Veterinariya va zooinjeneriya fakulteti veterinariya diagnostikasi va laboratoriya ishlari 1-kurs 114-guruh talabasi hayvonlar anato‘miyasi fanidan prezintatsiyasi kenjayev fozilbek

Ponasimon suyak – os. sphenoidale. Qishloq xo‘jalik hayvonlarida ponasimon suyakning tuzilishini qoramol misolida ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, toq suyak bo‘lib, bosh skeletining asosida, ensa suyakdan oldinroqda joylashadi va u panjarasimon, dimog‘, qanotsimon, tanglay, peshona, chakka, ensa suyaklari bilan birikkan bo‘ladi.

• Ponasimon suyak – os. sphenoidale. Qishloq xo‘jalik hayvonlarida ponasimon suyakning tuzilishini qoramol misolida ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, toq suyak bo‘lib, bosh skeletining asosida, ensa suyakdan oldinroqda joylashadi va u panjarasimon, dimog‘, qanotsimon, tanglay, peshona, chakka, ensa suyaklari bilan birikkan bo‘ladi.
• Ponasimon suyakda tanasi chakka va ko‘z qanoti farqlanadi. Tanasi – corpus ossis sphenoidalis – ikki qismdan tuzilgan: oldingi yoki presfenoida – praespenoid va orqa qismi bazesfenoida – basisphenoid.
• Ponasimon suyakning oral (kirish) – ko‘z qanoti – alae orbitales va aborol (chiqish) – chakka qanoti – alae tempotales chakka osti chuqurchasiga tegib turadi.
• Ponasimon suyak tanasining tashqi yuzasida qanotsimon o‘simta – processus pterygoideus chiqib turadi va uning oldingi uchi ko‘zga kam tashlanuvchi qanotsimon tarog‘i – crista pterygoidea ni hosil qiladi. Ponasimon suyak tanasining ichki yuzasida panjarasimon va peshona suyaklari bilan birlashishi uchun xartum – rostrum sphenoidale chiqib turadi. Xartumdan orqaroqda ko‘rish nervi o‘tishi uchun ko‘ruv kesishmasining ko‘ndalang ariqchasi – sulcus chiasmaticus joylashadi. Undan ko‘z orbitasiga qon tomir va nervlar uchun ko‘rish nervi teshigi – foramen opticum kiradi. Ko‘rish kesishmasining chiqish tomonida turk egari chuqurchasi – sella turcica va egarcha plastinkasi – dorsum sellae bo‘ladi. Mana shu turk egari chuqurchasiga gipofiz bezi kirib joylashadi, shuning uchun u gipofiz chuqurchasi – fossa hypophysialis deb yuritiladi. Uning yon tomonlarida nerv va tomirlar o‘tishi uchun ko‘zning yumaloq teshigi – foramen rotundoorbitale ga olib boruvchi katta ariqcha bo‘ladi.
• Ponasimon suyak ichki yuzasining old qismi oldingi miya chuqurchasi – fossa crani anterior ni, orqa tomoni esa orqa chuqurchasi – fossa crani posterior ni hosil qiladi. Bu chuqurchalarda bosh miya joylashadi. Ponasimon-tanglay chuqurchasida nervlar va qon tomirlari o‘tishi uchun 3 ta teshik: a) burun bo‘shlig‘iga boradigan ponasimon-tanglay teshigi – foramen sphenopalatinum, b) ko‘z osti teshigiga boruvchi yuqorigi jag‘ teshigi – foramen maxillare, v) tanglay kanaliga ochiladigan tanglay teshigi – foramen palatinum bo‘ladi.

Ensa suyagi (orqa tomondan ko‘rinishi) a-tangachasimon qismi, b-asosiy qismi,c-d-yon qismlari, e-ensaning katta teshigi, g-ensa oldi do‘ngligi, h-h’-pay chuquri, i-to‘piq usti chuquri, k-til osti teshigi, fensa qirrasi