Uot 81. 373. 47 BƏDİİ ƏSƏRLƏRİn diLİNDƏ DİalektizmləRİn yeri VƏ MÖvqeyi

 
93 
 
kollektivdə  mənəvi  psixoloji  mühitin  saflaşdırılması  və  s.  istiqamətlər    gələcək  müəllimlərin 
fəaliyyətində şəxsiyyət kimi formalaşmasınıda həlledici rol oynayır, onlara  stimul verir. 
Ali  məktəbdə  müəllim  hazırlığı  bu  gün  ən  vacib,  zəruri  məsələlərdən  biridir.  Azərbaycan 
Respublikasının  Prezidenti    İlham  Əliyevin    dediyi  kimi  “Təhsil    hər  bir  ölkənin  gələcəyini 
müəyyən edir. Hər bir ölkənin intellektual potensialı təhsil ocaqlarında yerləşir. O ölkə yaxşı inkişaf 
edir ki, orada təhsil yüksək səviyyədədir. Azərbaycanın inkişafı məhz təhsillə bağlıdır”. Bu sözlərin 
real  həlli  üçün,  təhsilimizin  yeni-yeni  nailiyyətlər  qazanmasında  aparıcı  sima  müəllimdir.  Bu 
ideyalar bir daha göstərir ki, ali məktəbdə gələcək müəllimlərin hazırlanması, onların bir şəxsiyyət 
kimi formalaşması daim diqqət mərkəzində olmalıdır. Məktəb, tədris müəssisəsi gələcək kadrların 
hazırlıq səviyyəsi, bir şəxsiyyət  kimi formalaşması üçün cavabdehlik, məsuliyyət daşımalıdır. 
Elmi  yeniliyi:  Məqalədə  ali  məktəbdə  gələcək  müəllim  şəxsiyyətinin  formalaşdırılmasının 
nəzəri və praktiki məsələləri yeni müddəalarla zənginləşdirilir.  
Tətbiqi əhəmiyyəti: Məqaləni ali məktəb müəllimləri praktik istiqamət vermək baxımından 
faydalı hesab etmək olar. 
 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Azərbaycan Respublikasının Təhsil haqqında Qanunu. Bakı: 2009. 
2.
 
“Müəllim hazırlama siyasəti və problemləri” mövzusunda Qafqaz Univesitetində keçirilən 
V Beynalxalq Konfransın materialları.// Bakı, 30 aprel -02 may 2015-ci il. 
3.
 
“Müəllim  hazırlığının  müasir  problemləri”  mövzusunda  Beynalxalq    Elmi  Konfransının 
materialları. // Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu, 28-29 oktyabr, 2011. 
4.
 
“Müəlim  hazırlığının  müasir  problemləri:  texnologiya,  təhsil  və  inkişaf”.  III  Beynalxalq 
Elmi Konfransın materialları. // Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu, 22-24 may, 2014. 
 
РЕЗЮМЕ 
ФОРМИРОВАНИЕ  ЛИЧНОСТИ БУДУЩЕГО ПРЕПОДАВАТЕЛЯ  В ВЫСШИХ 
УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЯХ 
 Гусейнов Ш.А. 
 
Ключевые слова: личность, преподаватель, профессия, подготовка, высшая школа  
В  статье  отмечается,  что  формирование  личности  –  сложный  процесс,  в  связи  с  этим 
проблема  личности  всегда  находится  в  центре  внимания  исследователей.  Что  касается 
формирования  личности  педагога,  то  это  одна  из  важных  проблем  современного 
образования.  Статья  посвящена  проблеме  становления  и  принципам  становления 
профессионального педагога. 
 
SUMMARY 
THE FORMATION OF THE FUTURE TEACHER PERSONALITY  
IN HIGHER  SCOOL  
Huseynov Sh.A. 
  
Key  words: personality, teacher, profession, training, high school 
The formation of personality - a complex process, and the problem of personality is always in 
the center of attention of researchers. With regard to the formation of the personality of the teacher, 
it  is  one  of  the  most  important  problems  of  modern  education.  The  article  is  devoted  to  the 
formation and principles professional teacher. 
 
 
Daxil olma tarixi: 
İlkin variant 
04.03.2016 
 
Son variant 
01.06.2016 
 
Hüseynov Ş.Ə. 
 

---

 
94 
 
 
UOT  37.046.14. 
 
DÜNYA TƏHSİL SİSTEMİNDƏ YENİ TENDENSİYALAR VƏ TƏCRÜBƏLƏR 
 
ƏLƏKBƏRLİ GÜLNARƏ YAŞAR qızı  
Sumqayıt Dövlət Universiteti, müəllim 
e-mail: [e-mail] 
 
Açar sözlər: innovasiya, qloballaşma, tendensiya, təhsil, standart 
 Məqalə təhsil müəssisələrinin təhsil,elmi-tədqiqat innovasiya mərkəzlərinə çevrilməsinə, 
təhsil modelinin tətbiqi və həyata keçirilməsinə həsr olunub. 
 
