Toshkent moliya instituti «buxgalteriya hisobi, iqtisodiytahlil va audit»
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Buxgalteriya balansi
4 1-jadval
Aktiv
Passiv Xo‘jalik mablag‘lari Summa Mablag‘lar manbalari Summa I bo‘lim Uzoq muddatli aktivlar 45926
I bo‘lim O‘z mablag‘larining manbalari 65869 II bo‘lim. Joriy aktivlar 56788
II bo‘lim. Majburiyatlar 36845
Balans 102714
Balans 102714
Balans ko‘rsatkichlaridan quyidagi iqtisodiy ko‘rsatkichlarni aniqlab olish mumkin. Aktivlar aylanma va uzoq muddatli kapitallari yig‘indisiga teng. Хo‘jalik yurituvchi subyektning o‘z mablag‘lari aktivlaridan majburiyatlarini ayirganiga teng. 4
matbaa uyi -2011.-56 b. 12
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonunning 3-moddasiga binoan O‘zbekistan Respublikasi hududida O‘zbekiston Respublikasida ro‘yhatga olingan barcha xo‘jalik sub’ektlari yuridik shaxslar, ularning shu’ba xo‘jalik yurituvchi subyektlari, filiallari, vakolatxonalari va boshqa tarkib bo‘linmalari buxgalteriya hisobi sub’ektlari hisoblanadilar. O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonuniga binoan maxsus talablar bilan belgilangan va ularga asoslangan holda hisob yuritilishi hamda hisobot tuzilishi lozim bo‘lgan buxgalteriya hisobining asosiy tamoyillari quyidagilardir: –
–
uzluksizlik; –
xo‘jalik operatsiyalari, aktivlar va passivlarning pulda baholanishi; –
aniqlik; –
hisoblash; –
ehtiyotkorlik; –
mazmunning shakldan ustunligi; –
hisobot davri daromadlari va xarajatlarining muvofiqligi; –
aktivlar va majburiyatlarning haqiqiy baholanishi. Xo‘jalik yurituvchi subyektda buxgalteriya hisobini tegishlicha tashkil etish uchun xo‘jalik yurituvchi subyekt moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari rejasi hamda har bir hisobvaraq tavsiflangan va ularga doir hisobvaraqlarning namunaviy korrespondensiyasi berilgan rejani qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomadan to‘g‘ri foydalanish katta ahamiyatga ega hisoblanadi. Buxgalteriya hisobi milliy andozalarini amalga tadbiq etish va bu boradagi ishlarni yangi bosqichga ko‘tarish maqsadida buxgalteriya hisobvaraqlarining yangi rejasi ishlab chiqildi. “Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar moliyaviy xo‘jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma” nomli 21-son BHMS O‘zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonunining 5-moddasiga binoan ishlab chiqilgan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari rejasi asosida 13
xo‘jalik muomalalari buxgalteriya hisobvaraqlari ishchi rejasini tuzadilar va u xo‘jalik yurituvchi sub’ektning hisob siyosatida aks ettiriladi. Hisobvaraqlar rejasi - buxgalteriya hisobi bo‘yicha hisobvaraqlarning ularning iqtisodiy mazmuniga ko‘ra bir tizimga solingan ro‘yxatidir. 5
Qisqasini aytganimizda qaysi faoliyat turi bo‘lmasin bevosita buxgalteriya hisobini yuritadi. Bu orqali u o‘zining qay darajada faoliyat olib borishini tahlil qiladi. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, buxgalteriya hisobi bevosita hujjatlarga asoslangan holda tashkil etiladi. Faoliyat qay darajada olib borilayotganini biz bevosita hujjatlar asosida bilib olamiz albatta. Shunday ekan uni to‘g‘ri tashkil etish katta ahamiyat kasb etadi. Balans ma’lumоtlarida ishlab chiqarishni uzluksiz оlib bоrish uchun zarur bo‘lgan va hisоbоt tuzish davriga qiymat shaklidagi mоl-mulki hamda uni qоplashga jalb qilingan manbalari o‘z aksini tоpadi. Bu ko‘rsatkichlar mоl-mulk hajmi, tarkibi va qiymatini qay darajadaligini ifоdalaydi. Shuningdek, mоl- mulkning mоliyalashtirish manbalari, ya’ni o‘ziga tegishli manbalar va chetdan qarzga jalb qilingan manbalar hоlati ham passivda keltirilgan. Balansdagi har bir band va bo‘lim kоrxоnalarning mоliyaviy hоlatiga bоg‘liq, shuning uchun ham uni chuqur o‘rganish lоzim.
5
“Buxgalteriya hisobi milliy standartlari” 21-BHMS |