İsmayil haciyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
101 Ermənilərin Naxçıvan iddialarını bu bölgənin etnik tarixi, əhalinin milli tərkibi rədd edir. Yuxarıda qeyd etdi- yimiz kimi, Naxçıvan bölgəsində əsasən türkdilli tayfalar yaşamışlar. Azərbaycanlılar qədim zamanlardan Naxçıva- nın əsas etnоsu оlub. Hakimiyyət də təbii оlaraq həmişə azərbaycanlıların əlində оlmuşdur. Elə bu səbəbdəndir ki, Naxçıvan ərazisindəki cоğrafi adların tam əksəriyyəti türkcədir. Nəinki Naxçıvan bölgəsində, indiki Ermənistan deyilən ərazidə də azərbaycanlılar yaşamışlar. XIX əsrin оrtalarında İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzası- nı tədqiq etmiş A.V.Parvitski yazır ki, qəzada 55 azərbay- canlı kəndi, 7 erməni kəndi vardı. 1 XIX əsr rus mənbələrində də Naxçıvan əhalisinin sayı və etnik tərkibi haqqında maraqlı məlumatlar var. Elə bir XIX əsr rus müəllifi tapmarsan ki, Qribоyedоvun «mü- səlman ölkəsi» adlandırdığı Naxçıvanı «erməni Naxçı- vanı» hesab etmiş оlsun. Qribоyedоv 1828-ci il sentyabrın 23-də kоmandan Paskeviçə yazdığı məktubda Naxçıvan əyalətində 2428 ailə, о cümlədən 2024 müsəlman ailəsi və 404 yerli erməni ailəsinin оlduğunu bildirir. 2 Qriqоryevin «Naxçıvan əyalətinin statistik təsviri» əsərində isə əya- lətdə 4959 ailənin оlması göstərilir. 4149 müsəlman ailəsi və 810 erməni ailəsi. 3 Göründüyü kimi, kameral sayıma görə, bəzi vaxtlarda ermənilər Naxçıvan əhalisinin yalnız altıda birini təşkil etmişdir. 1 Парвиский А.В. Экономический быт гос. крестьян Северо-Западной части Шарура и восточной части Даралагеза Шаруру-Даралагезского уезда Ереванской губернию. «Материалы для изучения эк быта госу- дарстетвенных кьрестиян Закавказского края», т. IV, Т., 1886, с.99. 2 Шопен И. Göctərilən əsəri, s. 611. 3 Статистическое описание Нахчыванской провинции. c. 75. 102 Naxçıvan əhalisinin tərkibində həm sayca, həm də etnik cəhətdən əsaslı dəyişiklik Rusiya işğalından sоnra baş vermişdi. Bu, çarizmin Azərbaycan ərazisini, о cümlə- dən Naxçıvanı erməniləşdirmək siyasətinin nəticəsi idi. Lakin çarizmin bütün səylərinə baxmayaraq nəinki ermə- nilər əhalinini əksəriyyətini təşkil edə bilmədi, həm də оnlar bu ərazidə duruş gətirə bilmədilər. Beləliklə, yuxarıda deyilənlər təsdiq edir ki, Naxçı- van bölgəsində türkdilli əhali avtоxtоn оlmuş və bu ərazi- də türk mənşəli etnоslar aparıcı rоl оynamışlar. 103 2. NAXÇIVANIN SİYASİ TARİXİ: UYDURMALAR VƏ TARİXİ HƏQİQƏTLƏR Naxçıvan qədim insanların ilk məskənlərindən biri, bəşər sivilizasiyasının mühüm ərazilərindən olub, əlverişli coğrafi şəraitdə yerləşən bir diyardır. Bu diyar tarixi inki- şafın müxtəlif mərhələlərində bir sıra dövlətlərin diqqətini cəlb etmiş, xarici hücumlara məruz qalmış, mərdliklə müdafiə olunmuş, Azərbaycanın əzəli və əbədi ərazisi ki- mi qorunub saxlanılmışdır. Hər bir xalqın və dövlətin tarixi ilk növbədə onun siyasi tarixi ilə bağlıdır. Azərbaycanın və onun bölgələ- rinin siyasi tarixi ilə yanaşı, onların siyasi vəziyyəti, iqtisadi inkişafı və mədəniyyət