Turan international university pedagogika kafedrasi mavzu : Sezgi borasidagi nazariyalar

Masalan, hikoya o’qish mashg’uloti paytida to’satdan uchib o’tgan reaktiv samolyotning qattiq va bahaybat tovushi hammaning diqqatini beixtiyor o’ziga jalb qiladi.

S E Z G I

Sezgi deb- atrofimizdagi narsa va hodisalarning sezgi a'zolarimizga bevosita ta'sir etishi natijasida ularning ayrim belgi va xususiyatlarini miyamizda aks ettirilishini aytamiz.

analizator

Analizator - tashqi va ichki muhitdan keladigan ta'sirotlarni qabul qilib olib, fiziologik jarayon bo’lgan qo’zg’alishni psixik jarayonga, ya'ni sezgilarga aylantiruvchi nerv mexanizmlari tizimi.

Sezgilar tasnifi va turlari.

Jahon psixologiyasi fanining so’nggi yutuqlari hamda atamalariga binoan sezgilar quyidagicha klassifikasiya qilinadi. Ingliz olimi Ch.Sherrington U reseptorning qaerda joylashganligiga qarab, sezgilarni uch turga bo’ladi.

1.Tashqi muhitdagi narsa va hodisalarning xususiyatlarini aks ettirishgamoslashgan hamda reseptorlari tananing sirtqi qismida joylashgan sezgilar, ya'ni ekstroreseptiv sezgilar;

2.Ichki tana a'zolari holatlarini aks ettiruvchi hamda reseptorlari ichki tana a'zolarida, to’qimalarda joylashgan sezgilar, ya'ni interoreseptiv sezgilar.

3.Tanamiz va gavdamizning holati hamda harakatlari haqida ma'lumot (axborot, xabar) beruvchi muskullarda, bog’lovchi paylarda, mushaklarda joylashgan sezgilar, ya'ni proprioreseptiv sezgilar.

Sezgi turlari

1.Ko’rish sezgilari;

2.Eshitish sezgilari;

3. Hid bilish sezgilari;

4. Ta'm bilish sezgilari; -

5.Teri sezgilari; -

6.Muskul - harakat (kinestetik); -

7.Statistik sezgilar;

8.Organik sezgilar;

Ko’rish sezgisi
xromatik ranglar
Xromatik ranglar kamalak ranglar, ya'ni qizil, zarg’aldoq, sariq, yashil, havo rang, ko’k, binafsha tuslarini qamrab oladi.
Axromatik ranglar Odatda oq rang, qora rang, kulrang va ularning turlicha ko’rinishlari