Yazılış qaydası Metodikası Tərtibi Müdafiəsi Azərbaycan Respublikası Təhsil

= - ümumi fikir
} –yekun fikir
|| - təkrar fikir
Ədəbiyyat  üzərində işlərkən  rəngli qələmlərdən,  xü-
susilə qırmızı qələmdən müəyyən işarələrin qoyulmasında
istifadə etmək  olar. Psixoloqlar  deyir  ki,  qırmızı  rəng
diqqəti daha çox cəlb edir.
Tədqiqatçının ədəbiyyat  üzərində işinin  keyfiyyəti
onun  çox  oxuması  ilə deyil, əsaslı  oxuması ilə ölçülür.
Buna  görə də oxu  texnikası,  oxu  mədəniyyəti  tədqiqatçı-
nın başlıca keyfiyyətlərindən biridir. Oxu mədəniyyəti çox
geniş  bir  anlayışa  malik  olub  adi  kitab  oxumaqdan,  ya-
radıcı  oxuya  qədər  ,  oxucunun  müəlliflə həmfikir,  sanki
eynihüquqlu  müəllif  olmasına  qədər  uzanır. Oxu  mədə-
niyyəti  təkcə nə oxumaq  deyil,  həm  də necə oxumaqdır.
Oxu  mədəniyyəti  mütaliə üçün əlverişli  şəraitin yaradıl-
ması,  zehni əməyin texniki  və gigiyenik  tələblərinə əməl
edilməsi  deməkdir. Yəni  kitabın  məzmunundan,  oxunun
məqsədindən  asılı olaraq oxucunun  müxtəlif  üsullarla
işləmək 
bacarığına 
yiyələnməsi, 
habelə
kitabdakı
materialın  sistemləşdirilməsi,  onlardan  istifadə edilməsi,
oxunmuş  materialın  tətbiq  edilməsi,  icmallaşdırılması,
qeydlər aparılması və s. deməkdir.
Oxu mədəniyyətinin vacib şərtlərindən biri tədqiqat-
çınn kitabxana-bibloqrafik savada yiyələnməsidir.

---

40
Tədqiqatçı  kitabxanadan  istifadə etmək  bacarığına
yiyələnməli,  kataloqların  köməyi  ilə istənilən ədəbiyyatı
tez  bir  zamanda  tapmaq,  yeni  çıxan ədəbiyyatı  izləmək,
lüğətlərdən,  məlumat  kitablarından,  ensiklopediyalardan
istifadə etmək bacarığına yiyələnməlidir.
Oxu mədəniyyəti həmçinin oxunmuş materila tənqidi
yanaşmaq  deməkdir. Materialın  mahiyyətinə varmaq,
faktları  dəqiqləşdirmək,  müqayisələr  etmək,  ümumi-
ləşdirmələr  aparmaq,  nəticələri  tutuşdurmaq  tədqiqatçı
oxucunun əsas xüsusiyyətlərindəndir.
Tədqiqatçı-oxucu  aşağıdakı  bacarıqlara  yiyələnməli-
dir:
1. Problemlə bağlı  lazımi ədəbiyyatı  seçməyi  bacar-
malıdır.
2. Bibloqrafik  kataloqlardan,  bilik  mənbələrindən,
internet xidmətindən istifadə etməyi bacarmalıdır.
3. Oxunmuş materialı dərindən başa düşməlidir.
4. Oxunmuş materialdan tədqiqatın müəyyən fəsillə-
rində, bölmələrində istifadə etməyi bacarmalıdır.
5. Oxunun  texniki  üsullarından  istifadə etməyi  bil-
məlidir (çıxarışlar  etmək,  icmallaşdırmaq,  tezis  hazırla-
maq, rəy yazmaq, sitatları qeyd etmək və s. ).
6. Oxunun  gigiyenik  tələblərinə, zehni əməyin  elmi
təşkilinə əməl edilməlidir.
Bunu da xüsusi  qeyd  edək  ki,  istifadə edilmiş ədə-
biyyatın üzünün eyni ilə dissertasiya mətninə köçürülməsi
yolverilməzdir.
Əgər  müəyyən  hissənin  dissertasiya
mətnində verilməsinə ehtiyac duyulursa, o zaman