Müasir dünyada hər bir ölkənin uğurlu gələcəyi həmin ölkədə təhsilin səviyyəsi ilə müəyyən 
olunur.  Təcrübə  göstərir  ki,  təbii  sərvətlərin  bolluğu  dövlətin  inkişafının  əsas  göstəricisi  deyil, 
başlıcası,  bu  sərvətlərin  cəmiyyətin  hərəkətverici  qüvvəsi  olan  insan  kapitalına  çevrilməsini  təmin 
etməkdir. Bu, indiki mərhələdə təhsil sisteminin ən zəruri vəzifəsidir. ABŞ, Yaponiya, Cənubi Koreya 
və  digər  inkişaf  etmiş  ölkələr  malik  olduqları  maddi  resurslardan  daha  çox  təhsil  sisteminin 
yetişdirdiyi  insan  kapitalından  böyük  gəlirlər  əldə  etmişlər.  Bu  ölkələrdə  inkişafa  təsir  göstərən 
amillər içərisində təhsilin çəkisi əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olub və təxminən 70 faiz təşkil edir [1]. 
 Cəmiyyətin  inkişafının  əsas  hərəkətverici  qüvvəsi  olan  təhsil  müasir  zamanda  bir  çox 
dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Fərd ilə cəmiyyət arasında əlaqələr təhsil vasitəsilə daha kompleks, 
bilik  isə  iqtisadi  və  sosial  inkişafın  əsas  komponenti  olmuşdur.  Beləliklə,  biliklərə  əsaslanan 
cəmiyyətin  formalaşdırılması,  təlim  və  təhsil  proqramlarının  həyata  keçirilməsindən  və  onların 
texnoloji innovasiyalara cəlb edilməsindən asılılığı artmışdır. Təsadüfi deyil ki, Birləşmiş Millətlər 
Təşkilatı (BMT) XXI əsri "təhsil əsri" elan etmişdir. 
Hazırda dünyada aşağıdakı inkişaf meyilləri müşahidə olunmaqdadır: 

 
informasiya cəmiyyətinə keçid, ünsiyyət və dözümlülük amillərinin vacib əhəmiyyət kəsb 
etməsi, mədəniyyətlərarası əlaqələrin miqyasının genişlənməsi; 

 
yeni nəsildə müasir təfəkkürün formalaşmasını tələb edən və yalnız beynəlxalq əməkdaşlıq 
çərçivəsində həll edilə bilən qlobal problemlərin sayının artması; 

 
iqtisadiyyatın dinamik inkişafı, rəqabətin güclənməsi, sadə əmək sferasının məhdudlaşması, 
mütəmadi olaraq peşə ixtisasının artırılması və yenidən hazırlanmasını tələb edən ciddi 
struktur dəyişikliyi; 

 
gənclərin və yaşlı nəslin təhsilinin artırılması nəticəsində formalaşan insan kapitalının 
rolunun yüksəlməsi; 

 
təhsilin ölkənin aparıcı dövlətlər sırasına daxil olmasını təmin edən əsas faktor olması; 

 
vətəndaşların xaricdə təhsil almasının dəstəklənməsi; 
Dünya təcrübəsi göstərir ki, tələbələr əmək fəaliyyəti boyu orta hesabla 3-5 dəfə ixtisaslarını 
dəyişməli  olacaqlar.  Bu,    yeni,  daha  münasib  ixtisasa  yiyələnmə,  yeni  kompetensiyaların  əldə 
edilməsi  tələbatı  ilə  bağlı  olacaqdır.  Hər  7  ildən  bir  peşələrin,  ixtisasların  40-50  faizi  öz 
əhəmiyyətini  itirir,  onlar  yeniləri  ilə  əvəz  olunur.  Əhalinin  tərkibində  təhsilli  insanların  sayı  nə 
qədər çox olarsa, həmin ölkədə iqtisadi inkişaf tempi də daha yüksək olur. Ölkə büdcəsində təhsil 
xərcləri 1% artıqda bu, iqtisadi artıma 0.35% artımına gətirib çıxarır. İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf 
Təşkilatı  (İƏİT)  ölkələri  üzrə  25-64  yaşlı  əhali  qrupu  arasında  ali  və  orta  təhsilli  təbəqənin 
məşğulluq  səviyyəsi  müvafiq  olaraq  85%  və  59%  təşkil  edir,  İƏİT  ölkələrində  bir  tələbənin 
ortalama ali təhsil xərci 33 min ABŞ dollarına bərabər olduğu halda, bu investisiya qoyuluşundan 
ümumi gəlir 86 min ABŞ dolları təşkil edir. 
 
Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi 
Cild 12                       № 2                   2016 
  

---