Ixtirochilik, ratsionalizatorlik, ilmiy texnik va patent axboroti Reja

Kashfiyot va ixtirolarning ilmiy-texnik taraqqiyotga tasiri

Ixtironi tan olish uchun u oldingilaridan texnik yechimlari, ijobiy effektlari tuzilishini yangiligi bilan farqlanishi kerak. Ixtironing obektiv bo‘lishi mumkin: yangi qurilma, yangi uslub, yangi maxsulot, yangi maqsadlarda eski uslub qurilmalrini qo‘llash va boshqalar.

Ixtiro-butun jahon ahamiyatiga ega bo‘lib, talabnoma bergunga qadar uning mohiyati oldin respublikamizda va yer yuzida ham ochilmagan bo‘lishi shart. Muallifga ixtironi tan olinganligi haqida xujjat beriladi.

1. 
   Ratsionalizatorlik taklifi tushunchasi.
   

Ratsionalizatorlik takliflari-bu xalq xo‘jaligining tarmoqlarida yangi va foydali texnik vazifalarin yechishga, ya’ni maxsulotning loyixasini ishlash chiqarish texnologiyasini, foydalanilmayotgan texnikani yoki materiallarning xossasini o‘zgartirishga qaratilgan bo‘ladi. Ratsionalizatorlik ko‘p qirral muammo bo‘lib, ko‘proq iqtisodiy masalalarni hal etishga qaratilgan. Ratsionalizatorlik fikrlar ma’lum talabalarga javob berishi kerak: Birinchidan, texnik yechimga ega bo‘lishi, ikkinchidan yangilik bo‘lishi, uchinchidan foydali bo‘lishi kerak.
Ratsionalizatorlik fikrlar maxsus blankada a’riza sifatida beriladi. Ratsionalizatorilik fikrlar qaysi korxonaga tegishli bo‘lsa, shu korxonaning IRJ ga a’riza beriladi. Agarda fikrlar boshqa korxonalarga tegishli bo‘lsa vazirlikka beriladi va ro‘yxatga olinadi.


Patent xujjatlari. Patent axboroti

Ilmiy texnik taraqqiyotning o‘sishi ko‘p va murakkab bilimlar va axborotlarga bog‘liq. Xalq xo‘jaligining barcha sohalari bo‘yicha har yil yangiliklar soni bir qancha ko‘payadi. Zarur bo‘lgan axborotlarni yig‘ish juda murakkab ish. Shuning uchun xozirgi kunda tabiatni bilishga oid bilimlardan tashqari, bu bilimlardan insonning o‘zi foydalanishi katta ahamiyatga ega. Xozirgi davrda kashf etilgan yangiliklar bo‘yicha axborotlar saqlash, ishlov berish va xodimlarga yetkazish yo‘llari axtarilmoqda, har bir davlatda ilmiy texnik axborotlar bo‘yicha maxsus tashkilotlar tuzilgan ularning vazifasi fan texnika va ishlab chiqarishni rivojlantirishga omil bo‘lib xisoblanadi.

Patent xujjatlari-bu shunday xujjatlar yig‘indisi bo‘lib, unda: ilmiy texnik tajribalar va loyixa konstruktorlik ishlanmalarining mazmuni kashf qilinganligi foydali modeli hamda kashfiyotchining xuquqini ximoya qiluvchi ma’lumotlar bo‘lishi kerak. Shu bilan birgalikda model, maket, korxona maxsulotini ro‘yxatga olinganligini xaqida guvoxnomalar va mualliflik diplomlari bo‘lishi kerak. Patent axboroti deganda patent xujjatlaridan foydalanish va ishlov berish tushuniladi. Patent xujjatlar ilmiy texnik yutuqlarning oxirgi 100-200 yilligi patent fondlarida saqlanadi.