Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə
Yüklə 3,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 69 izləsək, maraqlı bir mənzərənin şahidi olarıq: yazıçı eyni bir qısa dövr ərzində hekayələr yazmaqla yanaşı, istedadlı bir dramaturq kimi də fəaliyyət göstərir, iri həcmli roman və povestlərlə bərabər oçerklər üzərində də işləyir, publi- sistik məqalələr qələm almaqla yanaşı, konfrans və qurul- taylarda məruzələrlə çıxış edir. Bir sözlə, İ.Əfəndiyevə hekayədən faciəyə, romandan komediyaya, məqalədən pyesə keçmək heç də çətinlik törətmir, bu, yazıçı üçün adi bir yaradıcılıq aktına çevrilir... İ.Əfəndiyev yaradıcılığının sonrakı mərhələlərində də ədəbiyyatın bütün janrlarında kamil sənət nümunələri yaratmışdır ki, bu da yazıçının sənət palitrasının müxtəlif çalarlarından, dünyagörüşünün üfiqi və şaquli, özü də qlobal genişliyindən və yaradıcılıq intellektindən xəbər verir. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 70 II FƏSIL İlyas Əfəndiyev yaradıcılığının 1960-1990-cı və müstəqillik illəri ədəbi tənqidində dərki 1960-cı ildə Respublikanın Əməkdar İncəsənət xadimi fəxri adını almış İ.Əfəndiyevin yaradıcılığında 60-90-cı illər ən məhsuldar dövr hesab olunur. Bu illərdə onun yaradıcılığında janr rəngarəngliyi özünü göstərir, bir- birinin ardınca iri nəsr əsərləri, ciddi ictimai-siyasi problemlər qaldıran, gözəl mənəvi keyfiyyətlər aşılayan, eyni zamanda müasir Azərbaycan nəsrinin yüksək bədii- estetik səviyyəli nümunələri kimi şöhrət qazanmış «Körpüsalanlar» /1960/, «Dağlar arxasında üç dost» /1963/, «Sarıköynəklə Valehin nağılı» /1976-78/, «Geriyə baxma, qoca» /1980/, «Üçatılan» /1981/ kimi povest və romanlarını dərc etdirir, eyni zamanda, maraqlı dram əsərlərini qələmə alır, publisist və ədəbiyyatşünas kimi məhsuldar yaradıcılıq yolu keçir. Bu illərin məhsulu olan «Sən həmişə mənimləsən» /1964/ pyesi ilə Azərbaycan səhnəsində lirik-psixoloji dramanın əsasını qoyur. Bu yolu uğurla davam etdirən dramaturq «Mənim günahım» /1967/, «Unuda bilmirəm» /1968/, «Məhv olmuş gündəliklər» /1969/, «Qəribə oğlan» /1973/, «Bağlardan gələn səs» /1976/ və s. pyeslərini yazır. Ölməz sənət nümunələri kimi Azərbaycan dramaturgiyası xəzinəsini zənginləşdirən, yüksək vətəndaşlıq pafosu, incə lirizm və dərin psixoloji tapıntılarla aşılanan bu pyeslər teatr sənətimizdə yeni bir mərhələ açır, «İlyas Əfəndiyev teatrı» yaranır. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 71 «İlyas Əfəndiyev teatrı»nın uğurlarından söhbət açarkən, təkcə onu göstərmək kifayətdir ki, ilk tamaşası 1968-ci ildə olmuş «Unuda bilmirəm» pyesi 1981-ci ilə qədər, yalnız Azərbaycan Milli Teatrı səhnəsində 350 dəfə oynanılmışdır. İlyas Əfəndiyev 1971-ci ildə Qırmızı əmək Bayrağı ordeni ilə təltif edilmişdir. Əlinə qələm aldığı ilk gündən müasir mövzulara daha çox müraciət edən dramaturq, 1971-ci ildə mövzusu tarixi keçmişimizdən, Qarabağ həyatından götürülmüş, 20-ci illər dramaturgiya ənənələrinə söykənən (S.S.Axundovun ―Laçın yuvası‖ pyesini yada sal) «Mahnı dağlarda qaldı» pyesini yazır. Yeni yaradıcılıq uğuru kimi qarşılanmış bu pyesə görə İ.