Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
68 Mark R. Cohen rutl anmı şhr."18 Bu, hoşgörüyü ifade etmenin oldukça olumsuz bir biçimi gibi görünmesine karşın, formülasyon yasayı yazanla rın, Hıristiyanlık Öncesi Roma geleneğine derinden kök salmış hoşgörülü bir politikanın dev amın a papazların itirazını öngörüp önünü alma çabalarını yansıhr. Diğer yasalar Museviliğin gerek lerini yerine getirme özgürlüğüyle ilgili garantileri içeriyor - örneğin, Sebt törenlerine müdahale etmeme güvencesi.19 Pagan döneminden miras alman hoşgörü politikasının özsel öğeleri, Theodosian Yasa'nın Yahudilerin kişiliklerine ve malla rına delice saldırılar karşısında Yahudileri koruyan maddeleri dir. En erken hüküm 397 tarihlidir: "Yahudilere saldıranların bü tün kötü davranışları engellenecektir (ve ... sinagogları alışılmış sükunetiyle kalacakhr)."20 Benzer şekilde, 420 tarihli bir yasa, si nagogların korunmasını Yahudilerin yaş amını güvenceye al makla birleştirir: "Suçsuz olduğu halde, Yahudi olduğu gerekçe siyle hiç kimse ayaklar allına alınamaz ve hiçbir din, herhangi bir kimsenin küstahça davranışa maruz kalmasına neden olamaz. Sinagogları ve ikametgahları, gelişigüzel yakılamaz."21 Bu hü küm, Hıristiyan katılıkla ilgili karakteristik bir ifadeyle biter: "Yahudiler de, Hıristiyan dinine saygısız bir harekette bulun mamaları ve küstahlaşmamalan konusunda uyarılacaklardır." Koruma güvencelerinin, koruma varmış gibi olmayan bir uyarıyla nitelenmesi, Hıristiyanlık öncesi Roma'dan gelmiş ola bilir. İskenderiye'de yeni ayrıcalıklar talebiyle Yahudi karşılı ayaklanmaların ardından, 41'de İmparator Claudius, İskenderi yelilere, şiddetten uzak durmalarında ısrar eden bir mektup, yazdı. Claudius, mektubunda, "daha fazla ayrıcalık" taleplerin den vazgeçmelerini emrederek, Yahudilere hoşgörünün sınırla rını saphyordu.22 A yru ruhla, Theodosian Yasa da, isteksizce ve sık sık dili teh likeye atarak, Yahudiler ve mallan için güvenceleri dile getirir: "İğrenç paganların, Yahudilerin ve sapkınların ruh ve cüretlerini bashrdık. Yine de, muhterem Hıristiyanlık bahanesiyle uluorta Haç ve H ilal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r 69 hareketlerde bulunanların [Yahudileri] incitmekten ve onlara zulmetmekten uzak durmaları buyruğumuzdur."23 Museviliğe yönelik Hıristiyan husumeti, 16. Kitap'ı karakteri ze eden Hıristiyan üstünlük tonuyla tutarlı olan S. Başlık'ın sap tadığı koşullarda belirgindir.24 Yahudilerin Tiberiye'deki Patri ark'a para gönderme hakkı, yürürlükten kaldırıldı. Ondan sonra katkılar, imparatorluk hazinesine yönelecekti.25 Başka bir yasa da (415 sayılı), Patriark Garnatiel'in sorumluluk alanını daralhp yetkisini yeni sinagoglar inşa etmekle sınırladı ve ıssız yerlerdeki sinagogları yıkmasını emretti.26 415 sayılı yasayı çıkaran aynı İmparator Honorius, 423'te eski sinagogların yıkılmasını yasak layarak dönüş yaph.27 438 sayılı "yeni yasa"sında İmparator Theodosius il, ödünleri genişletti: "Eşit derecede makul bir de ğerlendirmeyle, yeni sinagogların yapılmasını yasaklıyoruz; fa kat, yıkılma tehlikesi alhnda olan