MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:144 K:240
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
58
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL
REFEREED
JOURNAL
OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
bölümlerin varlığını ölçüt alarak sınıflamış
ve bu ölçütlere göre hanları; a. Kapalı kısmı
ve avlusu olan hanlar, b. Kapalı kısmı olan
avlusuz hanlar, c. Açık kısmı olan avlu hanlar
olarak üç grupta kümelemiştir. Ayrıca hanlar,
işlev ağırlıklı tipolojiye göre de yalnız barı-
nak kısmı olan hanlar, barınak ve servisleri
bulunan hanlar olarak iki temel gruba ayrıl-
maktadır (Yavuz, 1991: 48).
Yavuz (1976: 187), bunların dışında iç içe
geçen halkalı planlardan oluşmuş “eş odaklı”
hanları da farklı bir tip olarak tanımlamıştır.
Anadolu’da bu tipin bilinen örnekleri sayıca
azdır. Hanlar, ister sadece barınak, isterse ba-
rınak ve servis mekânlarını içersinler, adeta
hiyerarşik bir biçimlenmeyle işlev ya da işlev
gruplarına ait mekânlar birbirini takip ede-
cek şekilde dizilmektedir. Servis ve barınma
mekânları ön cepheye bitişik ve bir avlu etra-
fında sıralanmaktadır (Yavuz, 1991: 49).
Karakurt han-ılıcası da “açık”lık ve “kapa-
lı” lık ölçütüne göre hem açık hem de kapalı
bölümü olan hanlar sınıfında, fonksiyon ağır-
lıklı tipolojiye göre de, barınak ve servisleri
bulunan hanlar grubunda yer almaktadır. Ay-
rıca, üç halkadan oluşan planıyla da eş odak-
lı han tipolojisine girmektedir. Karakurt’da
geniş bir açık avlu etrafında, barınma ve ser-
visleri içeren mekânlar, ön cepheye bitişik
olarak hiyerarşik bir biçimlenmeyle birbirini
takip ederek sıralanmıştır. Diğer bir servis
hacmi olan ahırlar ise, avlulu kısma güney-
den eklemlenmiştir. Ayrıca Karakurt, içinden
çıkan doğal sıcak su kaynağını, işlevselliği
zenginleştiren bir servis öğesi olarak ele alan
anlayışla planlandığından, barınma ve ılıca
işlevleriyle birlikte kullanılan Anadolu Sel-
çuklularından günümüze ulaşmış farklı bir
han örneğidir.
Selçuklu dönemine ait en önemli kervansa-
raylar, Anadolu’nun doğu-batı istikametinde
bulunan ticaret yolları üzerinde inşa edilmiş-
tir (Turan, 1946: 474). Kırşehir’de bulunan
Karakurt han-ılıcası da bu istikametteki ticari
yollar üzerinde yer almaktadır.
KARAKURT İLE İLGİLİ DAHA ÖNCE
YAPILAN ÇALIŞMALAR
Karakurt han-ılıcasının inşa kitabesi günü-
müzde mevcut olmadığından, yapım tarihi
kesin olarak bilinememektedir. Ancak, ya-
pıyla ve yapım tarihi ile ilgili daha önceden
yapılmış bazı çalışmalar bulunmaktadır. (Ün-
ver vd., 1934: 3-4), tarafından 5. Milli Türk
Tıp Kongresinde sunulan “Selçuklu Türkleri
zamanında Anadolu’da kaplıcalar” isimli ma-
kalede, Karakurt Kaplıcası ve buradan çıkan
sıcak su hakkında kısa bilgiler verilmiştir.
Yine Ünver (1939: 1514-1516), tarafından
Konya Halk Evi Dergisinde yayınlanan “Sel-
çuklular zamanında ve sonra Anadolu kaplı-
caları tarihi” isimli makalede, yapının 1136
yılında Süleyman Bin Kutalmış’ın ikinci oğlu
Kılıç Arslan tarafından Selçuklu emirlerinden