Əfəndiyev 1972- ci ildə Respublika Dövlət mükafatına layiq görülür. 1974-cü ildə Respublikamızın ədəbi ictimaiyyəti yazıçının anadan olmasının 60 illiyini təntənə ilə qeyd edir. Yubileylə əlaqədar olaraq ədib ―Oktyabr İnqilabı‖ ordeni ilə təltif olunur. Azərnəşr onun dörd cildlik «Seçilmiş əsərləri»ni nəşr edir. Görkəmli ədəbiyyat xadimi, geniş şöhrət qazanmış İ.Əfəndiyev Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət heyətinin 30 iyul 1979-cu il tarixli fərmanı ilə xalq yazıçısı fəxri adına layiq görülür. Yazıçının anadan olmasının 70 illiyi Respublikamızda qeyd olunarkən «Yazıçı» nəşriyyatı 1984-1985-ci illərdə oxucularına gözəl bir hədiyyə hazırlamış, ədibin 6 cildlik «Seçilmiş əsərləri»ni nəfis şəkildə 40 min nüsxə tirajla çap etmişdir. Ədəbiyyat sahəsindəki xidmətləri nəzərə alınan ədib həmin il ―Lenin ordeni‖ ilə mükafatlandırılmışdır. Ümumiyyətlə, İlyas Əfəndiyevin 50 illik yubileyin- dən başlayaraq onun hər onillikdə təntənəli yubiley www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 72 mərasimləri keçirilmiş, dövlət təltifləri olmuş, haqqında bütün mətbuat orqanlarında ən məşhur yazıçı və tənqidçilərin məqalələri getmişdir. Bunlardan Süleyman Rəhimovun, Mehdi Hüseynin, Əli Vəliyevin, Bayram Bayramovun, Bəxtiyar Vahabzadənin, Nurəddin Babayevin, Məmməd Arifin, Məmməd Cəfərin, Cəfər Cəfərovun, Qulu Xəlilovun, Əkbər Ağayevin, Yəhya Seyidovun, Qasım Qasımzadənin, Yaşar Qarayevin, Yaqub İsmayılovun, Şamil Salmanovun və başqalarının maraqlı məqalələrini, yubiley çıxışlarını göstəmək olar ki, bütün bunlarda İlyas Əfəndiyev yaradıcılığı bütövlükdə çox yüksək və obyektiv elmi arqumentlərlə qiymətləndirilir ki, bunların üzərində, təəssüf ki, dayanmaq imkanımız yoxdur. (Bax: Arif M. Kommunist əxlaqı mövqeyindən. (Anadan olmasının 60 illiyi münasibətilə) //Kommunist. - 1974. - 17 noyabr; Əziz dostumuz İlyas Əfəndiyev! (Anadan olmasının 60 illiyi münasibətilə Yazıçılar İttifaqının təbriki) //Ədəbiyyat və incəsənət. - 1974. - 23 noyabr; Azərbaycan. - 1974. - №11. - s. 17.; Hörmətli İlyas Məhəmməd oğlu! (Anadan olmasının 60 illiyi münasibətilə SSRİ Yazıçılar İttifaqının idarə heyətinin təbriki) //Ədəbiyyat və incəsənət. - 1974. - 23 noyabr.; Qarayev Yaşar. Müasirliyin sabitliyi. (Anadan olmasının 60 illiyi münasibətilə) //Ulduz. - 1974. - №11. - s.27-30; Yazıçı haqqında söz //Anadan olmasının 70 illiyi münasibətilə məqalələr //Azərbaycan. - 1984. - №5. - s.112-114.; Babayev Nizaməddin. Xalq həyatı məcrasında. (İ.Əfəndiyev-70) //Azərbaycan müəllimi. – 1984. - 25 may.; Əliyev Heydər. Səmimi təbrik. (Anadan olmasının 80 illiyi) //Azərbaycan. – 1994. - 26 may.; Aydmoğlu T. Yüklə 3,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|