N am unaviy matn og'zaki va yozm a qayta hikoya qilinadi. O'qish
darslarida asosan og'zaki qayta hikoyalash mashq qilinsa, ona tili
darslarida u ko'proq yozm a tarzda o'tkaziladi.
Bayon o'qib berilgan nam unaviy matn m azm unini m a’lum tayy-
orgarlikdan so'ng yozm a qayta hikoyalashdir. O'qish darslarida matn
ustida ishlash, o'qilgan matn yuzasidan savollarga javob berish, reja
tuzish va reja asosida og'zaki qayta hikoyalash bolalarni bayon yozish
ga tayyorlaydi.
Qayta hikoyalashning turlari xilm a-xildir. Har qanday qayta hikoya
qilingan m atn yuzasidan bayon yozish m um kin, am m o bayon yozish
o g ‘zaki qayta hikoyalashga nisbatan qiyin va murakkab faoliyatdir.
Bundan tashqari, boshlang‘ich sin f o'quvchilarining yozish sur’ati
sekin, shunga k o‘ra bayon uchun kichik hajmdagi, kom pozitsiyasi
sodda, til tom on d an ham m os m atn tanlanadi. B ayon matni asta-
sekin murakkablashtira boriladi: a w a l hikoya tarzidagi bir lavhani
ifodalovchi matn tanlansa, unga yana lavhalar, tasvir elem entlari kiri-
tila boriladi, qatnashuvchilar soni orttiriladi, m uhokam a elem entlari
ham qo'shiladi; keyinroq shaxsini o ‘zgartirib bayon yozishga o'tiladi.
Shunday qilib, bayon asta-sekin ijodiy tus ola boradi.
B oshlang'ich sinflar ona tili dasturiga ko'ra, 2-sinfda katta bo'lm agan
(30—40 so 'zli) matn yuzasidan o'qituvchi yordamida so'roqlar asosida
bayon yozish , 3-sinfda 40—60 so'zdan iborat m atnning m azm unini
jam oa bo'lib tuzilgan 3—5 ta reja asosida bayon yozish, 4- sinfda esa
mustaqil tuzilgan reja asosida (70—90 so'zli) bayon yozish ko'zda
tutiladi.
M ashq sifatida bayonning ahamiyati katta: bayon bolalarda adabiy
Dostları ilə paylaş: |
