66
Mavzuning mazmuni: Maxsus so‘ruvchi hujayralar - MS’H
Ovqat moddalari parchalangandan so‘ng, maxsus so‘ruvchi hujayralar
orqali (ichakdagi va buyrak nefronining proksimal qismida joylashgan
so‘ruvchi jiyakli hujayralar), monomerlar sifatida qon-limfa yoki
interstitsiyga o‘tadilar. Bu bilan ular organizmda umumiy gomeostazni
saqlab, to‘qimalarga o‘sish uchun zarur bo‘lgan plastik materiallarni
yetkazib beradilar. Maxsus so‘ruvchi hujayralar epiteliy to‘qimasiga
mansub bo‘lib, qator belgilarga ega.
MS’Hlar ingichka ichakda so‘rg‘ichlar – vorsinkalar yuzasini
qoplab, bazal membranada bir qator zich yotadi va qutbli harakterga ega,
ya'ni apikal va bazal qismlar ajratiladi (23-rasm). Hujayra apikal
yuzasida xoshiya-jiyak ko‘rinadi va u mayda so‘rg‘ichlar -
mikrovorsinkalardan (MV) iborat. Hujayra apikal sitoplazmasida, MV
lar ostida terminal to‘r, pastroqda silliq vezikula va pufakchalar, Goldji
kompleksi tuzilmalari (ko‘proq yadro ustida), endoplamatik to‘r,
mitoxondriylar, ribosomalar, polisomalar uchraydi.
So‘ruvchi hujayralarning asosiy so‘ruvchi apparati – bu ularning apikal
sitolemmasidagi mikrovorsinkalar (MV) dan tuzilgan jiyaklaridir.
MVlar ustida fermentlar bo‘ladi. Ba'zi olimlar, hujayra ichi tuzilmalari
(vezikula-pufakchalar, GK larni) xam so‘ruvchi apparatga kiritadilar.
MV larning uzunligi 1 mkm, eni 0,1 mkm atrofida bo‘lib, ular so‘ruvchi
hujayralarning so‘ruvchi yuzasini oshiradi. Mikrovorsinkalar tashqi
qavati (mukopolisaxaridlarning ingichka iplaridan tuzilgan membrana
usti qavati) - glikokaliks bilan qoplangan.
Dostları ilə paylaş: