Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
Haç ve H i lal Altı nda O rtaçağda Yah ud i l e r 4 5 ristiyanlık, Hıristiyan yeniliğin meşruluğu konusunda çekincele ri bulunan Yahudi kitlenin çoğunluğunu cezbetmeyi başarama dı. Roma, kendi payına, yüzyıllarca süre gelen Museviliğin yasal t anınm asını sürdürürken, Hıristiyanlığı yasadışı bir birlik olarak gördü. Yahudiliğin ve Roma'nın devrimci yenilik suçlamasına karşı koymak için, erken kilise düşünürleri, Hıristiyanlıkta yeni bir şeyin bulunmadığını, sadece Museviliğin gereklerinin yerine getirilmesi olduğunu öğrettiler. Hıristiyan teologlar, Eski Ahit'teki her şeyi İsa'ya ve kiliseye gönderme olarak yorumladı lar. Böylece, alegorik (ya da "ruhsal") tefsir yoluyla Yahudilik Ki tabı'ndaki her pasaj, Hıristiyanlığın bir ön belirtisi olarak yeni den şekillendirilebildi.5 İshak'ın, Tann'nın İbrahim'e oğlunu kur ban etmesini söylediği alana taşıdığı odun (Genesis 22: 6) çarmı hı ima eder; Simeon ve Levi'nin bir boğayı bağlaması (Genesis 49: 6), Yahudi fıkıhçılar ve Ferisi'ler tarafından İsa'nın ayağının çarmıha çivilenmesinin işareti oldu.6 Kilisenin, Tann'nın Eski Ahit'teki sözlerini Yeni Ahit'le yerine getirerek Yeni (ve Doğru) İsrail'i temsil etme iddiası, Museviliğin şeylerin tarihsel düzen deki yerini zayıflatacak gözü kara bir amentüyü başlattı. Kilisenin başarısı hemen gelmedi ve sıkınhsız da olmadı. Hı ristiyan topluluk, marjinal konumundan çıkıp resmi devlet dini statüsüne yükselmesinden önce yaklaşık üç yüzyıl geçecekti. Bununla birlikte, meşruluğa giden yolu kesintisiz bir Roma zul mü olarak görmek doğru olmaz. Başlangıçta, Hıristiyan ile Ya hudi arasındaki sınırların birçok Hıristiyan tarafından bile henüz açıkça çizilmiş olmadığı sırada, Romalı yetkililer yaygın ve sü rekli baskıyı kolayca dayatamazlardı. Üçüncü yüzyılın sonunda İmparator Diocletian, yeni tür bir kurbanın tohumlarını atan bir vahşetle Hıristiyanların başına çullandı. Bazı kilise yazıları, Ya hudileri Hıristiyanlara karşı, şiddet uygulamakla suçlar.7 Marcel Simon, Yahudilerin, özellikle hala bir iktidar görüntüsünü elle rinde tuttukları Filistin'de, olasılıkla Hıristiyanlara zulmettikleri ni ve Romalı yetkililere istihbarat verdiklerini ileri sürer. Zaman 46 Mark R. Cohen ilerledikçe ve Roma yönetimi zulümde öncü rolü üstlenince, Ya hudilerin zulme iştiraki, bireysel ya da yerel hareketler düzeyine indi.8 Her neyse, Hıristiyanlara yönelik Yahudi eziyetiyle ilgili si linmez bir anı Hıristiyan bilince yerleşti: Musa'ya ve peygamber lere yönelik İsrail düşmanlığıyla ilgili pragmatik Eski Ahit anla tımları ve İsa ile havarilerine yönelik Yahudi zulmü ile ilgili Yeni Ahit öyküleriyle tutarlı olan bu anı , çok daha sonra, Hıristiyanla ra yönelik Yahudi zulmüyle ilgili fantezileri besleyecek ve bu nun karşılığında, Museviliğe ve Yahudilere hem sözel hem fizik sel militan Hıristiyan tepkiyi haklı gösterecekti. Roma zulmü ve Yahudi düşmanlığı Hıristiyan topluluğun geleceğini tehdit ettiyse, Museviliğin sürekli paganlara başvuru su da başka tür bir meydan okumayı temsil etti. M.Ö. 70'te ve 135'te Roma lejyonl arının karşısındaki önemli askeri yenilgiler, Yahudiliğin paganlıktan dönenler için çekiciliğini zayıflatmadı. Museviliğin her kazancı, Hıristiyanlık için bir kayıplı. Örneğin, bir kilise babası olan Tertullian, ikinci ve üçüncü yüzyıllarda Ya hudi ayinlerine kapılan paganları azarlar: Bu adetlere katılmakla, bilerek· kendi dini ayinlerinizden sa pıp yabancıların ayinlerine katılıyorsunuz. Zira Sebt günü* ve saflık yemeği Yahudi perhizleridir; hepsi sizin tanrılarınıza ya bancı olan lambalı, törenler, mayasız ekmek ziyafeti ve açık ha vada dualar da Yahudi ayinleridir.9 Yahudilerin kendi dinlerine adam kazanma çabaları, tehlike yi fark eden yeni Hıristiyan imparatorların buna karşı sert ön lemler almaya başladığı dördüncü yüzyıla kadar (bu da tarhş malı olmasına karşın) sürmüş görünüyor.ıo Paganları Musevili ğe çekme yönündeki Yahudi teşviki Hıristiyan düşmanlığı güç- · Yahudilerin kutsal dinlenme günü, Cumartesi -çv. Haç ve H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r 4 7 lendirdi ve sonunda fırsat doğduğunda Yahudilere gem vurma dürtüsünü yoğunlaştırdı. Musevileştirmenin kendisi -Yahudi pratiğinden Hıristiyanla nn varsayımı- Yahudilere karşı düşmanlığın başlıca nedeniydi. Gerçekten, birçok erken Hıristiyanlık uzmanı, Musevi karşıtlığı nın bir nedeni olarak, Hıristiyanlar ve paganlar arasındaki Mu sevileşmenin Museviliğe teolojik karşıtlıktan daha önemli oldu ğunu düşünür.ıı Hıristiyanlığın, ilk yüzyıllarında birçok inanan, Sebt ve Paskalya günü gibi törenleri Yahudi günlerinde ve Ya hudi tarzında gözetirdi. Aslında bazı kilise ideologları bu pratik leri savunuyordu. Ne var ki, çoğunluk, Musevileşme - dolayısıyla Yahudi- karşılı bir tutum alan birçok yazıyla bunlara karşı çıkıyordu. Olasılıkla üçüncü yüzyılın birinci yarısında ya zan Sahte-Kıbrıslı, Musevileştirmeye uzlaşmaz karşıtlığı Yahudi ler için aşağılayıcı sözcüklerle bütünleştiriyordu: "Hıristiyanlar için, gerçek Paskalya günü konusunda doğru yoldan ayrılıp, ca hil insanlar gibi, kör ve aptal Yahudilerin peşinden girmek mümkün değiJ."ı2 336 ve 387 yıllarında, Antakya'da presbiter olan John Chrysostom, Yahudilere sövüp sayıyordu. Birçok bil gin, Chrysostom'un Yahudilere karşı sözel şiddetinin, Hıristiyan ları Musevileştirmenin dehşeti ile Yahudilerin dinsel aşağılan ması arasındaki bağı gösterdiğini ileri sürmektedir. Hıristiyanla ra yönelik olmasına ve öncelikle onları Yahudilerle birlik olmak tan vazgeçirmeyi amaçlamasına karşın, Chrysostom'un vaazları, Yahudilerin kınanmasıyla doluydu: ' [Sinagog] sadece hırsızların ve işportacıların topl anma yeri değil, şeytanların da toplanma yeridir; aslında, sadece sinagog değil, Yahudilerin ruhları da şeytanların meskenidir ... Ruhları bu kadar kirli, kan ve cinayetle beslenen, şeytanların esiri bu insanlarla, birlikte bir yerde nasıl toplanabilirsiniz -bunu nasıl yapabilir ve ürpermezsiniz? Onlarla selaınlaşmak ve onlara bir tek söz söylemek yerine, bütün dünyaya yayılan bir salgın Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|