Istiqlol avlodi
Hamma narsaga shubha qiling
Yüklə 4,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Hamma narsaga shubha qiling.
(Rene Dekart)
50
dalillarni ko‘rishi, guvohlarni tinglashi kerak, advokat va prokurorning dalillarini o‘ganishi kerak. Shundagina u xolis hukm chiqarishi mumkin. Agar sudya faqat bitta tomonni tinglasa va darhol qaror qabul qilsa, bu aniq nuqsonli sudya, rozi bo‘lasizmi? Shu o‘rinda savol tug‘ilishi tabiiy, tanqidiy fikrlashni qanday amalga oshirish mumkin? Bu borada qanday usullardan foydalaniladi. Inson axborot bilan tanishar ekan, bu axborot avvalo tekshirilishi lozim va savol berilishi maqsadga muvofiq. Xo‘sh, bu ma’lumotdan kimga foyda, kim manfaatdor, bu yangilik nega aytilyapti yoki bosilib chiqilyapti. Boshqacha qilib aytganda manbaa hamisha tekshirilishi lozim. Qaysi manbaa orqali kelyapti, qaysi olim tilga olinyapti? Bu olim yoki shaxs haqidagi ma’lumotlar to‘g‘rimi, ya’ni eshitayotgan ma’lumotni tekshiring. Bu kabi holatlarda axborotni boshqalar bilan munozara qilish ham ancha foydali hisoblanadi. Yangilik bilan emas siz undan olgan xulosa ma’lumotlari bilan fikrni to‘ldirish lozim. Boshqalarning bildirayotgan fikrlarini ham inobatga olish, ularning keltirayotgan asoslarini ham tinglash fikrni yanada to‘ldirish uchun xizmat qiladi. Tanqidiy fikrlashni turli vosita va metodlar yordamida oshirish mumkin. Tanqidiy fikrlashni oshirishga yordam beruvchi vositalardan eng samaralisi kitob o‘qish hisoblanadi. O‘qiganda ham maishiy badiiy kitoblar emas, ilmiy-ommabop, o‘z g‘oyasiga ega sifatli adabiyotlar yoki klassik adabiyotlar o‘qish tavsiya qilinadi. Tanqidiy fikrlash chog‘ida e’tibor qilinishi lozim bo‘lgan eng boshlang‘ich narsa bu- suhbatdosh so‘zlarining tuzilishiga e’tibor qilishdir. Agar suhbatdosh so‘zlashyotganda “menimcha”, “nazarimda”, “balki” kabi so‘zlarini ishlatsa, demak bu axborot argumentlari unchalik ishonchli emas, uni tekshirish lozim. Bu kabi vaziyatda savol berib , axborotga aniqlik kiritishning ayni vaqti. Amaliy qism Ijodiy vazifa: Daftarga 5 hafta davomida siz eshitgan yangiliklarni yozing. Yangiliklarning qaysi biriga ishonmasligingizga e'tibor bering, nega? Nima uchun yangiliklarga qo‘yilgan har bir sharhga tanqid bilan yondoshdingiz: nega "ha", nega "yo‘q". Qabul qilingan yangiliklardan qaysi birini ikki marta tekshirishingiz kerak. Yangiliklarning ishonchliligini tekshirishingiz mumkin bo‘lgan manbalar ro‘yxatini tuzing. Mustahkamlash uchun savollar:
51
1. Tanqidiy fikrlash nima va uning tanqid bilan farqi nimada? 2.
Tanqidiy fikrlashni rivojlantirish uchun nimalar qilish mumkin? 3.
Tanqidiy fikrlash omillari qaysilar? 4.
Mavzuni mustahkamlash uchun sinfdoshlaringiz bilan turli xil fikrlar bildiring va unga tanqidiy yondashing.
"Tanlash" mashqi Tanlash uchun variantlarni tanlashingiz kerak. Iloji bo'lsa-qo'lingizda real narsalarni ushlab turishingiz yoki rasm ko'rsatib turishingiz kerak bo’ladi. Guruhdan ikkita meva / taom / telefon markasi turini tanlashini so'rang. Nima uchun u yoki bu tanlovni qilganlarini so'rang. Oddiy va tushunarli savollar bering. Ularning mantiqiy fikrlarini umumlashtiring. Hozir tanqidiy fikrlash darsini boshladik-deb ayting. "To'rt burchak" mashqi. Qoidalar va vazifalarni shakllantiring. Bu tanqidiy fikrlashni rivojlantirish uchun juda qiziqarli mashq. Ushbu mashq paytida ishtirokchilar xonaning ma'lum bir burchagida turishadi. Burchakni tanlash ularning savol / bayonotga bergan javoblariga bog'liq bo'ladi, bu yerda to'rtta variant taqdim etiladi. Ular burchaklarga taqsimlanganda, kichik guruhlarga bo'linib, o'z tanlovini tushuntirishi mumkin. Har bir alohida guruhning vazifasi-savolga javob berish uchun kamida 4-5 ta dalil topish. Keyin ular o'z javoblarini barcha ishtirokchilar bilan bo'lishishlari mumkin. Bu vaqtda siz, talabalarni, argumentlari ishonarli ko'rinadigan guruhga o'tishni taklif qilishingiz mumkin. Bu mashqni har xil savollar bilan kamida 2-3 marta takrorlang. Tayyorgarlik sifatida: Quyidagi belgilarni xonaning 4 burchagining ko'zga ko'ringan joyiga ilib qo'ying: Yüklə 4,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|