Sotsium (yaqin muhit) — bola sotsiolizatsiyasi uchup muhim ahamiyatga ega.
Bu yaqin ijtimoiy muhitni bola asta-sekin o‘zlashtiradi. Boshida u (bola), asosan, oilada rivojlanadi, so‘ng yangi muhitlarni o‘zlashtiradi —
maktabgacha muassasalar, maktab, maktabdan tashqari muassasalar, o‘rtoqtar davrasi, diskotekalar va h.k. Yosh o‘tgan sari bola tomonidan o‘zlashtirilgan
ijtimoiy muhit «hududi» tobora kengayib boradi.
Bolaning
sotsiumda rivojlanishiga ijtimoiy maqom shaxsining ta’siri juda katta bo‘ladi. Ijtimoiy maqom tug‘ma, orttirilgan bo‘ladi.
Tarbiya tarixan vujudga kelgan
ijtimoiy hodisa bo‘lib, keyin xulqni boshqarish va belgilash bir-birini talab etadigan va belgilaydigan tarkibiy qismlar —
axloqiy ong, axloqiy faoliyat va
axloqiy munosabatlarning murakkab yig‘indisidir.
Inson jamiyatda bir vaqtda bir qancha o‘rinlarni egallashi mumkin. Masalan, ayol kishi o‘qituvchi, rafiqa, ona, qiz bo‘lishi mumkin. Har bir tutgan o‘rin insonga muayyan bir talablarni qo‘yadi va shu bilan birga unga qandaydir huquqlarni beradi. Jamiyatda insonning o‘zini tutishi muayyan bir huquq va majburiyatlar
bilan tavsiflanadi, sotsiologiyada bu
ijtimoiy maqom deb ataladi.
Ba’zi bir maqomlar bizga tug‘ilishimizdan beriladi.
Inson maqomi jinsi, millati, tug‘ilgan joyi, ism-sharifi va boshqa omillardan kelib chiqadi. Bunda y maqomlar tug‘ma yoki berilgan deb ataladi. Boshqalari esa insonning o‘zi mustaqil ravishda jamiyatda Shaxsiy harakatlariga ko‘ra erishgani bilan aniqtanadi. Masalan, pedagog, vrach, muhandis maqomini inson kerakli kasbiy ta’lim