T. C. Uludağ ÜNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ arkeoloji anabiLİm dali
Yüklə 5,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
32 5.5- AMBARLAR Ambarlar eldeki fazla veya kullanılmayan malzemelerin saklandıkları binalardır. Bir nevi saklama yapılarıdır. Bu yapılar sadece liman kentlerine mahsus olan yapılar olmamakla beraber hemen hemen tüm yerleşimlerde karşılaşılmaktadır. Küçük yerleşimlerde ayrı birer bina olarak değil de konutlarda bir oda ayrılarak oluşturulan odaya ambar misyonu yükleniyordu 138 . Ambarlar genellikle inşa edildikleri yerlere göre misyonlandırılırlar. Ticaret limanlarının etrafında yer alan ambarlar daha çok liman fonksiyonu ile bağlantılı olarak ticari ambarlar olmasının yanında askeri limanların etrafında bulunanlar cephanelik olarak görevlendirilmiştirler. Pire antik kentinin Zea limanında bulunan gemi barınaklarının arkasında yer alan Philon Cephanelikleri bu tipe en iyi örnekler arasındadır 139 . 5.6- YOLLAR Limanların ticaret kentleri üzerindeki etkilerinden bahsetmiştik. Ve kentin içinde ticaretin ve sosyal hayatın döndüğü mekân ile liman arasında bağlaştırıcı görevde bir yapı muhakkak beklenmelidir. Bu bağlayıcı öğeler günümüzde de elbette ki yollardır. Her şehrin ekonomik durumuna, coğrafik özelliklerine göre değişiklik gösterirler. Bu yüzden belli bir tarzdan söz edemeyiz. İtalya’da Claudius Limanı ile Roma’yı bağlayan yol, Anadolu’da Patara’da liman ile tiyatroyu bağlayan ana cadde bu özellikteki yollara örnektir. Phaselis antik kenti çizimlerinde de bu ayrıntı göze çarpmaktadır (Çizim 8). Yunanistan’da Pire ile Atina’yı bağlayan yol için durum daha farklı gibi görünse de özünde aynı işlevdedir. Bilindiği üzere ilk kentler korunması kolay olsun diye daha çok iç kısımlarda ve yüksek seviyelerde kurulmuşlardır 140 . Atina’da bu bağlamda iç kısımda kurulmuş bir kenttir. Denizlerin ticaret üzerindeki fonksiyonları arttıkça iç kısımlarda kurulmuş olan büyük kentler kendilerine bir kıyı yerleşimi (epineion) kurmuşlar ve bu kentle bağlantıda olmayı sürdürmüşlerdir. Atina ile Pire arasındaki yol da bu amaçla daha kolay ve güvenli olması nedeni ile yapılmıştır (Çizim 9). 138 Naumann, Rudolf, Eski Anadolu Mimarlığı, çev. Beral Madra, Ankara, 1975, s. 489. 139 Shaw, a.g.e., s. 92. 140 Thucydides, The Peloponnesian War, trans. Richard Crawley, London, 1903, Book 1, Chap. 1. 33 5.7- RIHTIM Sözlük anlamı ile bir akarsu veya deniz kıyısında doldurularak yapılmış, gemilerin indirme bindirme veya yükleme boşaltma yapabileceği yerdir 141 . Liman havzalarının kıyı şeridinde en korunaklı yerde olması beklenmektedir. Fakat mendireğin iç kısmı da rıhtım olarak kullanılmıştır 142 . Nerede ise her liman kentinde karşımıza çıkmasına rağmen limandaki birçok yapının olduğu gibi bu yapı da coğrafya şartlar göz önünde bulundurularak yapılmıştır. Rıhtımların genellikle tek seviyeli inşa edildikleri bilinmesine rağmen iki seviyeli de yapılmış olabilmektedirler 143 . Dor limanındaki deniz insanlarını gösteren bir çizimde iki kademe çok net gösterilmiştir (Çizim 10). 141 http://www.tdk.org.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518 CA (Aralık 2007). 142 Blackmann, David J., “Ancient Harbours in the Mediterranean. Part 2”, IJNA 11.3, 1982, ss. 185-211, s. 202. 143 Özdaş, Harun, Alexandria Troas Antik Kenti Limanı ve Liman Yapıları, Ankara, 1991, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), s. 29. 34 6- VİTRUVİUS Myndos limanı ve liman yapılarını incelemeye başlamadan önce limanlar üzerine yazılmış antik kaynaklardan günümüze kalan en önemli eser olan Vitruvis’un dilimize “Mimarlık Tarihi Üzerine On Kitap” isimi ile çevrilmiş yapıtından ayrı bir başlık altında bahsedeceğiz. Bilinen birkaç eser daha olmasına rağmen günümüze kadar ulaşan en ayrıntılı eserdir. Bu eser limanların tipolojisi üzerine değil limanların inşa tekniği üzerine bir eserdir. Vitruvius bu eserinde genel mimarlık bilgilerinin içinde bir bölümü “Limanlar, Dalgakıranlar ve Tersaneler” başlığı ile liman ve liman mimarisine ayırmıştır. Vitruvius bu bölümün başında limanların konumundan şu şeklide ayrıntılı bir biçimde bahsetmiştir: “(1) Limanların yararları, atlamamam gereken bir konu olduğundan, gemileri fırtınalarda nasıl koruduklarını açıklamam gerekiyor. Konumlarında, kavis yapan veya içe dönük çıkıntı veya burunlar gibi doğal avantajlar varsa, bu limanlar kuşkusuz çok elverişlidir. Bunların etrafında revaklar veya tersaneler inşa edilmeli veya revaklardan iş merkezlerine geçitler yapılmalı, her iki tarafta makine yardımı ile zincirlerin gerilebileceği kuleler dikilmelidir.” “(2) Ancak doğal avantajların bulunmadığı, gemileri fırtınalarda korumaya elverişsiz durumlarda şöyle davranmalıyız: yakınlarda bir nehir yoksa fakat bir tarafta dış liman yapılması olanaklıysa karşı taraftan duvar veya setlerle ilerleyerek kapalı bir liman oluşturunuz. Sular altında kalacak duvarların inşaatı şöyledir: Cumae’den Minerva Burnu’na kadar olan yörede çıkan tozu alarak bunu harç teknesinde ikiye bir oranında karıştırınız.” Vitruvius yazdığı ilk iki maddede açık bir şekilde limanın kentin tam olarak hangi bölgesinde olması gerektiğinden ve başlıca olması gereken yapıların yerlerinden bahsetmiştir. Bu sayede bir nebzede olsa bize limanların nerelerde bulunması gerektiği hakkında fikir vermektedir. Son cümlesinde bahsettiği ve sualtında inşa olanağı sağlayan harcın nasıl elde edileceği hakkında ayrıntılı bilgi vermiştir. “(3) Sonra, yeri önceden belirlenen bir noktada, suyun içinde kenarları, birbirine bağlanmış meşe kazıklarından oluşan bir sututmalık (koferdam) çakılarak sağlam bir şekilde tutturulmalıdır; sonra, suyun altında, dip yüzeyi, karşıdan karşıya Yüklə 5,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|