Hujjatchilik va uning

joylashgan: Aa, Bb, Dd, Ee, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv, Xx, Yy, Zz, O„o„, G„g„, Shsh, Chch, Ngng.

Yangi alifboga tovush ifodalamaydigan belgilar kiritilmadi. Tutuq belgisi imlo qoidalari sirasida o„rganiladigan bo„ldi.
1956-yil 4-aprelda tasdiqlangan “O„zbek orfografiyasining asosiy qoidalari” 72 paragrafdan iborat bo„lgan bo„lsa, O„zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 24-avgustda 339-sonli qarori bilan tasdiqlangan “O„zbek tilining asosiy imlo qoidalari” 82 banddan iborat. Hujjatlar tayyorlash jarayonida imlo qoidalarining zarurligini e‟tiborga olib, “O„zbek tilining asosiy imlo qoidalari”dan ayrim bandlarini misol tariqasida keltiramiz.

“O„ZBEK TILINING ASOSIY IMLO QOIDALARI”DAN

32. „ – tutuq belgisi:

1. 
   a‟lo, ba‟zan, ma‟yus, ta‟zim; ra‟y, ta‟b; e‟lon, e‟tibor, e‟tiqod, me‟mor, ne‟mat, she‟r, fe‟l; Nu‟mon, shu‟la kabi o„zlashma so„zlarda unlidan keyin shu unli tovushning cho„ziqroq aytilishini ifodalash uchun qo„yiladi; mo„jiza, mo„tadil, mo„tabar kabi so„zlarda o„ unlisi cho„ziqroq aytilsa ham, tutuq belgisi qo„yilmaydi;
   
2. 
   in‟om, san‟at, qat‟iy, mas‟ul kabi o„zlashma so„zlarda unlidan oldin shu unli oldingi undosh tovushdan ajratib aytilishini ifodalash uchun qo„yiladi.
   

37. Quyidagi qo„shimchalarning bosh tovushi ikki yoki uch xil aytiladi va shunday yoziladi:

1. 
   taqlid so„zlardan fe‟l yasovchi -illa (chirilla, taqilla) qo„shimchasi so„z tarkibida v yoki u tovushi bo„lganda -ulla aytiladi va shunday yoziladi: shovulla, lovulla, gurulla kabi;
   

2. 
   nisbat shaklini yasovchi -dir qo„shimchasi jarangli undosh bilan tugagan bir bo„g„inli so„zlarda (kel so„zidan boshqa), shuningdek, z undoshi bilan tugagan orttirma nisbat yasovchisidan keyin qo„shiladi: quvdir, egdir, kuldir, yonder; o„tkazdir, tomizdir kabi. Qolgan barcha hollarda bu qo„shimcha -tir aytiladi va shunday yoziladi: tiktir, kestir, uyaltir, chaqirtir kabi;
   
3. 
   jo„nalish kelishigi qo„shimchasi -ga, chegara bildiruvchi -gacha, ravishdosh shaklini yasovchi -gach, -guncha, -gani, -gudek, sifatdosh shaklini yasovchi -gan, buyruq maylining II shaxs ko„rsatkichi -gin, shuningdek, -gina qo„shimchasi uch xil aytiladi va shunday yoziladi:
   
   1.