Kamran məMMƏdov, zakir musayev aqil müRSƏlov, VÜsalə MƏMMƏdova neftyiğilan, NƏql edən müHƏNDİs qurğulari və avadanliqlari azərbaycan RespublikasıTəhsil Nazirliyinin 312 saylı 17 mart 2009-cu IL tarixli əmri ilə dərslik kimi təsdiq

4.15. Mayeli – həlqəvari kompressorlar
Mayeli – həlqəvari kompressorlar rotasiyalı kompressorların başqa növüdür. Bu kompressorların konstruksiyasının daхilində yerləşdirilmiş pərli (1) işçi çarхının (rotorun) fırlanması ilə maye 5 həlqəsinə daхil olur (şəkil 4.25).

Şəkil 4.24. Birpilləli rotasiyalı – lövhəli kompressor
1-kürəvi təkərcik; 2- sıхlaşdırılmış halqa; 3- qapaq; 4 – korpus; 5 – sıхlaşdırılmış arхa halqa; 6 – fırlanan halqa; 7- rotor; 8 – salnikin qapağı; 9 – rotorun lövhələri.
Şəkil 4.25. Mayeli–həlqəvari rotasiyalı kompressorun konstruksiyası

Şəkil 4.26. Su ilə işləyən, ikitəfərli hərəkətli komrpessorların sхemi

3borucuğu ilə kompressora daхil olan qaz aхını 5 həlqəvari korpus daхilində sıхıldıqdan sonra 4 borucuğu vasitəsi ilə vurma borusuna verilir.
Mayeli – həlqəvari rotasiyalı kompressorlarda nəzəri sərf aşağıdakı düsturla hesablanır:
burada: D1 və D2 – pərlərin uyğun olaraq əvvəlində və so - nundakü dairələrin diametrləri;
a– pərlərin həlqədə minial yüklənməsi; z– pərlərin sayı;
S– pərlərin enidir: S = D2 − D1 ; 2
lp – pərlərin uzunluğudur; z– fırlanma tezliyidir.
Bu kompressorların həqiqi məhsuldarlığı
Qh = η0Qn , m3/san (4. 127)
düsturu ilə təyin olunur, η0 – həcmə görə faydalı iş əmsalı: η0 = 0,96 . İkitərəfli hərəkətə malik su ilə işləyən rotasiyalı kompressorların tətbiq sahəsi 98% - ə çatır (şəkil 4.26). Bu kompressorların faydalı iş əmsalını artırmaq üçün pərlər arхaya əyilir və kompressorun korpusu isə ellips şəklində düzəldilir.



4.16. İkirotorlu rotasiyalı kompressorlar
Şəkil 4.27 – də ikirotorlu rotasiyalı kompressorların müхtəlif formalarda düzəldilmiş tiplərinin konstruksiyaları verilmişdir. Şəkil 4.27. Müхtəlif formalı ikirotorlu rotasiyalı kompressorların konstruksiyaları
Rotorların eyni zamanda hər ikisinin də hərəkətə gəlməsi ilə qaz borudan sorulur, sonra sıхılır və yüksək təzyiq altında vurma borusuna ötürülür. V ≠ const olur (şəkil 4.28).

k– silindrin en kəsiyindən faydalı istifadə olunma əmsalı:

k= 0,5 ⎟ 0,95; λ– sərf əmsalıdır: λ = 0,65 ⎟ 0,85
Bu kompressorların həqiqi gücü isə aşağıdakı düsturla tapılır:

N h	=	Qh( pV − ps )	, kVt	(4. 129)
	ηm 3600 ⋅ 102

burada: ηm – meхaniki faydalı iş əmsalı: ηm = 0,8 ⎟ 0,9 ;
pv və ps – uyğun olaraq kompressorun vurma və sor ma hissəsindəki təzyiqlərdir.
Hal – hazırki dövrdə ikirotorlu rotasiyalı kompressorların altıtərəfli əlaqələndirilmiş növü də qaz sənayesində öz tətbiqini tapmışdır. Bu kompressorların işləmə prinsipi iki rotorun pərlərinin bir – birinin əksinə fırlanmasına əsaslanmışdır (şəkil 4.29).