Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü

 
44 
belirlemek için bir kurallar dizisi geliĢtirdi. Bu kurallar: 
1. ġüpheli hastalık mikroorganizması hastalıklı hayvanlarda her zaman bulunmalı 
ve sağlıklı hayvanlarda bulunmamalıdır. 
2.  Bu  mikroorganizma  hastalıklı  hayvanlardan  mutlaka  izole  edilmeli  ve  saf 
kültürde geliĢebilmelidir (bir kültür sadece bir çeĢit mikroorganizma içermelidir). 
3.  Kültür  mikroorganizmaları  sağlıklı,  duyarlı  hayvanlara  enjekte  edildiklerinde 
mutlaka hastalık geliĢtirmelidir. 
4. Bu mikroorganizma deneysel olarak bulaĢtırılmıĢ hayvandan izole edilebilmeli, 
saf kültürde yeniden geliĢebilmeli ve ikinci adımda izole edilen orijinal organizmanın 
aynısı olmalıdır. Bu kurallar günümüzde hala kullanılmaktadır. 
Birçok  bakteriler  böceklerde  kitle  halinde  ölümlere  neden  olurlar.  Fakat  bu 
bakterilerin  pek  çoğundan  yapay  yollarla  yararlanmak  mümkün  olmamıĢtır. 
Bunlardan yalnız birkaç tanesi biyolojik savaĢta iyi sonuçlar vermiĢtir. 
Böceklerle  iliĢkisi  olan  en  önemli  bakteri  grupları  Enterobacteriaceae                              
Serratia, 
esherichia; 
Pseudomonododaceae 
Pseudomonas; 
Bacillaceae                                             
Bacillus cinsleridir. Bunlardan Bacillus pluton arı larvalarında çok yaygın olan Bozuk 
kurt  hastalığı‟nı  meydana  getirir.  Aerobacter  aerogenes  var.  acridiorum  d‟Her. 
(Eubacteriales,  Entorobacteriaceae)  türü,  Dociostaurus  maroccanus  (Thunb.) 
(Orthoptera,  Acrididae)  bağırsaklarında  bulunur;  nemli  ve  soğuk  havalarda  ölüme 
sebep olur. Flacheri hastalığı da ipek böceklerinde, Bombyx mori (L.) (Lepidoptera, 
Bombycidae), vücuttaki maddelerin sıvılaĢmasına neden olur. 
Böceklerde  önemli  zarara  neden  olan  bakteriler  daha  ziyade  spor  meydana 
getiren gruptur. Bu tip bakteriler ormanlardaki zararlı böcekler üzerinde önemli rol 
oynarlar.  Bazı  mevsimlerde  tüm  konukçularının  her  ferdini  öldürürler.  Yapılan 
araĢtırmalarda sporların kuraklığa ve yüksek sıcaklığa karĢı çok dayanıklı olduğunu 
göstermiĢtir.  Fakat  spor  vermeyen  bakteriler  ekstrem  fiziksel  koĢullara  oldukça 
hassastırlar.  Bu  çalıĢmalar  sonunda  böceklerle  savaĢta  spor  veren  bakterilerden 
yararlanma tavsiye edilmektedir. 
Son  yıllarda  oldukça  yüksek  Patogenik  bakteri  olan  Bacillus  thuringiensis 
Berliner thuringiensis‟e büyük önem verilmiĢtir. Bunun biyolojik savaĢta bakterilerin 
çoğundan daha fazla ümit verici olduğu saptanmıĢtır. Bu bakterinin sporları, doğada 
uygulanmak  üzere  toz,  ıslanabilir  toz  ya  da  sıvı  prepatlar  halinde  piyasada 
mevcuttur. Bu sporların püskürtüldüğü böcekler, sporların içindeki bir zehirli madde 

