Ilmiy yod. Ilmiy metod. Ilm-fan va uning jamiyat rivojlanishidagi ro’li. Ilmiy tadqiqot va uning bosqichlari. Ilmiy bilimning metodologik asoslari

Ilmiy metod. Ilm-fan va uning jamiyat rivojlanishidagi ro’li. Ilmiy tadqiqot va uning bosqichlari. Ilmiy bilimning metodologik asoslari.
Saparova Nurjamal Begaydarovna

Re’ja:

• Ilmiy metod va uning kelib chiqishi
• Ilm-fan va uning jamiyat rivojlanishidagi ro’li
• Ilmiy tadqiqot va uning bosqichlari
• Ilmiy bilimning metodologik asoslari

Ilmiy metod va uning kelib chiqishi

• Metod (yun. "metodos" — bilish yoki tadqiqot yoʻli, nazariya, taʼlimot) — vo-qelikni amaliy va nazariy egallash, oʻzlashtirish, oʻrganish, bilish uchun yoʻlyoʻriklar, usullar majmuasi, falsafiy bilimlarni yaratish va asoslash usuli.

Ilm-fan - jamiyatning ijtimoiy institute sifatida

• Ilm-Fan boshqa ijtimoiy institutlarga xos bo‘lmagan noyob o‘ziga xos jixatlari bilan jamiyat hayotini ratsional tashkil etishi va ijtimoiy muammolarni samarali hal etishi bilan alohida ahamiyatga egadir. Fan – ijtimoiy ong shakllari orasida ilmiyligi va yuqori tartiblashganligi bilan ajralib turadi.

V.P.Koxanovskiy bergan ta’rifga ko‘ra

• “Fan – bu real faktlarni umumlashtirib ular o‘rtasidagi o‘zaro aloqadorliklar asosida haqiqatni anglash va ob’ektiv qonunlarni kashf etishni bevosita maqsad qilgan kishilarning tabiat, jamiyat va o‘zini anglash to‘g‘risida bilimlarni ishlab chiqarish yo‘nalishidagi ma’naviy faoliyatlari shaklidir”

V.P.Koxanovskiy fan rivojlanishining uch asosiy bosqichini ko‘rib chiqadi:

Klassik fan
Noklassik fan

Ilmiy tadqiqot va uning bosqichlari.

• Ilmiy tadqiqot - yangi bilimlarni ishlab chiqish jarayoni, bilish faoliyati turlaridan biri. Unga obʼyektivlik, ishonchlilik, aniqlik xos. Ilmiy tadqiqot hamma shartlarga amal qilib takrorlanganda hamisha birdek natija beri-shi, bahs etilayotgan masalani isbotlashi lozim.

Tadqiqot bosqichlari

Kuzatuv
Muammo
Gipoteza
Tajriba
Baholash va tahlil

Ilmiy bilim bu-

• Hodisalarning o’zaro bog’lanish va sodir bo’lish qonunlarini ochib beradigan va ularning kelgusidagi taraqqiyoti haqida bashorat qiladigan amaliyot.Ilmiy bilimning haqqoniyligi amaliyotda mutlaqo tekshirish bilan kafolatlanadi.

Metodologik asoslar

• Termini methodology orgali faoliyatning methodlari, strukturassi, mantle shakllanishi vositalarini yrgatuvchi ta'limot tushuniladi.
• Kimki methodology yahshi bilsa, yoki muammolarni echish uchun eng maқbul tadқiқot methodlarini tanlay oladi, avvalgi tadқiқotlarning natijalari asosida yangi ilmiy nazariyani yaratish imkoniyatiga ega bўladi.
• Bilish zharayeni bevosita aniwa concrete methodlarni talab qiladi, ularning yiqindisi esa ushbu fanning tadqiot methodicasini tashkil qilib, mahsus-ilmiy methodology malum bir poonasi ҳisoblanadi.
• Ilmiy tadқiқot ishlariga kirishishdan avval, uning methodlarini, shakllarini, vositalarini turi tanlab olish va methodikani ilmiy zhihatdan asoslash lozim.

Kantning fikricha, falsafiy bilimlar ayni shunday aprior bilimlardan iborat. Kant ilmiy bilimning ishonchliligi va haqiqatliligi uning eng umumiyliligi va zaruriyligi bilan belgilanadi, deydi. Xullas Kant o‘z falsafasida bilish nazariyasini birinchi bo‘lib falsafiy muammo sifatida atroflicha, har tomonlama qarab chiqqan faylasufdir.

• Kantning fikricha, falsafiy bilimlar ayni shunday aprior bilimlardan iborat. Kant ilmiy bilimning ishonchliligi va haqiqatliligi uning eng umumiyliligi va zaruriyligi bilan belgilanadi, deydi. Xullas Kant o‘z falsafasida bilish nazariyasini birinchi bo‘lib falsafiy muammo sifatida atroflicha, har tomonlama qarab chiqqan faylasufdir.

Bilish ob’ekti
Bilishning sub’ekti
Bilish predmeti
Bilishning maqsadi
Bilish muammosining milliy falsafiy tahlili
E’tiboringiz uchun kata rahmat!!!