Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
148 të drejtave në fjalë, autori ka të drejtën të kundërshtojë çdo shtrembërim, ndryshim, tjetërsim apo veprime të tjera denigruese që nuk respektojnë tërësinë e veprës duke cenuar nderin, personalitetin dhe reputacionin e tij.” Nga leximi i nenit më sipër duket se ligjvënësi e mbron veprën nga ndryshimet e padëshiruara vetëm në ato raste kur cenohet ndëri personalitet dhe reputacioni i autorit. Ndryshimi me karakter denigrues i veprës do të jetë i tillë vetëm nëse cenohet nderi, personaliteti dhe reputacioni i autorit. Nuk jemi dakord me këtë interpretim të këtij neni, pasi edhe vepra, me ekzistencën e saj autonome, mund të pësojë denigrime të cilat mund të bien ndesh me frymën që ka dashur t’i japë autori kur e krijoi atë. Nëse vëmendja do të rrëshkiste drejt kujdesit të personalitetit të autorit dhe jo ndaj integritetit të veprës, atëherë nuk jemi më në lëndën e të drejtës së autorit. Këtë mendim e ndan dhe një pjesë e doktrinës së huaj, sipas të cilës finaliteti i i mbrojtjes mbetet gjithmonë vepra dhe jo personaliteti i autorit në vetvete 485 . Nëse nuk respektohet integriteti i veprës dhe shkelet njëkohësisht dhe personaliteti i autorit, do të jemi në prani të një shkeljeje akoma më të rëndë 486 . Në këtë kontekst, nëse neni 23 i Ligjit për të drejtat mendojmë se duhet interpretuar se, nëpërmjet shkeljes së të drejtës së personalitetit dhe reputacionit, duhet të përfshijë dhe shkeljen e integritetit të veprës. Kjo e drejtë i mundëson autorit të ruajë frymën dhe formën në të cilat është punuar vepra. Autori do të jetë i vetmi gjykatës i respektit të integritetit të veprës së tij. Në këtë kuadër, ai ka një pushtet mjaft të madh që i jep Ligji, rrjedhimisht, kjo do të thotë se kontrolli i ligjshmërisë së saj do të bëhet nëpërmjet teorisë së abuzimit me të drejtën, teori që patëm mundësi ta shqyrtonim pak më sipër. Një kontroll i tillë do të thotë se e drejta e integritetit të veprës është ajo e drejtë që i jep substancën të drejtës jopasurore, së bashku me autorësinë. Nëse, siç e pamë më sipër, e drejta e tërheqjes së veprës së bashku me të drejtën e publikimit për herë të parë në praktikë i shpëtojnë autorit për shkak se këto të drejta bien ndesh në mënyrë të hapur dhe të shproporcionuar me interesat e palëve të treta dhë bashkëkontraktorëve të autorit, e drejta e respektimit të integritetit të veprës (si dhe autorësia) janë dy themelet e të drejtës morale të autorit që duhet të mbrohen në mënyrë të veçantë nga jurisprudenca. Nëse bëjmë një renditje hierarkike të të drejtave jopasurore, autorësia dhe mbrojtja e integritetit të veprës janë më të rëndësishme se e drejta për publikimin për herë të parë të veprës dhe e drejta e tërheqjessë veprës. Në lidhje me diskutimin nëse kemi të bëjmë me mbrojtje të personalitetit të autorit në mënyrë ekskluzive apo të mbrojtjes së integritetit të veprës, kemi jurisprudencën tonë që i ka dhënë një përgjigje. Vendimi unifikues nr. 74, datë 7.10.2002 i Gjykatës së Lartë 487 i referohet këtij neni për të mbështetur parimin se në fushë të të drejtës jopasurore, është autori dhe vetëm ai që mund të ndërhyjë kryesisht në një proces gjyqësor për mbrojtjen e të drejtës 485 Michel Vivant, Jean-Michel Bruguière, "E drejta e autorit", Botimi i parë, 2009, Dalloz, f. 315. 