|
![](/i/favi32.png) Иқтисодиётни давлат томонидан тартибга солиш усуллари фани бўйичаIqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning asosiy usullari va shakllari. Ularningiqtisodni davlat tomonidan tartibga solish1.2. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning asosiy usullari va shakllari. Ularning
rivojlanish bosqichlari.
Iqtisodiyot o`zini-o`zi tartibga solish davrida bozor mexanizmi uzoq vaqt mobayinida
iqtisodiyotni tartibga solishning yagona mexanizm bo`ldi. Iqtisodiyotni davlat tomonidan taribga
solish zarurati va uni bozor bilan uy`gunlashtirish biroz keyinroq yuzaga keldi.
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning rivojlanishini ikki yirik bosqichga bo`lish
mumkin: 1. Ikkinchi jahon urushiga qadar; 2. Ikkinchi jahon urushidan keyin.
Birinchi bosqichda davlat xususiy kapitalni takror ishlab chiqarilishi uchun qulay shart-
sharoitlar yaratib berdi: mehnat, soliq, savdo va ijtimoiy qonunchilik asoslari ishlab chiqildi. Erkin
raqobat davrida davlat xarbiy zavodlar va temir yo`l qurilishida xususiy kapitalni kengaytirish yo`li
bilan xo`jalik jarayonida ishtirok etishni boshladi. Shu bilan birga davlat alohida sohalarni tartibga
solishni boshlaydi (agrar soha, pul-kredit …).
Ikkinchi bosqichda bir qator davlatlar tarmoqlarni rejalashtirishga, milliy va hududiy
rivojlanishni dasturlashtirishga, davlatning byudjet-kredit sohasida iqtisodiyotni tartibga solish
faolligini oshirishdi. Iqtisodiy rivojlanishda davlat aralashuvi umum iqtisodiy xususiyatga ega
bo`lib, davlat uzoq muddatli strategik maqsadlarni ishlab chiqdi. Bu bosqich integratsion ittifoqlar
doirasida xalqaro darajadagi o`rta muddatli umumdavlat kelishuvlari bo`yicha davlat faoliyatlarini
tavsiflaydi. (EI, O`IXT va b. ).
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish xususiy kapitalni takror ishlab chiqarilishi
uchun qulay sharoit yaratishdan to iqtisodiy hamkorlik doirasida o`rta muddatli umumdavlat
dasturini xalqaro kelishuvlar darajasigacha bo`lgan yo`li bosib o`tildi.
Hozirgi kunda davlat iqtisodiy tizimda iqtisodiy indikatorlarga faol ta`sir etuvchi yagona va
asosiy tartibga soluvchi, muvofiqlashtiruvchi markaziga aylanmoqda, iqtisodiy o`zgarishlarga qulay
sharoit yaratmoqda. Bozor iqtisodiyotini barcha jabxalarni tartibga solishda davlat boshqaruviga
zaruriy elementi sifatida qaraladi.
Umumiy holda iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning asosiy maqsadi - 1.
Iqtisodiy va ijtimoiy barqarorlikka erishish; 2. Bozorni amal qilishi uchun qulay sharoit yaratish; 3.
Iqtisodiy o`sishning barqaror darajasini ta`minlash; 4. Iqtisodiyotda tarkibiy o`zgarishlarni
boshqarish; 5. Ijtimoiy taraqqiyotni ta`minlash; 6. Ekologik va demografik muammolarni xal etish
hisoblanadi.
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solinishi turli uslublar bilan amalga oshiriladi.
Ulardan: iqtisodiy, qonuniy-ma`muriy va sudlov. Ushbu uslublar turli vositalardan foydalangan
holda turli usullar orqali amalga oshiriladi. U umumiy ko`rinishda 1-chizmada keltirilgan.
Sxema 1
Dostları ilə paylaş: |
|
|