Jumayeva surayyo

Pul tizimining elementlari.Pul tizimining elementlari xususida iqtisodchi olimlar
o`rtasida munozarali fikrlar mavjud. Taniqli iqtisodchi olim O.I.Lavrushinni
fikriga ko`ra pul tizimini boshqarish printsipi, emissiya mexanizmi va kassa
instrumentlari ham asosiy elementlar sifatida e`tiorof etadi. Beloglazava baho
masshtabini ham kiritadi.
Beloglazova pul tizimiga 5 ta elementni kiritadi:
1. Pul birligi
2. Baho masshtabi

---

---

3. Pul aylanmasi

4. Pul massasi
5. emmisiya mexanizmi
SHuningdek, Miller, Xesus de Sota kabi mashhur iqtisodchi olimlarning pul
tizimining elementlari xususida o`z qarashlari mavjud:
Ko`pchilik iqtisodchi olimlar tomonidan e`tirof etilgan pul tizimining
elementlariga quyidagilar kiradi:
1. Pul birligi
2. Pul aylanmasining tarkibi
3. Pul aylanmasini tashkil qilish va tartibga solish
4. Pul massasi va uning tarkibi
5. Milliy valyutaning pariteti
6. Milliy valyutaning kursi
7. Pul tizimini tashkil qiluvchi va tartibga soluvchi organ
1.
O`zbekiston Respublikasining zamonaviy pul tizimi milliy valuta so`m
muomalaga kiritilgandan keyin shakllandi. YAngi pulni eski valuta birligiga
almashtirish “denominatsiya” deb ataladi.
O`zbekiton pul tizimi quyidagi elementlardan tashkil topadi:
1. Milliy valuta so`m;
2. Pul aylanmasi naqd va naqdsiz pul aylanmasidan iborat;
3. Respublikamizda pul aylanmasini tashkil etish va tartibga solish MB
tomonidan nazorat qilionadi. O`zbekiston respublikasi MB to`g’risidagi qonunga
muvofiq MB pul massasining o`sishini nazorat qiladi.
4. Pul massasini miqdoriy o`lchashda M0, M1, M2 pul agregatlaridan
foydalaniladi;
5. So`mning valuta pariteti AQSH $ ga nisbatan aniqlanadi;
6. Milliy valuta so`mning valuta kursi respublika valuta birjasida AQSH $ ga
nisbatan aniqlanadi. 2003-yil 8-oktyabrda O`zbekiston hukumati xalqaro valuta
fondi nizomining VIII-moddasi bo`yicha majburiyatlarini qabul qildi. Natijada
milliy valutamizning almashuv kursi unifikatsitya qilindi.
7. MB pul tizimini tartibga soluvchi rasmiy davlat organi hisoblanadi.