Uzbekiston respublikasi oliy va urta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

SHRIFTLAR KOMPOZITSIYASI.
Maktablarda bajarilayotgan bezash ishlarida shriftlar kompozitsiyasiga katta e’tibor berish kerak. Shriftlar kompozitsiyasi turlicha buladi. Eng kup tarkalgani xarflarni simmetrik komponovka kilishdir, bunda katorlar markazdan ikki tomonda bir xil kenglikda yetadi. Asimmetrik komponovkalarda yozuvlarning kompozitsion muvozanatlariga katta e’tibor beriladi. Shriftlar kompozitsiyasida katorlar orasidagi masofa xam muxim rol uynaydi. Bu masofaning juda kam yoki kup bulishi ukishni kiyinlashtiradi.
Murakkab kompozitsiyalardagi katorlarning ritmi turli tuman buladi. Bunday kompozitsiyalarda ma’no va mazmun jixatdan birinchi tuldiruvi suzlarni imkon kadar bir katorga joylashtirdi. Chunki inson kurish organi bir katordan ikkinchi katorga utishda ma’lum fursat tuxtataydi. Shuning uchun suzlarni joylashtirishda ularning ma’no jixatdan boglanishiga erishish talab etiladi. Tekstlarni yozishda ularni oldin yaxshilab ukib uylab olish kerak. Tekstdagi asosiy goyani shriftlarning kontrasti, rangi, garniturasi va ulchamlarini katta kichikligiga karab ochib beriladi.
Shriftlar kompozitsiyasini bajarilayotgan ishning mazmuniga karab kurgazmali agitatsiya vositasining umumiy kompozitsion elementlari bilan yaxlitlikda uygunlikda amalga oshirish kerak buladi. Aks xolda shrift kurgazmali vositaning ta’sirchanligi oshishiga yordam beraolmay kolishi mumkin.

Grafika san’ati - tasviriy san’atning bir necha turlarini uz ichiga oladi, u kora va ok rang bilan cheklangan.

Simmetriya - yaxlit tenglik ma’nosini bildirib, markazdan ikkala tomonning bir xilligini aks etitiradi.
Kontrast - ranglar va tonlarning bir biriga karama karshiligining aks ettirilishi.
Ton - xar bir rangning koradan yoruggacha bulgan chegarasidagi farki.


Nazorat savolari:

1. Jaxon yozuvida nechta xil kurinishdagi tarixiy shakllangan shriftlar mavjud?

2. Xarflarning sifat xarakteristkasi bulmish belgilar nimalardan iborat?
3. Badiiy bezash ishlarida shriftlarning kanday axamiyati bor?