MAVZU: ELEKTR QARSHILIK
Elektr qarshilik haqida tushuncha
Elektr qarshilik haqida tushuncha
Zanjirga uzunligi 1,5-2 m bo‘lgan nikelindan tayyorlangan simni spiral shakliga keltirib, uni lampochkaga ketma-ket qilib ulaymiz.
Lampochka xira yonadi
Elektr qarshilik haqida tushuncha
O‘tkazgichning zanjirda tok o‘tishiga qarshilik qilish xossasini tavsiflaydigan fizik kattalikka elektr qarshilik deb ataladi va R harfi bilan belgilanadi.
ELEKTR QARSHILIK BIRLIGI
Elektr qarshilikning asosiy birligi qilib qarshilik tushunchasini kiritgan va elektr zanjirning asosiy qonunini yaratgan nemis fizigi Georg Simon Om sharafiga om (Ω) qabul qilingan.
1 mΩ = 0,001 Ω
1 kΩ = 1000 Ω
1MΩ = 1000000 Ω
GEORG SIMON OM (1787-1854)
Taniqli nemis fizigi Georg Simon Om tok kuchi, kuchlanish va qarshilik orasidagi nazariy va amaliy bog‘lanishni isbotlab bergan.
Georg Simon Om
(1787-1854)
Elektr qarshilik haqida tushuncha
O‘tkazgichning elektr qarshiligini ommetr deb nomlangan asbob yordamida o‘lchanadi.
O‘tkazgichda elektr qarshilik qanday vujudga keladi?
Metaldagi tok elektr maydon ta’sirida erkin elektronlarning tartibli harakatidan iborat. Harakat paytida kristallni tashkil etgan ionlar bilan to‘qnashadi.
O‘tkazgichda elektr qarshilik qanday vujudga keladi?
Bu to‘qnashuv jismlarning mexanik harakatidagi to‘qnashuv jarayoniga o‘xshab, ionlar erkin elektronlarning tezligini kamaytiradi.
Shuning uchun metall o‘tkazgichlarga elektr maydon ta’sir etganda, elektr qarshilik namoyon bo‘ladi.
BUNDAN QUYIDAGI XULOSALAR KELIB CHIQADI:
1. Elektr qarshilik o‘tkazgichdagi erkin zarralarning tartibli harakati yo‘nalishiga to‘sqinlik qilishi bilan xarakterlanadi.
2. Elektr qarshilining vujudga kelishiga zaryadlangan zarralarning o‘tkazgich zarralari bilan to‘xtovsiz to‘qnashuvlari sabab bo‘ladi.
Elektr qarshilikning o‘tkazgich uzunligiga bog‘liqligi
I = 2 mA
Elektr qarshilikning o‘tkazgich uzunligiga bog‘liqligi
I = 1 mA
Elektr qarshilikning o‘tkazgich uzunligiga bog‘liqligi
I = 0,5 mA
Elektr qarshilikning o‘tkazgich uzunligiga bog‘liqligi
O‘tkazgichning elektr qarshiligi uning uzunligiga to‘g‘ri proporsional.
R 𝓁
Elektr qarshilikning o‘tkazgich ko‘ndalang kesimiga bog‘liqligi
I = 0,5 mA
Elektr qarshilikning o‘tkazgich ko‘ndalang kesimiga bog‘liqligi
I = 1 mA
Elektr qarshilikning o‘tkazgich ko‘ndalang kesimiga bog‘liqligi
I = 1,5 mA
Elektr qarshilikning o‘tkazgich uzunligiga bog‘liqligi
O‘tkazgichning elektr qarshiligi uning ko‘ndalang kesim yuzasiga teskari proporsional.
R
SOLISHTIRMA QARSHILIK
Mis
Nikelin
Nixrom
SOLISHTIRMA QARSHILIK
O‘tkazgichning elektr qarshiligi o‘tkazgich tayyorlangan materialga ham bog‘liq.
R
1), 2) va 3) ifodalarni umumlashtirsak, elektr qarshilikning formulasi hosil bo‘ladi.
SOLISHTIRMA QARSHILIK
Solishtirma elektr qarshilikning birligi Ω
ELEKTR QARSHILIK
R =
= R
=
=
Dostları ilə paylaş: |
