Təsdiq edirəm k e. d., prof. S. R. Hacıyeva

3 

 

Фянни юйрянмя нятиъясиндя тялябяляр ашаьыдакылары билмялидиряр: 

- Neft hasilatı və emalı sənayesinin qısa texnologiyası və ekologiyası haqqında məlumatları; 

- Neft hasilatı və emalı sənaye müəssisələri tərəfindən etraf muhitin kimyəvi cirklənməsini; 

- Neft hasilatı və emalı sənayesində ekoloji problemlərin yaranması səbəbləri; 

- Əтраф мцщитя ясас чиркляндириъилярин тясир хцсусиййятлярини; 

- Neft hasilatı və emalı sənayesində ekoloji problemlərin həll olunması üsulları; 

- Əтраф мцщитя инсанын тясяррцфат фяалиййятинин мцхтялиф сащялярин тясир хцсусиййятляриni; 

- Neft hasilatı və emalı sənayesində tələb olunan ekoloji normativ texniki sənədlərini; 

- Əтраф мцщитин кейфиййятинин ясас нормативляриni;  

- Ətraf mühitin neft ve neft məhsullari ile cirklənməsinin insan sağlamlığına təsirini; 

- Neft hasilatı və emalı zamanı yaranan ekoloji problemlər və onların aradan qaldırılması və 

ятраф мцщит мцщафизясинин фяалиййятинин ясас реаллашdırılмаsı йолларыnı. 

 

Фянни юйрянмя нятиъясиндя тялябяляр ашаьыдакылары баъармалыдырлар: 

-  ятраф  мцщитя  антропоэен  тясирин  гиймятляндирилмяси  цчцн  вясфи  вя  mигдари  эюстяриcилярдян  

истифадяни; 

- техноложи просеслярин туллантыларынын ямяляэялмя нормативляринин щесабланмасыны; 

- Neft hasilatı və emalı sənayesində yaranan tullantıların zərərsizləşdirilməsi üsullarını; 

- Neft hasilatı  və emalı  sənaye müəssisələrində istehsalat ekoloji monitorinq mühəndislik 

nəzarət işlərinin təşkili və aparılması üsullarını; 

 

«Neft emalı ve neft senayesinin ekoloji problemleri» фяннини юйрянмяк  цчцн мцщцм олан   

техники elmlərin комплексляри иля сых ялагялидр. Бу курсу юйрянмяк вя анламаг цчцн кимйа, 

физика, mexanika  сащясиндя билиикляри олмадан мцмкцн дейил. Бцтцн бунлар  тябият-рийази  вя 

texniki елмлярин характерли биликлярин дяриндян юйрянилмяси цчцн мцщцмдцр. 

Kursun m

ə

qs

ə

di  

«Еколоэийа» ихтисасы цзря тящсил алан magistrantlara  « Neft emalı ve neft 

senayesinin ekoloji problemleri » фяннинин  тядрисиндя  ясас  мягсяд magistrantlara  Yer 

planetində bəşəriyyət üçün çox təhlükəli qlobal ekoloji problemlərin yaranmasında mühüm 

rol oynayan mənbələrdən biri neftin hasilatı, nəqli, emalı ilə  əlaqədar olmasınin 

müəyyənləşdirilməsidir. Məhz buna görə də neftin hasilatı və emalı sənayesində baş verən 

ekoloji problemlərin yaranmasının səbəblərinin müəyyənləşdirilməsi, onların izahının 

verilməsi əsas şərtlərdən biridir. Neftin hasilatı və emalı sənaye müəssisələrində texnoloji 

proseslərin aparılmasından, texnoloji şəraitindən, texnoloji polad avadanlıqlarının 

korroziyadan mühafizə keyfiyyətindən, enerji daşıyıcılarından (sudan, su buxarından, 

yanacaqdan, elektrik enerjisindən) tələb olunan səviyyədə istifadə olunmasından və 

texnoloji təsirlərdən, tullantıların tutulması, təmizlənməsi, yenidən istifadə olunması, 

həmçinin daimi olaraq tələb olunan emalı, zərərsizləşdirilməsi üsullarından asılı olaraq və 

yaranan ekoloji problemlərin maksimum halda minimuma endirilməsi əsaslarının izahının 

verilməsidir.  

