Iqtisodiy bilim asoslari

Aylanma mablag‘
 — 
xom ashyo, har xil materiallarni sotib olishga 
va ishchi kuchini yollashga sarflanadigan mablag‘lar.
Amortizatsiya ajratmasi
 —
asosiy ishlab chiqarish vositalarining 
eskirishi natijasida ular narxining ishlab chiqarilgan mahsulot narxiga 
o‘tgan qismi.
Masalan, korxona binosining narxi 160 mln so‘m bo‘lib, undan 
foydalanish muddati 20 yil qilib belgilangan. Demak, har yili bino narxi 
160 mln : 20 = 8 mln so‘mga arzonlashib, bu pul mahsulot narxiga o‘tadi 
va mahsulot sotilgach, amortizatsiya jamg‘armasida jamlab boriladi.
Firma faoliyati uchun pul mablag‘larini jalb etish 
biznesni moliyalash-
tirish
deb ham ataladi. Firmaning 
ichki va tashqi moliyaviy mablag‘ 
manbalari
bo‘ladi. Ichki moliyaviy mablag‘ manbalari:
A = 
p
A
– yillik amortizatsiya ajratmasi;
p
– asosiy ishlab chiqarish vositasi narxi;
n
– foydalanish muddati.
n
http:eduportal.uz

---

27
1.
 Firmaning sof foydasi.
Firma foydasining barcha soliq va to‘lovlar 
to‘langanidan so‘ng qolgan qismi firmaning 
sof foydasi
deb ataladi. 
Firmaning sof foydasi, odatda, uning ta’sischilari o‘rtasida taqsimlanadi. 
Lekin firma ta’sischilari sof foydaning hammasini o‘zaro taqsimlamasdan, 
uning ma’lum qismini firmaning keyingi faoliyatini pul mablag‘lari bilan 
ta’minlashga sarflashi mumkin.
2. 
Amortizatsiya jamg‘armasi.
Bu jamg‘arma mablag‘lari faqat asosiy 
vositalar sotib olishga sarflanadi.
3. 
Nizom jamg‘armasi. 
U firma faoliyatining boshlang‘ich davrida 
ishlatiladi.
Firmaning ichki mablag‘lari yetarli bo‘lmaganda, tashqi moliyaviy 
mablag‘larni topish kerak bo‘ladi. Tashqi manbalarga quyidagilar kiradi:
1.