Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

2 1 4  Mark R. Cohen 
Yahudiler ile Yahudi  olmayanlar  arasında bu türden bir  etkile­
şimi şaşırtıcı bulmaktan başka bir şey yapamazdı. 
İslam' da  Hıristiyanlıkta  olduğundan  çok  daha  geniş  olan 
inançlar  arası  sosyallik,  Musevilik  ile  İslam  arasındaki  dinsel 
karşıtlığa üstün gelmedi. Tarihin büyük bir bölümünde tektanrı­
lı  inançlar  arasında  her  zaman  var  olan  çahşma,  Yahu diler  ile 
Müslümanlar 
iş 
ortaklıkları  kurduklarında,  birbirlerinin  sofra­
sında yemek yediklerinde, dini törenlere ortak kahldıklarında ve 
fikir 
alışverişinde bulunduklarında bile varlığını sürdürdü. Her­
halde  dinsel  çekişme  düzeyinde  bile,  Musevi-Hıristiyan  çekiş­
mesi ile Musevi-Müslüman çekişmesi arasında bazı aynnh fark­
lılıkları bulunabilir; bu nedenle, Yahudilerin iki dünyadaki karşıt 
kaderini anlamamıza ek ışık tutacak dinler arası polemiklere dö­
nüyoruz. 

---

V- POLEMİKLER VE KOVUŞTURMA 

---

---

9-
Dinler Arası Polemikler 
Hıristiyanlık Versus Musevilik 
Hıristiyan  toplumsal  düzeninden  Yahudilerin  sürekli  dış­
lanmasında etkili olan etkenler, tanıklık öğretisiyle Augustine'in 
saptadığı olumsal dini hoşgörüye karşın Yahudilerin toptan yok 
edilmesine yol açmış olabilir.  Bu olumsallık, Eski İsrail ile Yeni 
İsrail arasındaki organik bağlanhda örtük olarak vardı; Yeni İs­
rail'in, kendi meşruluğunu kurtarmak  için Eski İsrail'e gereksi­
nimi vardı. Eski Ahit'i korumakla Yahudiler -onun ruhsal, Hıris­
tiyan dinbilimsel anlamını görmeseler de- Yeni Ahit'in sahiliği­
nin  tanığını  taşıdılar.  Böyle yapmakla, Hıristiyanların inancına 
payanda  olup,  kendilerini İsa'nın gelişiyle  ilgili kehanetleri  icat 
etmekle  suçlayan  paganları  şaşırthlar.  Açınacak,  biçimde  yenil­
miş 
durumda Hıristiyanların arasında dağınık yaşayan Yahudi­
ler, Hıristiyanlığın zaferini her gün doğruluyorlardı.  Büyük Dö­
nüş'te• gözlerindeki perde kalkmış olan Yahudiler, tanık olarak 
rollerini tamamlamış olacak ve böylece İsa'nın Mesihliğinin ger­
çekliğini doğrulayacaklardı.ı 
Yine  de,  Hıristiyanlık  Kurtuluş  Günü'ne  kadar  pasif  kala­
mazdı. Kendine özel ilahi hak iddiasında inatla ısrar eden Mu­
sevilikle savaşmak zorunluluğunu duydu. Bu nedenle, kilise dü­
şünürleri,  Yahudiliğin dini hakikat  iddiasını çürütmeye koyul­
dular.  Museviliğe karşı polemikler, ilk günden itibaren Hıristi­
yanlığın dokusunun bir parçası oldu: Musevilik karşıtlığı, başın­
dan beri, Hıristiyan kendi kendini  tanımlamanın özsel bir bile­
şeniydi.2 
-Yahudi karşıh polemikler, doğrudan konuyla ilgili yazıların 
yanı sıra bütün Hıristiyan yazılara da yayılmış durumdadır.  A. 
Lukyn Williams, bu "adversus judaeos" yazının örneklerini özet-
· Hazreti İsa'nın dünyaya döndüğü gün. 
-çv. 

