K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va

 
XYI –bob. KORXONALAR M OLIYAVIY –XO„JALIK FAOLI YATI
AUDI TINI O„TQAZISHNING METODOLOGIK ASOSLARI
 
 
16.1. Auditni o„tqazishning umumiy metodologik tartibi 
Xo‗jalik yurituvchi sub‘ektlar faoliyatini kompleks yoki tematik audit 
tekshiruvidan o‗tqazish auditni tashkil etishning 2-bosqichini tashkil etadi. Ushbu 
bosqichni auditorlar 1-bosqichda tuzilgan dasturga muvofiq olib boradilar. Dasturga 
kirgan 
har
bir mavzu yoki ob‘ektni tekshirishda auditorlar ma‘lum ketma-ketlikga amal 
qilishlari
, tekshirishni yuqoridan pastga 
qarab
yoki pastdan yuqoriga 
qarab
tekshirish 
usullaridan birida amalga oshirishlari lozim. Bizningcha, pastdan yuqoriga 
qarab
tekshirish eng 
qo‘lay
usuldir.
Ushbu usulga muvofiq auditor 
har
bir ob‘ekt bo‗ yicha ma‘lumotlarni boshlang‗ich 
hujjatlardan
tortib, to 
hisobotda
aks ettirilgan ko‗rsatkichgacha tizimlab chiqadi. Auditor 
barcha tekshirish ob‘ektlari to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni boshlang‗ich 
hujjatlar
asosida 
o‗zining kompyuteriga kiritib boradi, oraliq ma‘ lumotlarni oylik, choraklik, yarim yillik, 
to‗qqiz oylik va yillik davrlar bo‗ yicha jamlaydi. Boshlang‗ich 
hujjatlar
bo‗ yicha 
isbotlarni to‗plash chog‗ida birdaniga ularni to‗g‗ri tuzilganligini tekshiradi, ulardagi 
baholarni va soniy –summaviy miqdorlarni shartnomalar bilan taqqoslaydi. 
Har
oylik 
ma‘ lumotlarni Bosh kitobdagi mos schyotlarning ma‘lumotlari bilan uyg‗ unligini 
tekshiradi. To‗plangan ma‘lumotlarni «Buxgalteriya balansi», «Moliyaviy natijalar 
to‗g‗risida 
hisobot
» va 
hisobotning
boshqa shakllarida aks ettirilgan ma‘ lumotlar bilan 
taqqoslab ko‗radi. To‗ plangan isbotlarni 
hisob
va 
hisobot
ma‘lumotlari bilan mos kelishi 
tekshirilayotgan ob‘ekt 
hisobini
to‗ g‗ri olib borilganligidan, mos kelmasligi esa xato va 
kamchiliklarga yo‗l 
qo‘yilganligidan
darak beradi. Mos kelmaslik auditordan
chetlanishlar bo‗ yicha keyingi isbotu- dalillarni yig‗ ishni talab etadi. Xuddi shunday 
ketma-ketlik, ma‘lumotlarni yig‗ish tartibi auditning barcha ob‘ektlari bo‗ yicha amalga 
oshiriladi. 
Shunday 
qilib
, auditorlik tekshiruvini barcha ob‘ektlar bo‗ yicha 
quyidagi
umumiy 
metodologik tartibga amal 
qilingan
holda
o‗tqazilishi lozim (17-chizma).