sarvar,  Ghulam,  (1990),  Kashmir  Problem-Change  and  Response, 
Islamabad: Institute of Policy Studies. 
Jha,  Prem  Nath,  (2003),  The  Origins  of  a  Dispute:  Kashmir  1947,  New  Delhi: 
Oxford University Press. 
Joshi, Arun, (20014), Eyewitness Kashmir-Teetering on Nuclear War, Singapore: 
Marshall Cavendish. 
Khan,  G.  H.,  (1988),  Government  and  Politics  of  Jammu  and  Kashmir,  New 
Delhi: J. V. Press. 

---