T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (2) Büyük Orta Doğu Projesi
45 Buraya kadarki incelemelerden yola çıkarak BM AntlaĢmasının 51. maddesindeki meĢru müdafaa hakkının vukuu bulabilmesi için silahlı saldırının gerçekleĢmesinin gerekli olduğu ve bu hakkın da ancak yukarda belirtilen Ģartların bulunduğu durumlarda kullanılabileceği anlaĢılmaktadır. ĠĢte Bush Doktrininin önemi burada ortaya çıkmaktadır. Bush Doktrini olarak da ifade edilen önleyici vuruĢ teorisine göre; meĢru müdafaa hakkını kullanabilmek için mutlaka bir silahlı saldırının gerçekleĢmesine gerek yoktur. Uluslararası hukuk, saldırı gerçekleĢtirme potansiyeli bulunan hedeflere karĢı müdahaleyi de bu kapsamda değerlendirmelidir. BM AntlaĢmasının 51. maddesi iki farklı yorumu ortaya çıkarmaktadır. Ġlk yorum, devletlerin sadece silahlı saldırıya karĢı kuvvet kullanabileceklerine iliĢkindir. Ġkinci yorum ise, meĢru müdafaa hakkının doğal bir hak oluĢu sebebiyle, 51. maddenin BM AntlaĢması öncesinde de örf adet hukukunda yer alan geniĢ bir meĢru müdafaaya onay verdiği iddiasındadır. Bu iki farklı yorum literatürde sınırlandırıcı ve geniĢletici yorum biçiminde incelenmektedir. GeniĢletici yorumu benimseyen Murswiek‟e göre; sadece silahlı saldırının olmasını beklemek gerçekçi bir yaklaĢım değildir. Ġlk vuruĢu gerçekleĢtiren her zaman saldırgan olmak zorunda değildir. Hiçbir devletten geri dönülmesi imkânsız sonuçlara yol açabilecek bir saldırının sonuçlanmasını, hiçbir önlem almadan beklemesini istemek mantıklı değildir. MeĢru müdafaa hakkı, var olmalarının ve ülkeleri üzerindeki egemenlik haklarının bir yansımasıdır. BM AntlaĢmasının 51. maddesinin özünde bu durum vardır (Murswiek, 2003: 6). GeniĢletici yorum, özellikle, kitle imha silahları gibi kısa sürede çok sayıda insanın ölebileceği ve maddi anlamda da büyük zararlar verebilecek silahları kullanabilecek devletlere karĢı müdahale etmenin gerekliliği ile 46 iliĢkilidir. Zira bu devletlerin bir saldırıda bulunmasını beklemek, saldırı vukuunda, tel afisi imkânsız zararlara yol açabilecektir. Sınırlandırıcı yorumu benimseyenlere göre ise, meĢru müdafaa hakkının geniĢ yorumu, uluslararası güvenliğe zarar verebilecektir (TaĢdemir, 2006: 240- 241). Devletler kendilerini güvensiz hissettikleri her durumda , düĢmanları olarak gördükleri ya da saldırı potansiyeli olan devletlere karĢı saldırıya geçebilecekler, bu noktada kendilerini engelleyici bir uluslararası yaptırım mekanizması da olmayacağından uluslararası sistemin düzeni bozulacak, anarĢi durumu ortaya çıkabilecektir. Bush doktrinini farklı kılan husus, “gereklilik” kriterini esnetme isteğidir. BaĢka bir anlatımla, Bush yönetimi, kitle imha silahları ve terörizm tarafından ortaya çıkarılan yeni tehditler karĢısında, “vukuu muhakkak” tehdit kriterinin y etersiz kalacağını ifade etmektedir (TaĢdemir, 2006: 240). Bu durum önleyici meĢru müdafaa hakkından yola çıkarak, bu bahsi geniĢletme eğiliminde olan bir görüĢtür. Nitekim önleyici vuruĢ teorisi, potansiyel tehdidi vurmak boyutunu aĢarak, savaĢ boyutuna varacak derecede geniĢ bir meĢru müdafaa anlayıĢına dayanmaktadır. Önleyici vuruĢ, 11 Eylül‟le ortaya çıkan bir kavram değildir. 11 Eylül‟den önce de çok sayıda örneği yaĢanmıĢtır. Özellikle, 1962 -1963 Küba Füze Krizi, 1967 Arap Ġsrail SavaĢı ve 1981 Osirak Nükleer Reaktörü‟nün bombalanması olayları, bu kapsamda değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, BM AntlaĢması sonrası dönemde, özellikle de “önleyici meĢru müdafaa” ile ilgili kavramlara onay veren, uluslararası bir örf adet kuralının doğduğunu ifade etmek mümkün değildir (TaĢdemir, 2006: 84 - 86). 11 Eylül Saldırıları incelendiğinde, bu saldırıların uluslararası toplum tarafından ABD‟ye karĢı bir silahlı saldırı olduğu konusunda bir konsensüs 47 oluĢtuğu ifade edilebilir. Nitekim bu saldırı, bir devletin ha va kuvvetleri tarafından verdirilebilecek zayiata eĢdeğer boyuttadır. Ayrıca uluslararası toplum bu saldırıları, 1993‟te Dünya Ticaret Merkezi, 1998‟de Nairobi ve Kenya‟daki ABD elçiliklerinin bombalanması, 2000‟de Yemen‟de US Cole gemisine saldırı gibi ABD‟ye yönelik devam eden saldırı kampanyasının bir devamı olarak görmüĢtür (Rowe: 2002: 2 - 3; TaĢdemir, 2006: 168). Bu noktada saldırıların ağır sonuçlar doğurması ve yarattığı psikolojik etki sebebiyle, uluslararası toplumun 11 Eylül‟ü bir silahlı saldırı olarak görmesi sonucunda ABD‟nin bundan sonraki eylemlerini meĢru müdafaa kapsamında değerlendirmesi ve meĢru müdafaa kapsamının da ABD çıkarları doğrultusunda, Bush Doktrini gereklerince belirlenmesinin önü açılmıĢtır. Bush, seçim döneminden baĢlayarak ABD‟nin askeri gücünü ön plana alan söylemler geliĢtirmiĢ, 11 Eylül sonrasında da bu söylemlerini daha net bir Ģekilde ortaya koymuĢtur. Önleyici vuruĢ hususunda da 11 Eylül saldırılarının, bir anlamda Bush‟a uzun süredir oluĢturduğu politikalarını, yasal zeminde uygulama fırsatı verdiği söylenebilecektir. (2) Büyük Orta Doğu Projesi Tüm dünyayı sarsan 11 Eylül saldırıları sonrasında ABD, terörizme ve terörizme destek verdiğini düĢündüğü “haydut devletlere” yönelik yoğun bir propaganda yürütmüĢ ve Dünya kamuoyunun önemli bir desteğiyle önce Afganistan‟a, ardından da Irak‟a müdahalede bulunmuĢtur. Bütün bunlar gerçekleĢirken, aslında temellerini çok önceden attığı ancak dünya kamuoyunun 2004‟te öğrendiği, resmi ifadesi ile “GeniĢletilmiĢ Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi ile MüĢterek bir Gelecek ve Ġlerleme için Ortaklık (Partnership for Progress and a Common Future with the Region of the Broader Middle East and North Africa) ” Projesi, Türkiye‟de yankı bulan ismiyle Büyük Orta Doğu Projesi gündeme gelmiĢtir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|