Müəllim seçilən anlayışlara-fərziyyələrə aid olan daha çox yeni xüsusiyyətləri
təklif etməyi şagirdlərdən xahiş edir.
Addım 6. Şagirdlər tərəfindən anlayışın çıxarılması və müzakirəsi. Şagirdlər
öz xüsusiyyətlərini dedikdən sonra müəllim bu tapmacanın tapılıb-tapılmamasını
hamıya çatdırır və kartoçkalarda yazılan sözləri açır.
Addım 7. Anlayışın müəllim tərəfindən təsdiq və ya daxil edilməsi, onun
tərifinin verilməsi. Müəllim xahiş edir ki, şagirdlər bu anlayışlara daha da geniş tərif
vermək üçün onlara aid olan yeni xüsusiyyətlər və misallar əlavə etsinlər.
Şərtlər:
Anlayışlar təxminən, şagirdlərə tanış olmalıdırlar, lakin onların tam tərifi aydın
olmamalıdır.
Müəllim tərəfindən seçilən xüsusiyyətlər şagirdlərə fərziyyələr irəli sürməyə
imkan verməlidir, lakin anlayışı bir başa tapmağa qoymamalıdır.
Bu üsula təxminən 10-15 dəqiqə vaxt ayrılmalıdır.
Üsul bütün siniflə aparılır.
Vasitələr: Rəngli dairəvi kartoçkalar, anlayışın açıqlaması üçün xüsusiyyətlər.
Yarana biləcək problemlər:
Səs-küy;
Anlayışın çətin olması;
Müzakirənin uzanması.
Kub strategiyası
Kublaşdırma (Kovan E. və Kovan C., 1980) mövzunun hərtərəfli öyrənilməsi
məqsədilə şagirdləri onu təsvir və müqayisə, əlaqələndirmə, təhlil, tətbiq və mübahisə
etməyə istiqamətləndirir.
Məqsəd:
1.
Mövzuya müxtəlif cəhətlərdən nəzər salmağın planlaşdırılması;
2.
Məntiqi və tənqidi təfəkkürün inkişafı;
3.
Cisim və ya hadisəyə hərtərəfli baxışın formalaşdırılması;
4.
Qiymətləndirmə bacarığının formalaşdırılması;
5.
Təhlil prosesinin inkişaf etdirilməsi;
6.
Əməkdaşlıq vərdişlərinin formalaşdırılması;
Bu metod müəllim mövzusunu, situasiyanı və s. tədqiq etmək istədikdə istifadə
olunur. Bununla da şagirdlər mürəkkəb və inteqrativ yanaşmalar üçün tələb olunan
bacarıqları inkişaf etdirmək imkanı əldə edirlər.
Alqoritm:
1.
Kub düzəltmək (kiçik, 15-20sm tili olan, kağızdan hazırlanır)
2.
Kubun hər üzünə verilən altı qısa göstərişdən birini yazmaq: Təsvir et;
Müqayisə et; Əlaqələndir; Təhlil et; Tətbiq et; Lehinə yaxud əleyhinə mübahisə et.
3. Müzakirə olunan cisim və ya hadisəni müəyyənləşdirmək;
4. Sinfi 6 qrupa bölmək və tapşırıq mövzuları vermək. Hər qrup kubun 1
göstərişi üzrə iş aparır.
5. Şagirdləri təlimatlandırmaq (nümunə, hər bir addımın izahı);
6. Şagirdlər təsvir, müqayisə, əlaqələndirmə, təhlil, tətbiq, mübahisə edir:
a) Təsvir etmək: rənglər, formalar, ölçülər və s.
b) Müqayisə etmək: oxşar və fərqli cəhətlər hansılardır?
c) Əlaqələndirmə (assosasiya yaratmaq): Bu sizi nə haqda düşünməyə vadar
edir? Nəyi xatırladır?
d) Təhlil etmək: onun nədən və necə hazırlandığını təsvir et.
e) Tətbiq etmək: Sən onunla nə edə bilərsən? Sən ondan necə istifadə edə
bilərsən?
f) Onun lehinə və ya əleyhinə çıxış et və öz mövqeyini dəstəkləmək üçün
arqumentlər təqdim et: O yaxşıdır yoxsa pisdir? Niyə?
7. Təqdimat edirlər; İştirakçılar mövzu haqqında sonradan təqdim edəcəkləri bir-
iki paraqraflıq təqdimata daxil edə biləcəkləri yeni ideyalar axtara bilərlər. İştirakçılar
yekun paraqraflar ilə bölüşə bilərlər.