 

 

---

4 

 

Fənnin təqvim planı: 

Həftələr Mövzunun adı və qısa icmalı 

Mühazirə Məşğələ Saat Tarix

 

Mövzu 1. Neft və neft emalı senayesinin ekoloji 

problemləri və onların yaranması səbəbləri 

Qısa icmalı: Neftin müxtəlif fiziki xüsusiyyətlərin-dən 

və kimyəvi tərkibindən, qarışıqlardan ibarət olmasından 

asılı olaraq onun hasilatı, xammal əmtəə  məhsulu kimi 

hazırlanmasına qədər saxlanılması, nəql olunması üzrə 

texnoloji  əməliyyat prosesləri aparılarkən və  həmçinin 

ilkin emal olunması  və neft məhsullarının digər 

emalının aparılması, təbii olaraq neftin və neft 

məhsullarının buxarlanması, istehsalat tullantılarının 

alınması  nəticəsində  aşağıdakı ekoloji problemlərin 

əmələ gəlməsinə səbəb olur. 

1. Neft və neft emalı  sənayesində texnoloji sobalarda 

yanacaqların yandırılması zamanı  və  həmçinin neft və 

neft məhsulları saxlanılan çənlərdən, texnoloji proseslər 

zamanı alınan tullantı qazlarının yandırılması  nəticə-

sində atmosferə  C

x

H

y

,CO,CO

2

,N

x

O

y

,H

2

S,SO

2

,Cl

2

,HCl  

və s.zərərli maddələrin atmosfer mühitinə buraxılması 

nəticə-sində atmosfer hava mühitində, eləcə  də ümumi  

olaraq biosferə uzun müddətli mənfi təsir edən böyük 

ekoloji problemlərin yaranmasına səbəb olur. 

2.  İstehsalat tullantı sularının  əmələ  gəlməsi və  həmin 

suların tərkibində qalan və təmizlənməsi tam aparılması 

mümkün olmayan zərərli maddələrin neft, neft 

məhsulları tullantıları qarışığı emulsiyasının, fenol tipli 

birləşmələrin su hövzələrini çirkləndirməsi, hidrosferə, 

biosferə və həmçinin atmosferə təsiri nəticəsində ekoloji 

problem yaradır. 

3. Neft şlamlarının yaranması,saxlanılması,emalı zama-

nı atmosfer havasına zərərli maddələrin buxarlanması ilə 

bərabər istehsalat sularının dərindən təmizlnməsini 

çətinləşdirir. Həmin suların bir hissəsinin su hövzələrinə 

buraxılması  nəticəsində hidrosferə, atmosferə, litosferə 

və  nəhayət biosferaya mənfi təsir göstərərək ekoloji 

problemlər yaradır. 

4.Neft və neft emalı  sənayesində texnoloji polad 

avadanlıqlarının daxili və xarici səthindən korrozi-yaya 

uğraması  nəticəsində neftin və ya neft məhsullarının 

torpağa dağılması, yanğınların baş verməsi və torpağın 

10 metrlərlə  dərinliklərinə hopması ilə  əlaqədar həmin 

neftin və ya neft məhsulunun buxarlanması  nəticəsində 

atmosfer,su və torpaq məkanlarına və biosferə məni təsir 

göstərərək uzun müddətli ekoloji problemlərinin  əmələ 

gəlməsinə səbəb olur. 

 

 Oxu  materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi 

səhifələr göstərilməklə): 

1.

 

А.П.  Шицкова,  Ю.В.  Новиков  и  др.,  Охрана 

mühazirə   

2

18.09.

2015

---