Iqtisodiy bilim asoslari

=
-
Yalpi daromad
Foyda 
Umumiy xarajat
Masalan, qandolatchilik firmasi bir oyda 8000 ta tort tayyorlab, ularni 
45000 so‘mdan sotgan bo‘lsa, firmaning oylik daromadi 360000000 so‘mga 
teng bo‘ladi. Ya’ni yalpi daromad - 45000.8000=360000000 so‘m. 
Foyda
— korxonaning ma’lum vaqt davomidagi yalpi daromadi bilan 
umumiy xarajatlari orasidagi farq bo‘lib, 
P
harfi (inglizcha “profit” 
(foyda) so‘zining bosh harfi) bilan belgilanadi. Agar bu ayirma manfiy 
bo‘lsa, u holda foyda emas, 
zarar
haqida gapiriladi. 
Yuqorida keltirilgan qandolatchilik firmasining o‘sha oyda qilgan 
xarajatlari 240000000 so‘mga teng bo‘lsa, firma bir oyda 120000000 
so‘m foyda ko‘rgan bo‘ladi. Ya’ni 
foyda
=360000000 so‘m - 240000000 
so‘m=120000000 so‘mga teng.
Masalan, yuqoridagi firmaning keltirilgan oydagi xarajatlari 240000000 
so‘m emas, 390000000 so‘m bo‘lsin. U holda 
Yalpi daromad - Umumiy 
xarajat 
=360000000 - 390000000= - 30000000 so‘mga teng manfiy 
natijaga ega bo‘lamiz. Bu esa firma o‘sha oyda 30000000 so‘m zarar 
ko‘rganligini anglatadi.
=
X
Tovarning o‘rtacha sotuv narxi
Yalpi daromad
Sotilgan tovar miqdori
Yalpi daromad
 
— tovarni sotishdan tushgan pul tushumi.
Foyda
 
— korxonaning ma’lum vaqt davomidagi yalpi daromadi 
bilan umumiy xarajatlari orasidagi musbat farq.
Zarar
 
— korxonaning ma’lum vaqt davomidagi yalpi daromadi 
bilan umumiy xarajatlari orasidagi manfiy farq.
http:eduportal.uz

---

31
“ishlar chatoq”. Uchinchi tomondan, foyda nimani, 
qancha va qanday ishlab chiqarish kerakligini ham 
ko‘rsatadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida nima 
ko‘proq foyda keltirsa, shu narsa ko‘proq ishlab 
chiqariladi va aksincha. Iqtisodchilar biror sohani 
rivojlantirishga mablag‘ sarflashni 
investitsiya qilish
yoki 
sarmoyalash
deb atashadi.