İmam Birgivî (ö. 981/1573), XVI yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ilim, kültür

UMDE 
Dini Tetkikler Dergisi
30
SONUÇ VE ÖNERİ
Klasik gramer öğretiminde meşhur olmuş ve yüzyıllar boyunca Osmanlı 
medreselerinde okutulan İmam Birgivî’nin 
Avâmil
’i, başlangıç seviyesindeki 
öğrenciler için temel bir eserdir. Bu eserin Arap Dili öğretiminde köklü bir 
geleneğe sahip olduğu muhakkaktır. Dilinin basit ve sade olması, örneklerinin 
İslam ahlak ve itikadını yansıtması ve akılda kalıcı olması gibi özellikleri ile 
Arapçaya yeni başlayanları bu dili öğrenmeye teşvik etmektedir.
Bu eserde matematiksel bir yöntem kullanılarak konuların ele alınışında 
basitlik ve sadelik esas alınmıştır. Bu yönüyle öğrencilerin kaideleri ezberlemesi 
kolaylaşmıştır. Ayrıca kullanılan örneklerin diğer nahiv kitaplarında kullanılan 
örneklerden farklı olması onu benzerlerinden ayırmaktadır.
Avâmil gerek temel ve muhtasar bir kitap olması gerekse kendinden sonra 
okutulan kitaplara bir zemin hazırlaması bakımından önem arz eder. Ayrıca 
senelerce Osmanlı medreselerinde okutulması ve üzerinde birçok çalışmanın 
yapılması onun önemini gösteren bir diğer unsurdur.
Avâmil’in diğer nahiv kitapları ile mukayesesi yapıldığında kendisinden 
önce yazılan Cürcânî’nin 
el-Avâmilü’l-mie
’sinden etkilendiği ve kendisinden 
sonra telif edilen bazı eserleri de etkilediği müşahede edilir.
Köklü bir geleneğe sahip olan ve yıllarca medreselerde okutularak tecrübe 
edilen bu eserin gerek İmam-Hatip Liselerinde gerekse İlahiyat Fakültelerinin 
Arapça hazırlık sınıflarında okutulmasını önermekteyiz. Zira klasik temel Arapça 
eserleri ile modern Arapça kitapların birlikte okutulmasının Arapça tedrisatını 
daha güçlü ve verimli hale getireceği kanaatindeyiz. Böylece Arapça öğrenen 
hem klasik Arapça öğretimi geleneğinden ayrılmamış olacak hem de günümüz 
Arapçasına yabancı kalmamış olacaktır. Ayrıca Avâmil’in sistematiğini esas alan 
Arapça öğretim silsilelerinin yazılmasını da öneriyoruz.

---