---

2 1  8  Mark R. 
Cohen 
ledi.3 Daha yakın zamanlarda Heinz Schreckenberg, Museviliğe 
karşı  polemiksel  Hıristiyan  yaz
ınının 
etkileyici;  kronolojik,  be­
timleyici bir kaynakça incelemesini derledi.  Birinci yüzyıldan on 
üçüncü yüzyıla kadar uzanan dönemi kapsayan  bu  muazzam 
malzeme, sadece Yahudi karşılı risaleleri değil, papalık bildirile­
rinde, konsey buyruklarında,  düsturcu  metinlerde, kraliyet bel­
gelerinde, tarihsel vakayinamelerde,  şiir ve dramada, ikonogra­
fide  ve  hatta,  Rashi1den  Meymun1a  kadar  Yahudi  yazınındaki 
Hıristiyan  yorumlarda  ve  Yahudilerle  ilişkisindeki  malzemeyi 
de içerir.  Tek başına oylum ve kapsamıyla bu  derleme,  Hıristi­
yan tarihindeki Yahudiler ve Musevilik karşısında Hıristiyanlığı 
doğrulama sürekli mücadelesini gösterir.4 
Hıristiyanlıktaki polemiksel yazının ilk tipi, kutsal şahadetle­
rin, hatta olasılıkla İsa1nın ve misyonunun örtük müjdesini veren 
Eski Ahit dizelerinin, bütün  11Şahadet Kitapları"nın 11doğru11 Hı­
ristiyan tanrıbilirnsel  anlamlarıyla aktarılması biçimini  aldı.  Ya­
hudi Kutsal Kitap'ının, Tanrı1nın İsa1nın misyonuyla ilgili otantik 
sözlerini içerdiğine dair inancın bir çıkarımı, 11Eski Ahit" in bu şe­
kilde yorumlanması -özünde Yahudilere karşı dönen Yahudi yo­
rumbilirni- Hıristiyan-Yahudi çekişmesinin kalbinde yatar. Böyle 
bir şahadet, Hıristiyanlığa dönme Yahudilerin inancını pekiştir­
meye yaradı.5 Yahudilerin çoğunluğu -ışığı göremeyenler- 11has­
ta11  ya da kendi kutsal  kitapl
arının 
gerçek anlamını  göremeyen 
11kör"ler  olarak  değerlendirildiler.  11Şahadetler11  diye  yazıyordu 
Augustine, 11Yahudiler arasında büyük bir otoritesi bulunan Kut­
sal Kitap1tan seçilecektir ve kendilerine sunulan bu olanakla sa­
ğalmak istemezlerse, hiç olmazsa Kutsal Kitap1ın açık hakikatiyle 
yargılanabilirler."6 
Yahudi-Hıristiyan  polemikleri  konusunda  önde  gelen  bir 
otorite  11Belli başlı her Hıristiyan öğreti, İbrani  İncil'in birçok di­
zesiyle desteklenebilir.11  diye yazmaktadır.7  örneğin,  Tefsirciler, 
Yahudilerin ilahi reddi ve Tanrı1nın  Hıristiyan  11Yeni  İsrail"i se­
çimi temel  doğması  için, Yahudi-Hıristiyan çalışmasının kalbin-

---

Haç  ve  Hilal Altı nda Ortaçağda Yah udiler 2 1 9 
de  yatan  konuyu  aydınlatan  iki  ünlü  Eski  Ahit  11şahadeti"nde 
destek buldular. Birinci şahadet, Yakup'un on iki oğlunu kutsa­
masından sonra,  Genesis'te bulunuyor. Yakup,  dördüncü  oğlu 
Judah  için  şu  kehanette  bulunur:  "Shiloh gelinceye  kadar,  hü­
kümdarlık  asası  Judah'tan,  yöneticilik  asası  onun  bacaklarının 
arasından ayrılmayacak" (Genesis'49:10). Yahudi tefsirinde zaten 
var  olan  esrarengiz  "Shiloh11a  mesianik  bir  eğilim  verildi.  Tar­
gum, ya da Tevrat'ın Aramca çevirisi,  "kendisine kraliyet [ya da 
krallık; malkhuta] verilen mesih gelinceye, kadar"  şeklindeki şa­
şırhcı son sözcükleri eskatalojik bakımdan ele alır. Hıristiyanlık, 
bu Yahudi yorumu kabul etti. Dönüp Roma'nın 70'te İkinci Ta­
pınağı yıkmasına ve Yahudi devletinin dağılmasına bakan Hıris­
tiyan yorumcular, Genesis 49:10'un her şeyi öngördüğünü keş­
fettiler.  Roma'nın  zaferiyle  birlikte,  Tanrı  Yahudileri  reddettiği 
için hükümdarlık asası Judah'tan ayrıldı.  Bu  nedenle  Shiloh'un 
gelmesi gerekirdi. Shiloh, bizzat İsa'dan başkası olamazdı. 
Başka bir düğüm noktası olan Genesis 25:23, Rebeka'nın* "bi­
rinin diğerinden daha  güçlü  olacağı ve yaşlı olanın genç olana, 
hizmet edeceği" her birinin bir "ulusu" temsil edeceği ikiz doğu­
racağına dair Tanrı'nın şiirsel vaadini temsil  eder.  Bu bağlamda 
yaşlı çocuk, önce doğup bir tabak mercimek çorbası karşılığında 
kendi  doğum  hakkını küçük  kardeşi  Yakup'a  sathğında  keha­
net"  edilen  gence  bağımlılığını  sağlamlaşhran  Esav'dı  (Genesis 
25: 30-34). Daha sonra, babaları İshak, ölüm döşeğinde,  "kardeş­
lerinin efendisi  0111  kutsamasını "gence",  ünlü "kardeşine hizmet 
edeceksin" sözlerini "yaşlıya" ihsan ederek Yakup'un Esav oldu­
ğunu düşünme yanılgısına düştü (Genesis 27: 40). Rebeka'ya ke­
hanetin  Hıristiyan  okuyucuları, 
yaşlıyı 
Museviliğe,  "yaşlı"  din, 
gend 
Hıristiyanlığa,  "genç" inanca işaret  eder  hale  getirdiler.  Bu 
nedenle, Tanrı'nın kehaneti, Museviliğin sonunda Hıristiyanlığa 
· İshak Peygamber'in kansı ve Yakup ile Esav'ın annesi  -çv. 

---