Ion almashinish xromatografiyasi Qoraqalpoq davlat universiteti Kimyo texnologiya fakulteti 2A kimyo guruh talabasi O'rinboyeva Jamshidning analitik kimyodan mustaqil ishi

Ion almashinish xromatografiyasi

Ion almashinish xromatografiyasi

Qoraqalpoq davlat universiteti Kimyo texnologiya fakulteti 2A kimyo guruh talabasi O'rinboyeva Jamshidning analitik kimyodan mustaqil ishi

Reja:

• 
  Ion almashinish xromatografiyasi.
  
• 
  Ion almashinish xromatografiyasi usullari.
  
• 
  Ionitlar sig‘imini aniqlash usullari
  

Ion almashinish xromatografiyasi.

• 
  Agar qattiq sorbent ionogen gruppalar tutsa, u xolda unga elyuent eritmasi kuyilganda kationlar yoki anion bilan almashinish ketadi. Bunday ionogen gruppalar tutadigan qattia sorbentlar ionalmashtirgichlar deyiladi. Ionalmashtirgichlar kationalmashtirgichlar va anionalmashtirgichlarga bulinadi.
  

Kationalmashtirgichlar uzida R-SO3H, R-COOH, R-OH kabi gruppalar tutadi. Bulardaga vodorod kationlar bilan almashinishga moyildir. -SO3- , -O- -SOO- lar belgilangan ion deyiladi. N+ esa K+ va Na+ va boshqa kationlarga alashinishga moyil bo‘lgan karama - karshi ion deyiladi. Anionalmashtirgichlar A-N(CH3)2, A2NH, A-NH2 bular asos xossasiga ega bo‘lgan moddalardir, o‘zida belgilangan - NH3+, R NH3+CI, ionlar tutadi, CI esa qarama — karshi iondir.

• 
  Kationalmashtirgichlar uzida R-SO3H, R-COOH, R-OH kabi gruppalar tutadi. Bulardaga vodorod kationlar bilan almashinishga moyildir. -SO3- , -O- -SOO- lar belgilangan ion deyiladi. N+ esa K+ va Na+ va boshqa kationlarga alashinishga moyil bo‘lgan karama - karshi ion deyiladi. Anionalmashtirgichlar A-N(CH3)2, A2NH, A-NH2 bular asos xossasiga ega bo‘lgan moddalardir, o‘zida belgilangan - NH3+, R NH3+CI, ionlar tutadi, CI esa qarama — karshi iondir.
  

Ionogen gruppalarning tabiatiga bog‘liq ravishda kationalmashtirgichlar kuchli kislotali va kuchsiz kislotalarga bo‘linadi.

• 
  Ionogen gruppalarning tabiatiga bog‘liq ravishda kationalmashtirgichlar kuchli kislotali va kuchsiz kislotalarga bo‘linadi.
  
• 
  Masalan kuchli kislotali kationalmashtirgich R-SO3H suvli eritmalarda rN(1-14) ning keng intervallarida kislota xossalarini namoyon qiladi va deprotonlashgan shaklda qatnashadi. Bunday kationalmashtirgich protonlangan shaklda (N+ - formada) faqat kuchli kislotali muhitdagina almashtirish qobiliyatiga ega. NR- SO3H + Mn+ + nH2O  (R-SO3H)nM + nH3O+
  

Ionitlar asosan ikkiga bo‘linadi: 1) Anorginik ionitlar 2) Organik ionitlar 1) a) Tabiiy anorganik ionitlar: seolitlar, alyumosiliktlar, masalan, AI2O3nSiO2 nH2O; AI2O3nSiO2  Na2O  nH2O. b) Sintetik anorganik ionitlar: sintetik alyumokremniy kislotalari. 2) a) Tabiiy organik ionitlar: tuproqning organik tashkil qiluvchilari, torflar, qo‘ng‘ir ko‘mir, jun, sellyuloza va bosh.

• 
  Ionitlar asosan ikkiga bo‘linadi: 1) Anorginik ionitlar 2) Organik ionitlar 1) a) Tabiiy anorganik ionitlar: seolitlar, alyumosiliktlar, masalan, AI2O3nSiO2 nH2O; AI2O3nSiO2  Na2O  nH2O. b) Sintetik anorganik ionitlar: sintetik alyumokremniy kislotalari. 2) a) Tabiiy organik ionitlar: tuproqning organik tashkil qiluvchilari, torflar, qo‘ng‘ir ko‘mir, jun, sellyuloza va bosh.
  

Sintetik organik ionitlar: sintetik ionalmashtirgich smolalar, o‘zida -SO3H, -COOH, -OH, -CH2N(CH3)3+CI-, -CH2NH(CH3)3+CI-, -CH2NH2CH3+CI- va hokazo ionogen grupplar tutgan sintetik polimer moddalar va hok. Ionalmashtirgichlar almashinish sig‘imi bilan xarakterlanadi. Almashinish sig‘imi – bu ionalmashtirgich u yoki bu miqdor ionlarni yutish qobiliyati.

• 
  Sintetik organik ionitlar: sintetik ionalmashtirgich smolalar, o‘zida -SO3H, -COOH, -OH, -CH2N(CH3)3+CI-, -CH2NH(CH3)3+CI-, -CH2NH2CH3+CI- va hokazo ionogen grupplar tutgan sintetik polimer moddalar va hok. Ionalmashtirgichlar almashinish sig‘imi bilan xarakterlanadi. Almashinish sig‘imi – bu ionalmashtirgich u yoki bu miqdor ionlarni yutish qobiliyati.
  

Ionalmashtirgichning ionalmashinish sig‘imi uchga bo‘linadi.

• 
  Ionalmashtirgichning ionalmashinish sig‘imi uchga bo‘linadi.
  
• 
  To‘la sig‘imi – bu ionogen gruppalarning to‘la to‘yinishibo‘linadi:
  
• 
  Alohida gruppalar bo‘yicha sig‘imi - alohida gruppalarning to‘yinishi bilan aniqlanadi.
  
• 
  Muvozanat sig‘imi – bu o‘zgaruvchan kattalik, chunki tajribani o‘tkazish sharoitiga bog‘liq bo‘ladi.
  

http://fayllar.org