eski sinagogların sağlarnlaşh rılmasına izin verilmektedir."28 Doğu Akdeniz'in Bizans toprak larını işgal ettikten sonra İslam, hem yeni ibadethanelerin inşası nı hem de eskilerin onarılmasını yasaklayarak daha baskıcı bir politika benimsedi. Yahudilerle ilgili önyargılı dil, Theodosian Yasa'ya taşınan Roma hoşgörüsü ilkesini yumuşahr. Superstitio (hurafe) terimi nin yaygın kullanımı, dikkat çekicidir. Hıristiyanlık öncesi Roma kullanımında aşağılayıcı olan terim, Romalı olmayan herhangi bir dini anlahyordu;, fakat Romalı yazarlar, nötr bir ahlahm kul lanarak Museviliğe de religio (din) diyorlardı. İmparatorluğun Hıristiyanlaşmasından sonra da bu ikilik devam etti. Beşinci yüzyılın başından itibaren, religio Hıristiyanlık için kullanılırken, artık Musevilikle sınırlı olan superstitio ise, ondan sonra "iğrenç", ve "alçak" , gibi sıfatlarla nitelendi. Yasa'daki öteki dil, Yahudile rin İsa'yı inatla inkarına, huysuzluğa -hatta Museviliğin kirliliği ne (" ... bulaşıcı hastalık gibi yayılan bir bela")- ve Yahudilerin Roma İmparatorluğu'na yönelik değişmez düşmanlığına dikkat çeker.29 70 Mark R. Cohe n Hem Hıristiyanlar hem pagan nüfus içindeki potansiyel Hı ristiyanlar üzerindeki Yahudi gücü, Katolik kiliseyi kızdıran baş lıca etkendi. Bir buyruk, Yahudi-Hıristiyan evliliğini zinayla eş sayıyordu (belirtilmemesine karşın, böyle bir durum ölümle ce zalandırılıyordu).30 404 tarihinde İmparator Hororius'un dayat hğı bir yasa, Yahudilerin ve Samarianların* imparatorluk hizme tinde çalışmalarım yasakladı.31 Homorius, 418'de, bu kez "bu ır kın sapkınlığına sadık ve silahlı imparatorluk hizmetinde bu lunmaya çalışhkları anlaşılan kişiler" diye Yahudilere işaret ede rek yasağını tekrarladı.32 438 tarihli Novella 3'ünde imparator Theodosius, yasağı tekrarladı ve sivil yönetimin bütün dallan için geçerli hale getirdi.33 Yüzyıllar geçtikçe bu yasalar -Yahudilerin silah taşımalarına olanak veren görevlerden uzaklaşhran yasalar (on ikinci yüzyıl sonlarına kadar bazı yerlerde Yahudiler silah taşımaya ve kul lanmaya devam etmiş olmasına karşın)- Yahudileri Hıristiyanlar üzerinde otorite kurabilecekleri görevlerden uzaklaşhrma dür tüsünü başlath. Kilise liderlerinin özel kaygısı, ellerindeki köleleri Yahudile rin olumsuz etkilemesi olasılığıydı. Bu endişe, aile hizmetine gi ren erkek kölelerin sünnet edilip ritüel suya bahrma yoluyla di ne döndürülmelerini emreden Yahudi kuralından kaynaklanı yordu.34 Theodosian Yasa'yı yapanlar, 16. Kitap'ın 9. Başlık'ının tamamını "Hiçbir Yahudinin Hıristiyan bir kölesi olamaz" konu suna ayırdılar. Klasik Roma hukuku, yasaklanan hadım etme ge leneğine benzediği için sünneti zaten yasaklamışh.35 Ne var ki, Hıristiyan Roma hukuku, konuyu dönme bakımından yeniden odağına aldı. İlk Hıristiyan imparator Constantine, "eğer bir Ya hudi, Hıristiyan ya da başka bir tarikattan bir köleyi salın alıp sünnet ederse, bu şekilde sünnet edilen kişiyi köle olarak tuta- • Eski Ahit'in sadece ilk beş kitabını kabul eden bir Yahudi mezhebin den olanlara verilen ad -çv. Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|