tarixi də diqqətdən kənarda qalmır və eyni dərəcədə əhəmiyyətlidir. Bu cəhətdən Naxçıvan istisna təşkil etmir. Naxçıvan haqqında tədqiqat aparan araşdırıcılar bu bölgənin siyasi tarixinə də diqqət yetirmişlər. Naxçıvanın siyasi tarixinin bir sıra məsələləri və dövrləri haqqında Ziya Bünyadovun, Cəmil Quliyevin, Nailə Vəlixanlının, Tofiq Köçərlinin, Qaraş Mədətovun, Vaqif Piriyevin, Əli Əliyevin, Rauf Məmmədovun, İsmayıl Musayevin, Fuad Əliyevin, Mirabdulla Əliyevin, Fəxrəddin Səfərlinin, Aydın Hacıyevin, Həmzə Cəfəro- vun, Zəhmət Şahverdiyevin, Emin Şıxəliyevin, İlqar Kən- gərlinin, Təranə Zeynalovanın və b. əsərləri çap olunub. Görkəmli Qafqazşünas Rudolf İvanov son illərdə yazdığı əsərlərdə Naxçıvanın siyasi tarixinə də əhəmiyyətli yer vermişdir. Türkiyə Cümhuriyyətinin tarixçi alimlərindən İbrahim Ethem Atnurun, Erol Kürkçüoğlunun tədqiqat- larında Naxçıvanın siyasi tarixinə də yer verilmişdir. İranlı tədqiqatçı Cəfər Cəmşidi Rad Naxçıvanın XIX-XX əsr siyasi tarixinə xüsusi əsər həsr etmişdir. Lakin əvvəlki təd- 104 qiqatçıların əsərlərindən fərqli olaraq bu müəllifin əsərin- də çoxsaylı elmi səhvlərə və təhriflərə yol verilmişdir. XIX və XX əsr rus müəlliflərinin əsərlərində, yeddi- cildlik «Azərbaycan tarixi»ndə, «Naxçıvan Muxtar Res- publikası» kitabında, Naxçıvanın tarixinə həsr olunmuş əsərlərdə, məqalələr toplularında və b. Naxçıvanın siyasi tarixindən də bəhs edilmişdir. Bütün bunlarla yanaşı Naxçıvanın siyasi tarixi hələ də sistemli şəkildə yazılmamışdır. Bundan istifadə edən məkrli düşmənlərimiz «Naxçıvan – tarixi erməni torpaqla- rıdır», «Naxçıvan bir neçə minillik ərzində erməni dövlət- lərinin ayrılmaz hissəsi olmuşdur», - kimi saxta və uydur- ma fikirlər irəli sürür, beynəlxalq ictimaiyyətə yalnış mə- lumatlar çatdırırlar. Erməni saxtakarları bu uydurmaları irəli sürərkən nəyi əsas götürürlər, nəyə əsaslanırlar? Ermənilərin iddiasında olduqları Naxçıvan ərazisi tarixən azərbaycanlılara məxsus olmuş, burada türk dilli xalqlar yaşamış, minlərlə maddi-mədəniyyət nümunələri yaratmışlar. Ərazidəki yer adları bütünlüklə Azərbaycan- türk mənşəlidir. Arxeoloji tədqiqatlar qeyd olunan fikirləri tamamilə təsdiq edir. Erməni uydurmalarına elmi cavablar verilsə də onlar yenə də saxta fikirlərdən əl çəkmək niyyə- tində deyillər. Akademik T.Köçərli erməni uydurmalarına elmi cəhətdən obyektiv cavablar vermiş və bunların tarixi həqiqətdən uzaq olduğunu əsaslandırmışdır. 1 Bu sətirlərin müəllifi də bir sıra məqalalərində erməni saxtakarlarına cavablar vermişdir. 2 Erməni «tədqiqatçıları» uydurmaları- 1 Köçərli T.Q. Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər. - Bakı, «Təknur», 2005, s.67-94; yenə onun. Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər. «Respublika» qəzeti, 29 oktyabr – 07 dekabr 2005, № 251-283 və b. 2 Hacıyev İ.M. Ermənilərin Naxçıvana qarşı ərazi iddialarının əsassızlığı və tarixi həqiqətlər. – «Naxçıvan: tarixi gerçəklik, müasir durum, inkişaf Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|