44
belirlemek için bir kurallar dizisi geliĢtirdi. Bu kurallar:
1. ġüpheli hastalık mikroorganizması hastalıklı hayvanlarda her zaman bulunmalı
ve sağlıklı hayvanlarda bulunmamalıdır.
2. Bu mikroorganizma hastalıklı hayvanlardan mutlaka izole edilmeli ve saf
kültürde geliĢebilmelidir (bir kültür sadece bir çeĢit mikroorganizma içermelidir).
3. Kültür mikroorganizmaları sağlıklı, duyarlı hayvanlara enjekte edildiklerinde
mutlaka hastalık geliĢtirmelidir.
4. Bu mikroorganizma deneysel olarak bulaĢtırılmıĢ hayvandan izole edilebilmeli,
saf kültürde yeniden geliĢebilmeli ve ikinci adımda izole edilen orijinal organizmanın
aynısı olmalıdır. Bu kurallar günümüzde hala kullanılmaktadır.
Birçok bakteriler böceklerde kitle halinde ölümlere neden olurlar. Fakat bu
bakterilerin pek çoğundan yapay yollarla yararlanmak mümkün olmamıĢtır.
Bunlardan yalnız birkaç tanesi biyolojik savaĢta iyi sonuçlar vermiĢtir.
Böceklerle iliĢkisi olan en önemli bakteri grupları Enterobacteriaceae
Serratia,
esherichia;
Pseudomonododaceae
Pseudomonas;
Bacillaceae
Bacillus cinsleridir. Bunlardan Bacillus pluton arı larvalarında çok yaygın olan Bozuk
kurt hastalığı‟nı meydana getirir. Aerobacter aerogenes var. acridiorum d‟Her.
(Eubacteriales, Entorobacteriaceae) türü, Dociostaurus maroccanus (Thunb.)
(Orthoptera, Acrididae) bağırsaklarında bulunur; nemli ve soğuk havalarda ölüme
sebep olur. Flacheri hastalığı da ipek böceklerinde, Bombyx mori (L.) (Lepidoptera,
Bombycidae), vücuttaki maddelerin sıvılaĢmasına neden olur.
Böceklerde önemli zarara neden olan bakteriler daha ziyade spor meydana
getiren gruptur. Bu tip bakteriler ormanlardaki zararlı böcekler üzerinde önemli rol
oynarlar. Bazı mevsimlerde tüm konukçularının her ferdini öldürürler. Yapılan
araĢtırmalarda sporların kuraklığa ve yüksek sıcaklığa karĢı çok dayanıklı olduğunu
göstermiĢtir. Fakat spor vermeyen bakteriler ekstrem fiziksel koĢullara oldukça
hassastırlar. Bu çalıĢmalar sonunda böceklerle savaĢta spor veren bakterilerden
yararlanma tavsiye edilmektedir.
Son yıllarda oldukça yüksek Patogenik bakteri olan Bacillus thuringiensis
Berliner thuringiensis‟e büyük önem verilmiĢtir. Bunun biyolojik savaĢta bakterilerin
çoğundan daha fazla ümit verici olduğu saptanmıĢtır. Bu bakterinin sporları, doğada
uygulanmak üzere toz, ıslanabilir toz ya da sıvı prepatlar halinde piyasada
mevcuttur. Bu sporların püskürtüldüğü böcekler, sporların içindeki bir zehirli madde
45
(toksin) nedeniyle ölürler. Fakat bu basil, böcekler arasında bulaĢıcı hastalık
durumu yani epizootic yaratmaz. Basilin her defasında, diğer insektisidlerle olduğu
gibi, yeniden uygulanması gerekir. Bu bakteri ile özellikle tırtıllara karĢı baĢarılı bir
Ģekilde savaĢılır ve selektif (seçici) olduğundan yararlı türleri öldürmez.
5.1.1.1. Bacillus thuringiensis Berliner, 1915
Bacillus thuringiensis (Bt) ilk olarak Berliner tarafından 1911 yılında Akdeniz un
güvesi, Ephestia (Anagasta) kuehniella Zeller, 1879 (Lepidoptera: Pyralidae)‟dan
bir Bacillus türü izole ettiğinde tanımlanmıĢ ve güveyi enfekte etmiĢ olduğu
Almanya‟nın Thuringia Eyaleti ile isimlendirmiĢtir. Bu, Bacillus thuringiensis adı
altında ilk tanımlama olmakla birlikte, ilk izolasyon değildi. Bir Japon biyolog,
Ishiwata Shigetane, 1901 yılında ipek böceklerinde sıkıntılı bir hastalığa neden olan
bir etkeni, daha önceden tanımlanmamıĢ bir bakteri olarak keĢfetmiĢtir. B.
thuringiensis ilk baĢta ipek böceği yetiĢtiriciliği için bir risk olarak dikkate alınmıĢ,
ancak ardından böceklerle mikrobiyal mücadelenin yüreği olmuĢtur. En eski ticari
üretim Sporeine adı altında 1938 yılında Fransa‟da baĢlamıĢtır (Lambert and
Peferoen, 1992). B. thuringiensis‟e ilginin yeniden baĢlaması, 1942 yılında bir
kültür elde eden ve izleyen araĢtırmaları ile B. thuringiensis‟in potansiyeline dikkat
çeken Steinhaus (1951)‟a atfetilmiĢtir. Angus, 1956 yılında, spor oluĢumundan
sonra meydana gelen kristal protein yapıların B. thuringiensis‟ın insektisit etkisinden
sorumlu olduğunu göstermiĢtir.
Bacillus thuringiensis (yaygın olarak „Bt‟ olarak bilinir) en baĢta Lepidoptera
(kelebek ve güve) tırtılları gibi önemli bitki zararlılarının, ayrıca sivrisinek larvaları
ve Afrika‟da nehir körlüğü hastalığının taĢıyıcısı simuliid karasineklerin kontrolü için
dünyanın her yerinde satılan böcek öldürücü bir bakteridir. Bt ürünleri dünyadaki
toplam „tarım kimyasalları‟ pazarının (mantar öldürücüler, bitki öldürücüler ve böcek
öldürücüler) yaklaĢık %1‟ini temsil etmektedir. Bt ticari ürünleri kurutulmuĢ
sporların ve bakteri zehri kristallerinin karıĢımını içeren tozlardır. Bu karıĢımlar
böcek larvalarının beslendiği yapraklara ve diğer ortamlara uygulanır. Ayrıca bazı
tarım bitkilerinin genlerine bakterinin zehir genleri aktarılmıĢtır. Bu biyokontrol
ajanının kullanma yöntemi, etki Ģekli ve konukçu dağılımı Bacillus popililae‟dan
önemli derecede farklıdır.
Bacillus thuringiensis faz-kontrast mikroskopide görülür. Bitey (vejetatif)
hücreler, endosporlar (parlak evre) ve böcek öldürücü zehirli protein (delta-
Dostları ilə paylaş: |