R orshax Shveysariyaning Syurix shahrida tugʻilgan, oilada uch farzandning toʻngʻichi, otasi Ulrich Rorshax. Singlisining ismi Anna va ukasining ismi Paul boʻlgan. U bolalik va oʻsmirlik davrini Shveysariya shimolida joylashgan Shaffhauzen shahrida oʻtkazgan. U kleksografiyadan (siyoh dogʻlaridan ajoyib «surʼatlar» tayyorlash) rohatlanardi va uni maktabdosh doʻstlari Klecks yaʼni «siyoh dogʻi» deb atar edi.
Rorshaxning otasi sanʼat oʻqituvchisi boʻlgan, otasining ijodi, yaratuvchanligi va oddiy surʼatlarni chizishi, tasvirlashi uni ilhomlantirgan.[1] Maktabni bitirish arafasida, u kelajakda sanʼat yoki fanda ish faoliyatini yurgizish uchun aniq bir qarorga kelolmagan. Keyin mashxur olmon biologi Ernst Haeckelga maslahat soʻrash maqsadida xat yuboradi. Olim Rorshaxga fanni tavsiya qiladi va u Syurix universiteti qoshidagi tibbiyot maktabiga aʼzo boʻladi. Rorshax 1906-yilda Berlinda oʻqib yurgan chogʻida, Rossiyada boʻladigan bayramga borish uchun rus tilini oʻrgana boshlaydi.
U, Carl Jungni oʻqitgan mashxur psixiatr Eugen Bleuler qoʻl ostida oʻqiy boshlaydi. Psixoanaliz uzra intellektual doirada ilhomi joʻshayotgan Rorshax hayoliga doimiy ravishda bolalik davridagi siyoh dogʻlari keladi. Talabalik davrida, u turli xil insonlarga bir xil siyoh dogʻlari bilan tasvirlangan har xil detallarni koʻrsatmoqchi boʻladi va siyoh dogʻlari bilan tasvirlangan surʼatlarni maktab bolalariga koʻrsatadi va ularning javoblarini analiz qiladi.
1857-yilda olmon doktori Justinus Kerner ommabop sheʼriy kitobni nashr ettiradi,
Rorschach testi (talaffuzi: Rorshax) psixologik test turi boʻlib, unda sinaluvchilar siyoh dogʻlariga qarab, nima koʻrishayotgani qayd etiladi va bu javoblar psixologik tahlil etiladi. Ayrim ruhshunoslar bu testdan kishining shaxsiy xarakteristikalari va hissiyotlarini aniqlashda foydalanishadi. Bu test bemorlar oʻz fikrlarini ochiq aytib berolmagan hollarda ishlatilgan. Test uning yaratuvchisi, shveysariyalik ruhshunos German Rorshax sharafiga shunday nomlangan.
1960-yillarda mashhurlikka erishgan Rorschach testi bugunda ruhshunoslar tomonidan tanqid etiladi.
Rosher testlaridan 10 ta na’muna:
"Ko'rshapalak, kapalak, kuya".
Rorschach testining birinchi rasmida faqat qora siyoh bor. Tajriba boshlanadigan karta bemorning yangi va stressli vazifalarni qanday qabul qilishini ko'rsatadi. Ishtirokchilar odatda tasvirni ko'rshapalak, kuya, kapalak yoki fil yoki quyon kabi hayvonlarning yuzi sifatida ko'radilar. Ushbu kartaga munosabat insonning umumiy tavsifini beradi.
Ba'zilar uchun ko'rshapalak harom yoki iblisni anglatadi, boshqalar uchun bu zulmat va qayta tug'ilish orqali yo'ldir.
Kelebeklar o'tish, o'zgarish va o'sish, o'zgarish va to'siqlarni engib o'tish qobiliyatini anglatadi.
Kuya kambag'allik hissi, o'zining tashqi ko'rinishidan norozilik, shuningdek zaiflik va g'azablanishni anglatadi.
Hayvonning, xususan, filning yuzi muammolarga javob berish qobiliyatini, qo'rquvni va o'ziga qarashni istamaslikni anglatadi. Rasmni bunday idrok etish, shuningdek, e'tiborga olinmaydigan jiddiy muammoning mavjudligini ramziy qilishi mumkin va odam qochishga harakat qilayotgan masala bo'yicha sharh sifatida xizmat qilishi mumkin.
“Ikkita odam”.
"Hayvon terisi, teri, gilam"
"Inson boshlari yoki yuzlari"
"Hayvonlar, mushuk yoki it emas"
“Odam”
"Qisqichbaqa, omar, o'rgimchak"
Sinovchi o'zi ko'rgan hamma narsani nomlashi, uni qayerda ko'rishini va nima uchun siyoh dog'i unda u yoki bu tasvirni uyg'otayotganini ko'rsatishi kerak. Kartani burish, egish, teskari aylantirish mumkin - ya'ni xohlaganingizcha ko'rish mumkin. Bemorning barcha so'zlari va harakatlari qayd etiladi, javoblarning davomiyligi qayd etiladi.
Javobning yo'qligi yoki kartada tasvirlangan narsalarni tasvirlab bera olmaslik, bunday karta bilan ifodalangan hududda psixologik blokning mavjudligini yoki bunday hududni qabul qilishni vaqtincha istamasligini ko'rsatishi mumkin.
Rorschach testining har bir javobi shifrlangan va maxsus ishlab chiqilgan belgilar tizimi yordamida 5 toifaga ajratilgan:
Lokalizatsiya (javob uchun butun tasvirni yoki uning alohida tafsilotlarini tanlash);
Aniqlovchilar (javobni shakllantirish uchun aniq nima ishlatiladi: tasvirning shakli, uning rangi, shakli va rangi bir vaqtning o'zida va boshqalar);
Shakl darajasi (javobda tasvir shakli qanchalik adekvat aks ettirilganligi, ko'pincha olingan sharhlar mezon sifatida ishlatiladi);
Tarkib (aniq javob nima yoki kimga tegishli: odamlar, hayvonlar, o'simliklar, jonsiz narsalar, mavhum raqamlar va boshqalar);
O'ziga xoslik - mashhurlik (juda kam uchraydigan javoblar original deb hisoblanadi va respondentlarning kamida 30 foizida topilganlar mashhur deb hisoblanadi).
Ushbu toifalar batafsil tasnif va talqinlarga ega. Odatda, "umumiy ballar" o'rganiladi, ya'ni. o'xshash baholashlar yig'indisi, ular o'rtasidagi munosabatlar. Olingan barcha munosabatlarning umumiyligi o'zaro bog'liq shaxsiy xususiyatlarning yagona va o'ziga xos tuzilishini yaratishga imkon beradi.
Keyin javoblar tahlil qilinadi va hisoblab chiqiladi. Bir qator matematik hisob-kitoblar asosida test natijalari umumlashtiriladi va olingan empirik ma'lumotlar asosida yakuniy natija sharhlanadi.
Dostları ilə paylaş: |
