| Amortizatsiya hisoblash usullari. Korxonaning asosiy vositalari ishlab chiqarish jarayonida asta-sekin eskiradi va eskirgani sari o’z qiymatini tayyor mahsulotlarga o’tkazadi. Shu munosabat bilan har bir korxona asosiy vositalarni o’z vaqtida almashtirish uchun zarur bo’lgan asosiy vositalarning eskirishini to’planishini ta’minlashi lozim. Bu jamg’arishga, ya’ni ishlab chiqarish xarajatlari tarkibiga ajratma summalarini qo’shilib borishi, amortizatsiya deb ataladi.
Asosiy vositalarning eskirishi texnik-iqtisodiy xususiyatlarning yoki jismoniy sifatlarning yo’qolishi natijasida sodir bo’lishi mumkin. Eskirishni ikki turi mavjud:
1) jismoniy, asosiy vositalar yaratiladigan materiallarning eskirishi, asl fazilatlarining yo’qolishi, tuzilmalarning asta-sekin emirilishi bilan tavsiflanadi;
2) ma’naviy, ilgari yaratilgan asosiy vositalar ishlab chiqarishning zamonaviy texnika darajasidan bosqichma-bosqich orqada qolishi bilan bog’liq.
Amortizatsiya (lat. amortizations - so’ndirish) - pul ko’rinishida hisoblangan asosiy vositalarning ularni qo’llash, ishlab chiqarish foydalanish jarayonida eskirishi.
5-sonli BHMS “Asosiy vositalar” buxgalterlarga asosiy vositalarning eskirishini hisobga olishda bir qator yangi imkoniyatlar yaratadi. Standartda asosiy vositalarning alohida ob’ektlariga eskirish summalarini hisoblashning to’rtta usuli ko’rsatilgan: 1) teng maromli; 2) ishlab chiqarish usuli; 3) yillar summasi usuli (kumulyativ usul); 4) ikki karra amortizatsiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish usuli.
Dostları ilə paylaş: | 