486 Po aty. 487 Përmbledhje e Vendimeve Unifikuese të Gjykatës së Lartë, 2012, botim i Qendrës së Publikimeve Zyrtare. 149 së tij morale. Kemi patur rastin ta trajtojmë këtë çështje më sipër. Por ajo që bie në sy te ky vendim është se veprat e autorit, të cilat ishin fotografi të peizazheve shqiptare, ishin përçudnuar nga i padituri shoqëri telekomunikacioni, duke i përshtatur ato në karta telefonike. Natyrisht që nëpërmjet veprës, asistojmë në një shkeljet të dinjitetit dhe të personalitetit të autorit. Por ajo që bie në sy më shumë, është përçudnimi, mosrespektimi dhe shkelja e integritetit të veprave të autorit 488 . Kjo shkelje është konstatuar nga gjykata dhe nuk është vënë në diskutim nga Gjykata e Lartë. Nën këtë dritë duhet të interpretohet dhe dispozita e nenit 23 të Ligjit për të drejtën e autorit. Ligji për të drejtat e autorit dhe në mënyrë të përgjithshme e drejta e autorit, në raport me parimet e të drejtës morale, nuk kërkojnë që shkelësi të ketë patur qëllimin për të shtrembëruar veprën. Jemi në fushën civile dhe kësisoj qëllimi nuk ka rëndësi. Rëndësi do të ketë vizioni që ka autori mbi veprën e tij dhe nëse ai konsideron se një modifikim i caktuar mund të cenojë integritetin e veprës si dhe nderin apo emrin e tij. Natyrisht, vlerësimi përfundimtar do i takojë gjykatës. Një koncept të tillë nuk e gjejmë në të drejtën amerikane. Ligji amerikan që mbron veprat e arteve figurative, i vetmi ligj që parashikon të drejtën morale, jep të drejtën e respektimit të integritetit të veprës në favor të autorit. Ky ligj i jep të drejtën autorit të ndalojë shtrembërime, ndryshime apo modifikime të tjera të qëllimshme të veprës që mund të prekin nderin apo reputacionin e tij 489 . Disa autorë mendojnë se termi "i qëllimshëm" është futur gabimisht ne tekstin ligjor 490 . Gjithsesi, gabimisht apo jo, futja në tekstin ligjor të këtij mbiemri bën që zbatimi dhe mbrojtja e të drejtës morale në ShBA kufizohet edhe më shumë, pasi autorit do të duhet të vërtetojë qëllimin për të modifikuar veprën, gjë që është një peshë e tepërt mbi supet e autorit. Cenimi i integritetit të veprës mund të prekë veprat të mishëruar në forma të ndryshme. Megjithatë për shkak të zhvillimit teknologjik dhe modifikimit më të lehtë të veprës në format digjital, cenimin e integritetit të veprës mund ta kuptojmë më mirë kryesisht në rastet e veprave audiovizuale dhe ato digjitale. Kemi si shembull një vendim të gjykatës së shkallës së parë të Parisit që mban datën 7 nëntor 2003 491 . Një shoqëri që shfrytëzonte ekonomikisht të drejtat pasurore të disa këngëve të një këngëtari francez lidhi një kontratë për digjitalizimin e veprave në mënyrë që t’i tregtonte si zile celulari. Këngëtari nuk kishte lejuar një shfrytëzim në një formë të tillë. Megjithatë, gjykata nuk konstatoi asnjë shkelje në kuptimin e shfrytëzimit ekonomik të veprave, pasi në fushën e veprave muzikore, cedimi i të drejtave ka një karakter global. Por gjykata vuri re se kishte shkelje të të drejtës morale pasi autori nuk ishte informuar për këtë modifikim që ishte lehtësisht i kuptueshëm. Autori nuk mund të mbrohej duke përdorur të drejtën e publikimit të veprës për herë të parë, pasi ajo 488 Po aty. 489 Mary LaFrance, “Copyright Law”, Thomson West, 2008, f. 193. 490 Po aty. 491 http://www.droit-technologie.org/jurisprudence/details.asp?id=93. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|