44
8.7- PİR-İ REİS ÇEŞMESİ
Bu yapı liman havzasının en iç kısmında, günümüzde
kumsal alan olan yerde
bulunmaktadır. Dikdörtgen planlı bir yapıdır ve içinde bir adet kuyu mevcuttur (Resim
44). Bu kuyudan alınan analizlere göre buranın tatlı su kuyusu olduğu gözlenmiştir
150
.
Myndos’un limanında Pir-i Reis’in kayıtlarında geçen bir pınar ve bir akarsu mevcut
olduğu bilinmektedir
151
. Myndos antik kentinde ve liman
çevresinde bugüne kadar
gerçekleştirilen araştırmalar neticesinde bilinen iki yerde tatlı su kuyusu mevcuttur.
Mevcut araştırmalar ışığında liman içinde bulunan tek tatlı su kaynağı olabilecek yapı
da bu yapı olmasından dolayı Pir-i Reis’in bahsettiği kaynakla bağlantılı bir yapı olarak
düşünülmektedir. Tabi ki bu günümüze kadar yapılmış olan araştırmalar ışığında
söyleyebildiğimiz bir konudur ve araştırmalar ilerledikçe ne kadar haklı olduğumuzu
göreceğiz. Bu yapının duvar örgü sisteminden anladığımız kadarı ile Osmanlı sonrası
Cumhuriyet dönemi özelliklerini göstermektedir.
8.8- AYAZMA YAPISI
Son yapılan araştırmalar ışığında Ayazma olarak tanımlanan yapıdır. Ayazma
kelimesi suyunun kutsal olduğu yer anlamındadır
152
. Limanın giriş kısmında Kocadağ
yarımadası bölümünde kalan mendirek yapısının hemen başladığı yerde
bulunan ve tüm
kentte gerçekleştirilen kazı alanları göz önüne alındığında kazısı en uzun süre
sürdürülen yapıdır (Resim 45) . 2004 yılındaki yüzey araştırması sırasında sadece bu
yapının önünde yıkık vaziyette bir tonozlu üst örtü parçası ve bir yapıya ait mozaik
taban döşemesinin küçük bir parçası görülmekteydi
153
. 2005 yılında kazısına
başlanan
yapı üzerinde çalışmalara 2006 yılında da devam edilmiştir. 2006 yılında yapılan kazılar
neticesinde 2004 yılında küçük bir parça mozaik tabanın görüldüğü yerin arkasında en
az iki odalı bir yapının bulunduğu anlaşılmıştır
154
(Çizim 14). Bu yapının içinde ortaya
çıkarılan bir su kuyusu, duvardaki kör niş ve yoğun olarak haç motifli kaplama levhaları
150
Su kuyusunda bulunan suyun analizleri Sayın Prof. Dr. Hüseyin S. Başkaya başkanlığında, Yrd. Doç.
Dr. Seval Solmaz ve Dr. Olcay Topaç’tan oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar yayın
aşamasındadır.
151
Pir-i Reis, Kitab-ı Bahriye- Denizcilik Kitabı, Bas. Haz. Yavuz Senemoğlu, İstanbul, 1973, s. 206.
152
http://tr.wikipedia.org/wiki/Ayazma
(Aralık 2007).
153
Şahin, Mustafa, “Myndos 2004 yılı Yüzey Araştırması”,
Araştırma Sonuçları Toplantısı, Toplantıya
Sunulan Bildiriler 23.1, 2006, ss. 171-184, s. 175.
154
Şahin Mustafa, “Myndos Kazısı 2006”
Kazı Sonuçları Toplantısı, Toplantıya Sunulan Bildiriler 29.1,
2008, ss. 21-38.
45
ile mimari mermer parçalar sayesinde burasının Hıristiyanlık döneminde kullanılan
önemli bir su kaynağı olduğu su kuyusundaki suyun analizi ile de bir nevi desteklenmiş
olmaktadır
155
(Resim 46). Duvardaki kör nişler, kuyu yapısı ve konumu ile bu yapının
benzer bir örneği İstanbul Yenikapı kazılarında günışığına çıkarılmıştır
156
.
8.9- DALGAKIRAN
Kentin sur duvarları, yapıldığı dönem içinde Tavşan Adası ile anakara arasında
dalgakıran görevi ile kullanılmıştır (Resim 47).
Klasik döneme tarihlenen sur
duvarlarının etrafında yüzeyden herhangi bir Klasik dönem yapılaşması
görülememektedir. Elimizdeki veriler ışığında bu surlara dalgakıran dememiz daha
doğru bir tespit olacaktır. Fakat daha geç dönemde özellikle Bizans döneminde surların
Tavşan Adası’na yakın olan kısmında muhtemelen bir tahribat sonucu yeniden
yapılaşmaya gidilmiştir. Hemen Klasik surlarının izlerinin önünde 3.20 metre
genişliğinde iki tarafı da tek sıra enine yerleştirilmiş bloklarla çevrilmiş bir alan
mevcuttur. Bu alan içindeki dolgu malzemesi hakkında
günümüzde yoğun olarak
dolmasından dolayı fikir sahibi değiliz (Resim 48). Bu bölümün en dış kısmında
dalgadan gelebilecek ilk etkiye dayanıklı olması açısından sütun benzeri devşirme
malzemeler kılıcına yerleştirilerek kullanılmıştır (Resim 49). Bu geç dönem dalgakıran
yapılaşmasının hemen iç kısmında Tavşan Adasının güney kıyısında birçok geç dönem
yapısının temel parçaları ile karşılaşılmıştır (Resim 50) .
8.10 RIHTIM
Her limanda muhakkak olması gereken bir diğer yapı da rıhtım yapısıdır. Fakat
bu yapının Myndos limanındaki yeri söz konusu olduğunda
lokalizasyon sorunu ile
karşılaşılmaktadır. Gerek modern şehirleşme gerekse limanın dolması sebebi ile ana
rıhtım yapısı günümüzde gözlemlenebilen bir yapı değildir.
Mendireklerin iç kısımları da rıhtım olarak kullanılabilmektedir. Myndos antik
kentinde Tavşan Adası ile Anakara arasında bulunan mendirek yapısının hemen
155
Şahin, a.g.m. Su kuyusunda bulunan suyun analizleri Uludağ Üniversitesi Çevre
Mühendisliği bölümü
tarafından oluşturulan bir ekip tarafından gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar yayın aşamasındadır.
156
Gökçay, Metin M., "Yeni Kapı Kazılarında Ortaya Çıkarılan Mimari Buluntular" Gün Işığında
İstanbul'un 8000 Yılı: Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları, yay. haz. Arzu Karamani Pekin,
İstanbul, 2007, s.166-180, s. 177.