80
Koks soni deganda, yonilg‘ining havosiz, yuqori haroratda
(800–900°C) parchalanib, ko‘mirsimon qoldiq hosil qilish xususi-
yati tushuniladi. Bu ko‘rsatkich dizel yonilg‘ilari uchun 0,05% dan
oshmasligi kerak.
Detallarda qurumdan tashqari loksimon quyqumlar ham hosil
bo‘ladi. Bular to‘yinmagan uglevodorodlar va boshqa birikmalar-
ning yuqori haroratlaridagi oksidlanish muhsulotidir. Bu xususi-
yatni aniqlash uchun tekshirilayotgan 1 ml yonilg‘i namunasi alu-
miniy idishchaga solinadi va 250°C haroratda termostat-lok hosil
qilgichda bug‘latiladi. Bug‘lanishdan keyin idishchada lok pardasi
qoladi. Hosil qilingan lok pardasi sovitilib, tarozida tortiladi. Hisob
10 sm
3
yonilg‘iga nisbatan bajariladi. Yonilg‘ining fraksion tarkibi
qanchalik yengil bo‘lsa, shunchalik kam lok hosil bo‘ladi.
Yonilg‘ining kul hosil qilish xususiyati uning yonmaydigan
qoldig‘i miqdorini xarakterlaydi. Kul yonilg‘ini 800–850°C haro-
ratda havoda yondirilganida qoladigan mineral qoldiqdir.
Dizel yonilg‘ilari uchun kul hosil bo‘lishi miqdori 0,01 foizdan
oshmasligi kerak. Yonilg‘ining kul hosil qilish xususiyati yuqori
bo‘lishi yonilg‘i apparaturasi va silindr-porshen guruhi detallari-
ning yeyilish darajasini sezilarli darajada oshiradi.
Yonilg‘i tarkibidagi oltingugurtli birikmalar detallarda ho-
sil bo‘lgan qurum va o‘tirib qolgan yopishqoq jinslarni qotiradi,
mustahkamlaydi va ularning ko‘chishini qiyinlashtiradi. Masalan,
tarkibida 0,08 foiz miqdorda oltingugurt bo‘lganida yonilg‘i ishla-
tilganida hosil bo‘ladigan qurum tarkibida 1 foiz oltingugurt bo‘la-
di va chiqindining zichligi 0,03 g/sm
3
bo‘lsa, yonilg‘i tarkibidagi
oltingugurt miqdori 1,5 foiz bo‘lganida bu ko‘rsatkichlar mos ra-
vishda 9 foiz va 0,5 g/sm
3
ni tashkil etadi.
3. 11.
Dostları ilə paylaş: