Kayit dişI İSTİhdam ve mücadele yöntemleri planlama uzmanliği tezi

Kutu 2.2 Sosyal Güvenlik Kuruluşları ve Hanehalkı İşgücü Anketi Verileri 
Arasındaki Farkın Nedenleri 

Hanehalkı işgücü anketlerinde kurumsal olmayan sivil nüfus dikkate alınmaktadır. Kurumsal 
olmayan sivil nüfus; okul, yurt, huzurevi, özel nitelikli hastane, hapishane, kışla, orduevinde 
ikamet edenler ile yabancı uyruklular dışında kalan nüfus olarak tanımlanmaktadır. Sosyal 
güvenlik kuruluşları kayıtlarında bu şekilde bir sınıflandırma bulunmamaktadır. 

Hanehalkı işgücü anketlerinde kişilerin söylediklerinin esas alınması ve kişilerin yanlış ya da 
eksik bilgi verebilmesi nedeniyle belirli bir farklılaşma olabilmektedir. Ayrıca, örneklemin geneli 
yansıtmama riski de bulunmaktadır. 

Hanehalkı işgücü anketlerinde çalışan kesimin sosyal güvenlik kuruluşlarına kayıtlılığı 
sorgulanmaktadır. Ancak, sosyal güvenlik kuruluşlarının kayıtlarında çalışma hayatı içinde 
olmayıp isteğe bağlı sigortalı olan kesim de (örneğin ev hanımları) yer almaktadır. İsteğe bağlı 
sigortalıların sayısı bazı yıllarda 1 milyon kişinin üstüne çıkmış olup, 2005 yılı itibarıyla 500 bin 
kişi civarındadır. Ancak, isteğe bağlı sigortalıların bir kısmının zorunlu sigortacılıktan kaçındığı 
ve kayıt dışı istihdam içinde yer aldığı bilinmektedir. 

Sosyal güvenlik kuruluşlarının kayıtlarında yer alan mükerrerlikler kayıtlı istihdam rakamının 
yüksek çıkmasına neden olabilmektedir. Aynı çalışanın iki sosyal güvenlik kuruluşunda da kaydı 
bulunabilmektedir. Ayrıca, özellikle Bağ-Kur’da kurum kayıtlarının yenilenmesinde yaşanan 
problemler nedeniyle hayatta olmayan ya da halihazırda diğer sosyal güvenlik kurumlarına bağlı 
çalışan kişiler de Bağ-Kur kayıtları içinde görünebilmektedir. 2005 yılı başı itibarıyla Bağ-Kur’a 
zorunlu olarak kaydını yaptırmış olmakla beraber bir kez dahi prim ödememiş olan 876 bin 
kişiden şu anda kaçının hayatta olduğu ya da gerçekten şu anda Bağ-Kur’un kapsamına giren bir 
işte çalışıp çalışmadığı bilinmemektedir. 

Özellikle Bağ-Kur’da uzun yıllardır kuruma olan borcunu ödemeyen kişiler, anketlerde 
kendilerini bu kuruma tabi saymayabilmekte, ancak kurumda halen kayıtlı görünmeleri nedeniyle 
iki veri kaynağı arasında fark oluşabilmektedir. 

Sosyal güvenlik kurumlarından emekli olup çalışmaya devam edenler anketlerde kendilerini 
sosyal güvenlik kurumuna bağlı sayabilmekte, oysa kurum kayıtlarında sadece aktif çalışan 
kişiler yer almaktadır. 

Kurum kayıtlarında yer alan kişi sayısı yıl sonu rakamı iken, anketlerde yıllık ortalama rakam yer 
almaktadır.
Bu bağlamda, daha ayrıntılı analiz yapılabilmesini teminen bu çalışmada 
hanehalkı işgücü anketlerindeki kayıtlı istihdam rakamlarının doğru olduğu kabul 
edilerek 1989-2005 döneminde kayıt dışı istihdam verileri analiz edilecektir.

---

25