---

 
45 
(toksin)  nedeniyle  ölürler.  Fakat  bu  basil,  böcekler  arasında  bulaĢıcı  hastalık 
durumu yani epizootic yaratmaz. Basilin her defasında, diğer insektisidlerle olduğu 
gibi, yeniden uygulanması gerekir. Bu bakteri ile özellikle tırtıllara karĢı baĢarılı bir 
Ģekilde savaĢılır ve selektif (seçici) olduğundan yararlı türleri öldürmez.  
5.1.1.1. Bacillus thuringiensis Berliner, 1915 
Bacillus thuringiensis (Bt) ilk olarak Berliner tarafından 1911 yılında Akdeniz un 
güvesi,  Ephestia  (Anagasta)    kuehniella  Zeller,  1879  (Lepidoptera:  Pyralidae)‟dan 
bir  Bacillus  türü  izole  ettiğinde  tanımlanmıĢ  ve  güveyi  enfekte  etmiĢ  olduğu 
Almanya‟nın    Thuringia    Eyaleti  ile  isimlendirmiĢtir.  Bu,  Bacillus  thuringiensis  adı 
altında  ilk  tanımlama  olmakla  birlikte,  ilk  izolasyon  değildi.  Bir  Japon  biyolog, 
Ishiwata Shigetane, 1901 yılında ipek böceklerinde sıkıntılı bir hastalığa neden olan 
bir  etkeni,  daha  önceden  tanımlanmamıĢ  bir  bakteri  olarak  keĢfetmiĢtir.  B. 
thuringiensis  ilk  baĢta  ipek  böceği  yetiĢtiriciliği  için  bir  risk  olarak  dikkate  alınmıĢ, 
ancak  ardından  böceklerle  mikrobiyal  mücadelenin  yüreği  olmuĢtur.  En  eski  ticari 
üretim  Sporeine  adı  altında  1938  yılında  Fransa‟da  baĢlamıĢtır  (Lambert  and 
Peferoen,  1992).      B.  thuringiensis‟e  ilginin  yeniden  baĢlaması,  1942  yılında  bir 
kültür elde eden ve izleyen araĢtırmaları ile B. thuringiensis‟in potansiyeline dikkat 
çeken  Steinhaus  (1951)‟a  atfetilmiĢtir.  Angus,  1956  yılında,  spor  oluĢumundan 
sonra meydana gelen kristal protein yapıların B. thuringiensis‟ın insektisit etkisinden 
sorumlu olduğunu göstermiĢtir. 
Bacillus  thuringiensis    (yaygın  olarak  „Bt‟  olarak  bilinir)  en  baĢta  Lepidoptera 
(kelebek  ve güve) tırtılları  gibi önemli bitki zararlılarının, ayrıca sivrisinek larvaları 
ve Afrika‟da nehir körlüğü hastalığının taĢıyıcısı simuliid karasineklerin kontrolü için 
dünyanın  her  yerinde  satılan  böcek  öldürücü  bir  bakteridir.    Bt  ürünleri  dünyadaki 
toplam „tarım kimyasalları‟ pazarının (mantar öldürücüler, bitki öldürücüler ve böcek 
öldürücüler)  yaklaĢık  %1‟ini  temsil  etmektedir.  Bt  ticari  ürünleri  kurutulmuĢ 
sporların  ve  bakteri  zehri  kristallerinin  karıĢımını  içeren  tozlardır.  Bu  karıĢımlar 
böcek  larvalarının  beslendiği  yapraklara  ve  diğer  ortamlara  uygulanır.  Ayrıca  bazı 
tarım  bitkilerinin  genlerine  bakterinin  zehir  genleri  aktarılmıĢtır.  Bu  biyokontrol 
ajanının  kullanma  yöntemi,  etki  Ģekli  ve  konukçu  dağılımı  Bacillus  popililae‟dan 
önemli derecede farklıdır.  
Bacillus  thuringiensis  faz-kontrast  mikroskopide  görülür.  Bitey  (vejetatif) 
hücreler,  endosporlar  (parlak  evre)  ve  böcek  öldürücü  zehirli  protein  (delta- 

---