Ular odam organizmiga harakat t a ’siri samaradorligini kuchay-
tiradi.
2.
Tabiatning tabiiy kuchlari, quyosh, havo va suv van-
nasidan organizmni sog‘lomlashtirish va chiniqtirishni mustaqil
manbayi sifatida foydalaniladi. M e h n a t va o ‘quv faoliyati
rejimiga kiritilgan bu tadbirlar faol d am olish va tiklanish
samarasini beradi. Bu, a w a lo ,
chiniqtirish samarasini, shu
bilan birga, ish qobiliyatini oshiradi h am d a yuklamaning ortib
ketishiga organizm qarshiligini oshiradi, t o ‘rtinchidan, iroda
sifatlarini yuqori darajaga yuksaltiradi.
Gigiyenik om illam ing jismoniy tarbiya manbayi
sifatida qoilan ish i
Jism o niy tarbiya tizim in in g so g ‘lom lashtirishga y o 'n a l-
tirilganlik prinsipini amalga oshirish faqat jismoniy mashqlar
inson hayot faoliyatining organik qismi b o ‘lgandagina amalga
oshiriladi. Boshqa to m o n d a n , jism oniy mashqlarning s am a
radorligi zaruriy gigiyenik m e ’yorlarni saqlagandagina ortadi.
Pedagogik ja ra y o n q a n d a y yaxshi tashkil etilishidan q a t ’i
nazar, u h ech q a c h o n xohlagan sam arad o rlik ni berm aydi,
masalan, uyqu rejimi h am d a m ash g 'u lotlar
antisanitar sha-
roitda tashkil etilgan b o ‘lsa. Shuning u ch u n jismoniy tarbiya
bo'yicha maktab dasturida o ‘quvchilarning gigiyenik bilim da-
rajasini aniqlovchi nazariy g ‘oyalar mavjud.
Gigiyenik omillar, shartli ravishda ikki guruhga b o ‘lingan
har xil guruh manbalariga ega.
1. Jismoniy tarbiya jarayonidan tashqari: shaxsiy va jamiyat
m e h n at gigiyenasi, o ‘qish, maishiy,
dam olish, ovqatlanish,
jismoniy mashqlar mashg‘ulotini t o ‘liq t a ’minlashdan boshqa
o d a m n in g h ayo tiy faoliyatini t a ’m in lo v ch i m a n b a la r h a m
mavjud.
2. Jismoniy tarbiya jarayoniga kiritilgan gigiyenik m e ’yorlar
asosida jismoniy yuk va (pauza) dam rejimi,
masofada rhaxsus
ovqatlanish, tashqi sharoitni tashkil etish (havoning tozaligi,
yetarli yorug‘lik va boshqalar).
48