---

həmin hissə dırnaq içinə alınaraq müəllifin və əsərinin adı,
köçürülmüş hissənin səhifəsi göstərilir. Əsərdən müəllifin
fikri  sitat  kimi  dissertasiyada  verilərkən  də belə edilməli-
dir. Sitatlar  dəqiq  və təhrif  olunmadan  verilməlidir. Sitat
dissertasiyanın  müəllifinə bir  sıra  mühüm  məsələlərin
əsaslandırılmasında,  həmçinin  öz  fikirlərinin əsaslandırıl-
masında əsas istinadgah hesab olunur. Ona görə də verilən
sitat əhəmiyyətli,  ciddi  məsələlərin əsaslandırılmasına
xidmət etməlidir.
İlk  mənbələrdə, Prezident  Fərmanlarında,  dövlət  sə-
nədlərində, klassiklərin əsərlərində verilən  məlumatların,
faktların  doğruluğuna,  həqiqiliyinə və dəqiqliyinə şübhə
yoxdur. Magistrant  tədqiqatında  bu mənbələrə müraciət
etməli, onlardan istifadə etməlidir.
Ulu  öndərimiz  Heydər Əliyevin əsərləri, təhsilimi-
zin  inkişafında  onun  xidmətləri, müdrik  fikirləri, habelə
son dövrlərdə prezident sərəncamı ilə nəşr olunan kitablar,
rəsmi  dövlət  sənədləri, təhsil  haqqında  Qanun, habelə
tədqiqat  xarakterli  elmi  nəşrli  monoqrafiyalar,  elmi – pe-
daqoji, nəzəri toplular, elmi konfransın materialları, tədris
müəssisəsinin  elmi xəbərləri,  elmi-tədqiqat  materialları,
ixtisas  jurnalları,  pedaqoji  mətbuat
dissertasiyanın
yazılmasında magistrantın istifadə edə biləcəyi ən etibarlı,
ən gərəkli, ən doğru və həqiqi mənbələrdir.
Biblioqrafik  məlumatları toplamaq  üçün  magistrant
həm əlifba kataloqundan, həm də sistemli kataloqdan isti-
fadə etməyi bacarmalıdır.

---

42
Kitab  və
kitabxanadan  istifadə
qaydaları  haqqında
magistrantın  lazımi  dərəcədə biliyi  olmalıdır. Görkəmli
pedaqoqların,  tədqiqatçıların  soyadı,
əsərləri
əlifba
kataloqunda  soyadının  baş  hərfi  ilə verilir. Axtarılan
müəllif  soyadının  baş  hərfi  ilə əlifba  kataloqundan
axtarılıb tapılır.
Kitabxanalarda  sistemli  kataloqlar  da  mövcuddur:
“Pedaqogika tarixi”, “Ailə pedaqogikası”, “Təlim nəzəriy-
yəsi”, “Tərbiyə nəzəriyyəsi” və s. pedaqogika üzrə sistem-
li  kataloqlarda  mövcuddur. Magistrant  mövzu  ilə bağlı
sistemli  kataloqdan  da özünə lazım  olan ədəbiyyatı
asanlıqla tapa bilər.

---

5. DİSSERTASİYA ÜZƏRİNDƏ İŞ
Magistr  mütəхəssisi hazırlığının tamamlayıcı mər-
hələsində magistr  dissertasiya  yazaraq  onu İxtisaslaşdırıl-
mış Elmi Şura qarşısında müdafiə edir. Dissertasiya  üzə-
rində işin qarşısında aşağıdakı vəzifələr durur:
1. Bakalavr  və magistr təhsili illərində iхtisas üzrə
qazanılmış nəzəri və praktik bilikləri sistеmləşdirmək.
2. Qazanılmış nəzəri pedaqoji bilikləri kоnkrеt sahə-
yə tətbiq еtmək.
3. Magistrantın tədqiqatçılıq, müstəqillik, yaradıcılıq
qabiliyyətini, müstəqil işləmək,  mənbələr  üzərində iş
bacarığını inkişaf еtdirmək;
4. Magistr mütəхəssisi hazırlığının səviyyəsini müə-
yyənləşdirmək.
Magistr  dissertasiyası  üzərində iş  üçün əsas baza
aşağıdakılar hesab oluna bilər:
√  Prоblеm üzrə müvafiq ədəbiyyatın öyrənilməsi və
еlmi-pedaqoji təhlili

---