8. Nəticə çıxarırlar, ümumiləşdirmə aparırlar;
9. Yekun iş lövhədən və ya sinif otağının divarlarından asıla bilər.
Şərtlər:
1.
Kiçik qruplar və bütün siniflə;
2.
Bilik və bacarığının səviyyəsinin mövcudluğu;
3.
20-25 dəqiqə (materialdan və yaş səviyyəsindən asılı olaraq);
4.
Ümumiləşdirmə, inteqrativ blok dərs;
5.
Dərsin mərhələləri – tədqiqat mərhələsində;
Vasitələr: lövhə, markerlər, iş vərəqləri, kağız, paylayıcı materiallar, tablolar –
anlayışları açmaq üçün, ensiklopediya, dərslik, əlavə ədəbiyyat, maqnitofon,
audiokaset, şəkillər, videofilm, qutular;
Yarana biləcək problem:
1.
Vaxt çatışmazlığı;
2.
Nəticə çıxarılmasında problemlər;
3.
Tam əhatə olunmaması.
1.Təsvir
et
2.Müqa-
yisə et
3.Assosi-
asiya yarat
4.Təhlil et
5.Tətbiq
et
6.Lehinə və
ya əleyhinə
çıxış
et
Suallar
Məqsəd:
Şagirdlərdə idrak fəallığının artırılması və həmçinin təfəkkürün inkişafı üçün bu
tapşırıqların böyük rolu var. Biliyin əldə edilməsində və xüsusən tədqiqatın
aparılmasında sualların böyük əhəmiyyəti var. O tədqiqat zamanı tədqiqat işinə təkan
verən amil kimi çıxış edir.
Dəqiq sualı vermək və alınan məlumatları tutuşdurmaq bacarıqları, məntiqi və
tənqidi təfəkkürü formalaşdırır.
Sual verməyin keyfiyyətini bilmək üçün aşağıdakı meyarlardan istifadə etmək
olar:
1.
Sualların sayı;
2.
Məntiqi ardıcıllığı;
3.
Orijinallığı;
4.
Təsviri və ya “dərin” suallar;
5.
Sualın məzmununun əhəmiyyətliliyinin dərəcəsi;
6. Açıq və qapalı suallar;
Təlimat: Bu tapşırıqları yerinə yetirərkən siz sualların təlim prosesində olan
əhəmiyyətini daha da aydın hiss edəcək və sualların arasında olan fərqi dərk
edəcəksiniz, çünki sualların çətinlik dərəcəsi fərqlidir. Hər tapşırığı yerinə yetirəndən
sonra sizə verilən qiymətləndirmə meyarları əsasında onların yerinə yetirilməsinin
səviyyəsini müəyyənləşdirə bilərsiz.
Tapşırıq 1. Sən nə öyrənmək istərdin?
Təlimat: Hansı suallara sən cavab tapmaq istərdin?
Qiymətləndirmə meyarları: 1) Aşağı: Sualların az miqdarı. Suallar stereotipdir
(oxşar və təkrarlanan).
2) Orta: Sualların çox olması. Suallar xüsusiyyətlərə, funksiyalara, növlərə və s.
görə fərqlənir. Suallar faktoloji xarakter daşıyır: “Nə?”, “Harada?”, “Nə zaman?”
3)Yüksək: Sualların çox olması. Suallar əşyalar və hadisələr arasında əlaqələrin
seçilib ayrılmasına yönəlib. (“Necə?”, “Nəyə görə?”, “Hansı əlaqə var?”)
Tapşırıq 2. Açar sözlərin köməyi ilə sual ver.
Təlimat: “Hansısa bir əşya və ya hadisə seç və bu əşya və ya hadisə haqqında
hansısa yeni bir şey öyrənmək üçün açarların köməyi ilə sual ver”.
Tapşırıq 3. Şəkil üzrə sualları ver.
Təlimat: “şəkilə bax və bu şəkil üzrə hekayə qurmaq üçün sualları ver”.
Qiymətləndirmə meyarları: 1) Suallar xaotik xarakter daşıyır.
2) Suallar şəklin əsas anlarını qeyd edir.
Tapşırıq 4. Sualları başqa cür ifadə et.
Təlimat: “İlkin sualı necə dəyişdirmək olar?”
Məsələn: Siz yağışa necə yanaşırsınız?
Qiymətləndirmə meyarları: 1) Tapşırığın mənasını başa düşmür.
2)“Yağış yağanda Sizdə hansı hisslər oyanır?,
Dostları ilə paylaş: |